Σκιές στήν Φλώρινα

ΦΛΩΡΙΝΑ, Σάββατο, ἀργά τό βράδυ. Στήν κατάμεστη αἴθουσα τοῦ Πολιτιστικοῦ Συλλόγου «Ἀριστοτέλης», ὁ ὁποῖος ἐδῶ καί 75 ὁλόκληρα χρόνια κρατᾶ ἄσβεστη τήν δάδα τοῦ Ἑλληνικοῦ Πολιτισμοῦ…

… στήν ἀκριτική περιοχή, ἡ ἐκδήλωση ἔχει μόλις ὁλοκληρωθεῖ. Μαζί μέ τόν Κρίς Σπύρου, τήν Ἀριάδνη Νούκα καί τά μέλη τοῦ Προεδρείου τοῦ «Ἀριστοτέλη» πού μᾶς κάλεσαν νά μιλήσουμε γιά τήν μετα-Πρέσπες ἐποχή (Κωσνταντῖνος Χατζηστεφάνου-Ραπτόπουλος, Δημήτρης Παπαδόπουλος, Πέτρος Γῶγος), «κατεβαίνουμε» στό κοινό γιά νά ἀνταλλάξουμε σκέψεις. Ἡ ἀτμόσφαιρα εἶναι συγκινητική. Λίγα λεπτά πρίν εἴχαμε κλείσει τήν ἐκδήλωση τραγουδώντας ἑξακόσια ἄτομα ὅλοι μαζί, μέ δική μου προτροπή, τό …ἀπαγορευμένο «Μακεδονία Ξακουστή». Ρῖγος!

Πρός τό πέρας τῶν χειραψιῶν μέ πλησίασε ἕνας ψηλός μυστακοφόρος κύριος. «Διαφωνῶ μαζί σας, ἀλλά διαβάζω τήν “Ἑστία”» μοῦ εἶπε εὐγενικά καί μοῦ ἐνεχείρισε ἕνα φάκελο ἀλληλογραφίας μέ ἕνα μικρό σημείωμα. «Διαβάστε το παρακαλῶ, ὅταν μπορεῖτε» ζήτησε σέ ἄψογα ἑλληνικά καί ἀπομακρύνθηκε. Τό ἄνοιξα ἀργά τό βράδυ στό ξενοδοχεῖο «Φαίδων» ὅπου εἴχαμε καταλύσει. Ἐπρόκειτο γιά κάποιον πού ἐπωνύμως ἀρθρογραφεῖ σέ τοπικές ἐφημερίδες τῆς Φλώρινας, ὅτι τό ἑλληνικό κράτος καταδιώκει, καταπιέζει, ἐξοντώνει δῆθεν τούς σλαβόφωνους «ντόπιους» Μακεδόνες.

Ἐκείνη τήν στιγμή ἀκόμη καί ἐγώ πού διαθέτω ἀνακλαστικά καί νομίζω πώς ξέρω τά θέματα συνειδητοποίησα κάτι πολύ νέο γιά μένα: ἡ Φλώρινα εἶναι πιό δύσκολη πόλη ἀπό τήν Κομοτηνή. Καί αὐτό πού συμβαίνει στά βορειοδυτικά σύνορά μας ἀπό μιά χούφτα ἀνθρώπων πού συγκροτοῦν τήν ὁμάδα τῶν «αὐτονομιστῶν» εἶναι ἐξίσου ἐπικίνδυνο μέ τήν δραστηριότητα τοῦ Τουρκικοῦ Προξενείου στήν Θράκη. Ἐκεῖ στήν Κομοτηνή –ἰδού γιατί ἡ Φλώρινα εἶναι δυσκολότερη– τόν ξέρεις τόν ἐχθρό. Τόν βλέπεις μπροστά σου. Μπαινοβγαίνει στά γραφεῖα τῆς τουρκικῆς διπλωματικῆς ἀρχῆς. Φορᾶ τήν στολή τοῦ ψευτομουφτῆ στά τζαμιά. Πηγαινοέρχεται στήν Ἄγκυρα, φωτογραφίζεται μέ τόν Ἐρντογάν καί δέν τό κρύβει.

Στήν Φλώρινα ὅμως; Στήν Φλώρινα ὁ ἐχθρός εἶναι ντυμένος «Ἕλληνας». Ντυμένος «Ὀρθόδοξος». Εἶναι ἴσως ντυμένος καί «Ἕλληνας Βουλευτής». Εἶναι ἴσως ντυμένος καί «παρακράτος» πού παρακολουθεῖ ὄχι ἁπλῶς τό Facebook ἀλλά τά e-mails τῶν μελῶν τοῦ Συλλόγου «Ἀριστοτέλης» γιά νά διαπιστώσει ἄν καλοῦν τόν κόσμο σέ διαμαρτυρία κατά τῶν Πρεσπῶν. Μπορεῖ νά σοῦ μιλήσει ἀκόμη καί ντυμένος «φίλος». Στήν Φλώρινα, λοιπόν, ὁ ἐχθρός εἶναι ἀόρατος. Στήν Φλώρινα ἔχεις νά κάνεις μέ σκιές.

Στίς τρεῖς μέρες πού παρέμεινα στήν πόλη –15.000 κάτοικοι ὁ πληθυσμός– καί περπάτησα στά σοκάκια της, κατά μῆκος τοῦ ποταμοῦ Σακουλέβα καί χάζεψα τά ἀρχοντόσπιτά της, μίλησα μέ πολύ ἁπλό κόσμο. Καί ἐντυπωσιάστηκα ἀπό τό φρόνημα. Ὁ κόσμος εἶναι μέν «σκασμένος» ἀπό τήν ἐξέλιξη –σέ ἑπόμενα φύλλα τῆς «Ἑστίας» θά γίνω πιό ἀναλυτικός καί ἀποκαλυπτικός– ἀλλά ταυτόχρονα ὀρθώνει καί ἀνάστημα. Ἤμουν προετοιμασμένος γιά πολλά ἀπό ὅσα ἐπρόκειτο νά ἀκούσω –τό τελευταῖο βιβλίο τοῦ Νίκου Μέρτζου «Ὁδός Πρεσπῶν» εἶναι ἄκρως κατατοπιστικό παρά τίς διαφωνίες μου στά ἐπιμέρους– ὡστόσο ποτέ δέν πίστευα ὅτι θά συναντήσω τέτοια πάστα ὡραίων Ἑλλήνων. Ἑλλήνων πού τοποθετοῦν τήν πατρίδα τους πάνω καί ἀπό τίς δουλειές τους. Ἕλληνες πού διώχνουν πελάτες τους (εἰδικά ἐκείνους τούς «ὁμογενεῖς» πού ἔρχονται τά καλοκαίρια ἀπό τήν Αὐστραλία, ὅπου οἱ φιλοσκοπιανοί πυρῆνες) ὅταν ἐπιχειροῦν νά παραγγείλουν τά τοπικά κεμπάπια στά λεγόμενα «μακεδονικά». Ἑλλήνων πού ἀρνοῦνται νά κάνουν συναλλαγή στό παζάρι τῆς Τετάρτης στήν ἴδια ψευτογλῶσσα, ἀλλά ἐπιμένουν στά ἑλληνικά: τά μόνα γνήσια μακεδονικά ὅπως εἶπε εὔστοχα ὁ πρώην γερουσιαστής Κρίς Σπύρου.

Δέ χρειάζεται πολύ γιά νά τό καταλάβεις. Ὅλο τό παιχνίδι γύρω ἀπό ἀνύπαρκτο μειονοτικό ὀργανώνεται γύρω ἀπό τήν γλῶσσα. Γιά μιά ντοπιολαλιά, ἕνα ἰδίωμα πού γνωρίζουν καί κάτοικοι μέ καθαρά ἑλληνική ἐθνική συνείδηση, τό ὁποῖο δέν ταυτίζεται ὅμως στό περιεχόμενο μέ τήν γλῶσσα τῶν Σκοπιανῶν. Οἱ Φλωρινιῶτες ὀνομάζουν αὐτή τήν γλῶσσα «βουλγαρική», ὄχι «μακεδονική». Καί ἄν σκάψεις λίγο τίς ρίζες αὐτῶν τῶν λέξεων θά ἀνακαλύψεις καί τήν ἀρχαία ἑλληνική. Ἄλλο ὅμως τό ἰδίωμα πού γνωρίζουν οἱ Ἑλληνάρες στήν ψυχή γιαγιάδες καί παπποῦδες τῆς περιοχῆς ἐξ αἰτίας τῆς πολύχρονης κατοχῆς, καί ἄλλο τά λεγόμενα «μακεδονικά» τῶν Σκοπίων. Οἱ ἀποχρώσεις εἶναι λεπτές, πολύ λεπτές. Σκεφτεῖτε πώς ἄλλα βουλγάρικα ὁμιλοῦνται –ὅταν ἀπαιτεῖται– στήν Φλώρινα ὡς τοπικό γλωσσικό ἰδίωμα καί ἄλλα στήν Ἀριδαία ὅπου τό λεξιλόγιο ἔχει περισσότερες σέρβικες λέξεις. Καί ἄν δέν ἔχεις συνείδηση ὅτι στήν μακρά περίοδο κατοχῆς τῆς περιοχῆς ἀπό Ὀθωμανούς, Γερμανούς καί Βούλγαρους γεννήθηκε ἕνα μεικτό λεξιλόγιο μέ λέξεις πού ἐπικράτησαν ἀνάλογα μέ τόν κατά καιρούς κατακτητή, τούρκικες, βουλγάρικες, ἑλληνικές (γιά νά συνεννοοῦνται οἱ πολλῶν καί διαφορετικῶν ἐθνικοτήτων κάτοικοι), τότε εὔλογα μπορεῖ νά παρασυρθεῖς καί νά πιστέψεις ὅτι ἐδῶ ἔχεις νά κάνεις μέ μία γλῶσσα καί μέ «Μακεδόνες» τύπου Σκοπίων. Δέν ἔχεις, ὅμως!

Νά γιατί ἦταν ἐγκληματικό πού ἡ κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ἀναγνώρισε τήν «μακεδονική γλῶσσα». Συνετέλεσε στήν σύγχυση. Ἄνοιξε τόν δρόμο σέ μερικούς ντυμένους «Ἕλληνες» τῆς περιοχῆς, δέν ἔχει σημασία πού εἶναι λίγοι, νά ζητοῦν τήν λειτουργία φροντιστηρίων γιά νά τήν μάθουν, καί φαρσί τά «μακεδονικά» τοῦ αὐτομόλου Γκρούεφσκι (ὁ παππούς του Νικόλαος Γρόιος πολέμησε μέ τόν ἑλληνικό Στρατό τό 1940) καί τοῦ υἱοῦ Βούλγαρου κομμιτατζῆ Δημητρώφ. Θέλετε νά ἀποτιμήσω τήν ζημιά; Νά τό κάνω! Μέ ὁρίζοντα ἑνός ἔτους; Καμμία ζημιά ἀπό αὐτό! Μέ ὁρίζοντα δεκαετίας καί εἰκοσαετίας ὅμως; Μείζων κίνδυνος. Ποιός ξέρει αὔριο ποιόν διεθνῆ νταβατζή τύπου BBC θά ἔχουν αὐτοί γιά νά ἐγείρουν «μειονοτικά» ζητήματα δίπλα στά σύνορά μας;

Δυστυχῶς ἡ Ἀθήνα ἀδυνατεῖ νά καταλάβει πῶς σκέπτονται οἱ συμπολῖτες μας στήν Φλώρινα. Ἴσως καί νά μήν τήν ἐνδιαφέρει, οἱ ψῆφοι τους εἶναι λίγες. Ἡ Ἀθήνα ἀδυνατεῖ νά ἀντιληφθεῖ ὅτι στήν Δυτική Μακεδονία ἡ πολύ νωπή ἱστορία ὁρίζει συμπεριφορές. Ὅτι οἱ κάτοικοι δέν συχνάζουν μέ ἐνθουσιασμό σέ ἐκκλησίες πού ἔκτισαν οἱ Βούλγαροι. Ὅτι βλέπουν τούς Σκοπιανούς σάν συνέχεια τῆς κακῆς ἀνάμνησης τῶν Βουλγάρων. Ὅτι δέν ξεχνοῦν –στόν «Ἀριστοτέλη»– ὅτι οἱ Βούλγαροι δολοφόνησαν τόν μαέστρο τους ἐπειδή ὁ σύλλογος πρόβαλλε συστηματικά τήν ἑλληνική παράδοση-μουσική, ἄρα καί τήν ἑλληνικότητα τῆς περιοχῆς. Ὅτι, ὅτι… Ἡ Ἀθήνα κοιμᾶται καί ἁπλῶς ὀνειρεύεται ἕνα Νόμπελ Εἰρήνης στήν πλάτη τους, ὅπως σχολίασε σκωπτικά καί ἡ δραστήρια δικηγόρος Ἀριάδνη Νούκα.

Εἴμαστε, δυστυχῶς, στήν ἀρχή μιᾶς δύσκολης περιόδου. Τό καζάνι στήν Φλώρινα καί τήν Μακεδονία γενικώτερα βράζει. Ὁ βουλευτής Σέλτσας εἶναι ἀνεπιθύμητος στίς ἐκδηλώσεις τοῦ «Ἀριστοτέλη». Πρώτη φορά ἐφέτος θά γίνει χωριστός ἑορτασμός γιά νά ἀποφευχθοῦν οἱ ἐντάσεις. Θά ἐπανέλθω γιατί ἡ περιοδεία μου στήν Φλώρινα, στό Νυμφαῖο καί στήν Σιάτιστα γέμισε τίς ἀποσκευές μου μέ εἰκόνες, πληροφορίες, γενικῶς Μακεδονία. Ἄπειρη Μακεδονία.