Δραματικοί τόνοι Δένδια στό Συμβούλιο Ἐξωτερικῆς Πολιτικῆς

Κάποιοι ὁμιλοῦν γιά κρίση τύπου 1974

ΕΙΚΟΝΑ ἠρεμίας καί ὁμοψυχίας ἔδωσαν ὁ ὑπουργός Ἐξωτερικῶν καί οἱ ἐκπρόσωποι τῶν κομμάτων, ἀμέσως μετά τήν ὁλοκλήρωση τῆς συνεδριάσεως τοῦ Ἐθνικοῦ Συμβουλίου Ἐξωτερικῆς Πολιτικῆς τήν περασμένη Τετάρτη. Ἡ πραγματικότης, ὅμως, εἶναι ὅτι σέ αὐτήν τήν συνεδρίαση ἐπεκράτησαν δραματικοί τόνοι τούς ὁποίους ἐπέτεινε ἕνα κλῖμα ἰδιαίτερης ἀνησυχίας τό ὁποῖο διαμορφώνουν οἱ καθημερινές προκλήσεις τῆς Τουρκίας ἀφ’ ἑνός καί οἱ κίνδυνοι νά «ἀνοίξουν» πάλι οἱ ροές, καθώς στήν Τουρκία συρρέουν ἐκ νέου πρόσφυγες ἀπό τήν Ἰντλίμπ αὐτήν τήν φορά, πού μπορεῖ πολύ εὔκολα νά διοχετευθοῦν πρός τά ἑλληνικά νησιά.

Δραματικό ἄν καί ὄχι μακρυά ἀπό τήν πραγματικότητα ἦταν τό γεγονός ὅτι κάποιοι ὁμίλησαν γιά κρίση ἀναλόγου ἐπιπέδου μέ τά γεγονότα τοῦ 1974 καί τήν εἰσβολή στήν Κύπρο. Ἄλλοι ἐπέμειναν ὅτι τό «θερμό ἐπεισόδιο» εἶναι τό ὀλιγώτερο πού ἔχουμε νά φοβούμεθα ἔτσι ὅπως ἐξελίσσονται οἱ καταστάσεις. Ἴσως ἐπειδή ἀκριβῶς ὅλοι οἱ παριστάμενοι ἐσυμμερίσθησαν τό κλῖμα τῆς γενικῆς ἀνησυχίας, ἐν τέλει ἀπεφεύχθησαν οἱ μικροκομματικές ἀντιπαραθέσεις καί οἱ στεῖρες ἀντεγκλήσεις.

Δέν πρέπει νά θεωρηθεῖ τυχαῖο τό γεγονός ὅτι τήν ὥρα ἀκριβῶς πού τό Ἐθνικό Συμβούλιο Ἐξωτερικῆς Πολιτικῆς συνήρχετο, τά τουρκικά ἀεροπλάνα προέβαιναν σέ ὑπερπτήσεις ἐπάνω ἀπό ἑλληνικά νησιά, σέ ὕψος 8.500 καί 7.000 ποδῶν, ἐνῶ οἱ παραβιάσεις τοῦ ἐθνικοῦ ἐναερίου χώρου ἐπολλαπλασιάζοντο.

Τό γεγονός ὅτι στήν Συρία ὑπῆρξε ἀναζωπύρωσις καί ἡ ἐμπλοκή τῶν τουρκικῶν δυνάμεων ἐντείνεται ἡμέρα μέ τήν ἡμέρα δέν ἐπηρέασε –ὅπως κάποιοι ἐνδεχομένως ἤλπιζαν– τήν ἐπιθετικότητα τῆς Ἀγκύρας καί στό Αἰγαῖο. Ἀπ’ ἐναντίας οἱ ὑπερπτήσεις ἔγιναν καθημερινές. Οἰνοῦσες, Παναγιά. Ἀρκιοί, Λειψοί, Φαρμακονήσι «ἔβλεπαν» τά τουρκικά μαχητικά, πολλά ἀπό τά ὁποῖα ὁπλισμένα μέ πυραύλους νά μειώνουν συνεχῶς τό ὕψος τῶν διελεύσεών τους.

Ἄναυδοι οἱ ἐκπρόσωποι τῆς Κυβερνήσεως καί τῶν κομμάτων, οἱ ὁποῖοι ἐνημερώνοντο γι’ αὐτές τίς ἐξελίξεις ἀπό τό Ὑπουργεῖο Ἐξωτερικῶν, προσπαθοῦσαν νά συνειδητοποιήσουν τήν δυσχερῆ θέση στήν ὁποία εὑρίσκεται ἡ χώρα καί νά ἐκτιμήσουν τίς δυνητικές διαστάσεις τῶν περαιτέρω ἐξελίξεων. Μόνον οἱ ἐκπρόσωποι ἑνός ἀπό τά κόμματα ἔθεσαν στό τραπέζι τήν ἀνάγκη νά προσδιορίσει ἡ Ἑλλάς τίς συντεταγμένες τῆς ὑφαλοκρηπῖδος καί τῆς ΑΟΖ της καί νά τίς καταθέσει τό ταχύτερον δυνατόν στόν ΟΗΕ καί σέ ὅποιον ἄλλον ὀργανισμό ἀπαιτεῖται.

«Στό Ἐθνικό Συμβούλιο Ἐξωτερικῆς Πολιτικῆς, παρά τίς ἐπί μέρους ἐκτιμήσεις, ὑπῆρξε συναίνεση στίς θεμελιώδεις διαπιστώσεις, ὁμοψυχία καί ὑπευθυνότητα τῶν πολιτικῶν δυνάμεων. Αὐτό εἶναι τό σημαντικότερο ἐφόδιο στή διπλωματική φαρέτρα τῆς χώρας» δήλωσε ὁ κ. Δένδιας μετά τήν ὁλοκλήρωση τῆς συνεδριάσεως. Ἡ κρισιμότης τῶν στιγμῶν δέν ἀφήνει περιθώρια γιά ἀνούσιες διαφωνίες.

Τήν ἴδια στιγμή, ἡ Τουρκία θέτει σέ ἐφαρμογή ἕναν σχεδιασμό ἐπί μέρους στόχων. Ὁ πρῶτος εἶναι ἡ προσπάθειά της γιά τήν ἐπιβολή moratorium στίς γεωτρήσεις ἐντός τῆς κυπριακῆς ΑΟΖ. Πρόκειται γιά ἕνα δεύτερο στοιχεῖο πιέσεως πού χρησιμοποιεῖ ἐκ παραλλήλου πρός τήν στρατιωτική ἄσκηση πιέσεων, προκειμένου νά ἐπαναρχίσει ἕνας διάλογος ἐπί ζητημάτων χαμηλῆς καί πολύ χαμηλῆς πολιτικῆς, ὅπως εἶναι τά Μέτρα Οἰκοδομήσεως Ἐμπιστοσύνης καί τά Μέτρα Μειώσεως τῆς Ἐντάσεως. Χωρίς ἐπί τῆς οὐσίας νά ἐκχωρεῖ τίποτε, μέ ἕνα τέτοιο moratorium ἡ Ἄγκυρα σταματᾶ τήν Κύπρο ἀπό τοῦ νά ἐκμεταλλευθεῖ καί ἀξιοποιήσει τόν ὑποθαλάσσιο πλοῦτο της. Καί δέν εἶναι ἡ πρώτη φορά πού μετέρχεται αὐτήν τήν πρακτική.

Πίσω στό 1975 ἡ Τουρκία ἐπέβαλε τό Πρωτόκολλο τῆς Βέρνης. Ὑπό τήν πίεσιν τῆς προσφάτου τότε εἰσβολῆς στήν Κύπρο καί τήν πίεσιν στρατιωτικῶν κινήσεων, ἐπέτυχε ἕνα moratorium στίς ἔρευνες γιά ὑδρογονάνθρακες στό Αἰγαῖο, μέχρις ὅτου ἡ ὁριοθέτησις τῆς ὑφαλοκρηπῖδος συμφωνηθεῖ ὁριστικῶς. Ἔτσι ἀπό τότε, ἐπί 45 χρόνια δηλαδή, ἡ Ἑλλάς ἀδυνατεῖ νά ἀξιοποιήσει τόν ὅποιο ὑποθαλάσσιο πλοῦτο μπορεῖ νά ὑπάρχει στό Αἰγαῖο. Τώρα θέλει νά ἐπιβάλλει τό ἴδιο καί στήν Κύπρο. Ἡ ἴδια ὅμως διατηρεῖ τό δικαίωμα νά συνεχίσει ἔρευνες στά σημεῖα τά ὁποῖα θεωρεῖ «δικά της». Ὁπότε μποροῦμε νά περιμένουμε ὅτι τό ἑπόμενο βῆμα θά εἶναι νά δοῦμε τά πλωτά γεωτρύπανά της στήν ζώνη τήν ὁποία αὐθαιρέτως ἔχει «ὁριοθετήσει» μέ τήν συμπαιγνία τῆς Λιβύης τοῦ Σάρατζ.

Καμμία κρίσις δέν ἐκτυλίσσεται ὅπως οἱ προηγούμενες. Ἔτσι τώρα μᾶλλον δέν θά δοῦμε ἐπεισόδια τύπου Ἰμίων ἤ κάτι ἀνάλογο μέ τόν Μάρτιο τοῦ 1987. Ὅλα τά ἐνδεχόμενα εἶναι ἀνοικτά, καθώς ἡ Τουρκία ἐφαρμόζει τήν προσφιλῆ τακτική της. Προβάλλει ἀπαιτήσεις, στήν προσπάθεια γιά ἐπίτευξη τῶν ὁποίων προχωρεῖ ἀσκοῦσα βία ἤ ἀπειλοῦσα ὅτι θά ἀσκήσει βία. Καί γι’ αὐτό τά μέλη τοῦ Ἐθνικοῦ Συμβουλίου Ἐξωτερικῆς Πολιτικῆς ἔχουν κάθε λόγο νά ἀνησυχοῦν. Ἴσως οἱ δραματικοί τόνοι τοῦ κ. Δένδια νά ἀποδειχθοῦν ἀνεπαρκεῖς γιά νά προσδιορίσουν τήν πραγματική ἔκταση τῶν ἀπειλῶν πρό τῶν ὁποίων εὑρισκόμεθα.