Το θησαυροφυλάκο του Πολιτισμού μας: Η γλώσσα ένωσε τους Έλληνες

Θυσιάσαμε την σκέψη και τα συμπεράσματα χάριν της ταχύτητας

ΖΗΣΑΜΕ επί 42 ημέρες σε καραντίνα λόγω του κορωνοϊού. Όχι μόνοι μας. Εκατομμύρια κάτοικοι άλλων χωρών ευρέθησαν στην ίδια ή παρόμοια κατάσταση με την δική μας. Ο πλανήτης έγινε ”ένα”. Και το διαδίκτυο το κοινό μέσο επικοινωνίας του. Μοιραία, λοιπόν, επικοινωνήσαμε με την ορολογία της παγκόσμιας γλώσσας. Με κυρίαρχη την εμβληματική λέξη ”lock down” που στα ελληνικά μπορεί να αποδοθεί ως ”απαγόρευση κυκλοφορίας”, απαγόρευση εισόδου-εξόδου”, ”εγκλεισμός κατ οίκον” μια σειρά από ξένες λέξεις και έννοιες επεκράτησαν στην καθημερινότητά μας. Τίθεται, επομένως, το ερώτημα: Δεδομένης της απαιτήσεως κύκλων της διεθνούς πολιτικής και διανοήσεως για παγκόσμια κυβέρνηση και παγκόσμια συνεργασία (Γκόρντον Μπράουν, Γιουβάλ Νόελ Χαράρι, Μπιλ Γκαίητς κ.α.) οδηγούμαστε πλέον σε έναν παγκόσμιο πολίτη με κίνδυνο να εξαφανισθούν τα ιδιαίτερα εθνικά χαρακτηριστικά των λαών; Οι ενδείξεις που υπάρχουν στην πατρίδα μας είναι ανησυχητικές αλλά δεν λένε πάντοτε την αλήθεια. Ανησυχητικές διότι συμφώνως με την τελευταία έρευνα της ”ΔιαΝΕΟσις” μόνο το 19,4% των Ελλήνων θεωρούν ότι για να είσαι Έλληνας πρέπει να ξέρεις και ελληνικά. Ανησυχητικές γιατί ευρέθη πολιτικός αρχηγός ο Γενικός Γραμματεύς του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας μίλησε απταίστως τουρκικά στο μήνυμα του για την Πρωτομαγιά για να επικοινωνήσει με τους συντρόφους του στην Άγκυρα! Είναι επίσης απογοητευτικές γιατί χθες η Βουλγάρα υπουργός Εξωτερικών ανεγνώρισε ότι η ”μακεδονική γλώσσα” που εμείς ανοήτως αναγνωρίσαμε (ο ΣΥΡΙΖΑ) είναι βουλγαρική!

Ωστόσο αν παρατηρήσει κανείς προσεκτικά τι συμβαίνει γύρω του ίσως και να αναθεωρήσει τις απόψεις του για την δύναμη της ελληνικής γλώσσας. Σε μια από τις επαναλήψεις της ψυχαγωγικής εκπομπής ”στην Υγειά μας” με τον Σπύρο Παπαδόπουλο όταν η συζήτησις επικεντρώθηκε στους Έλληνες Αποδήμους (φανατικούς τηλεθεατές της) προσκεκλημένος κατέθεσε την άποψη ότι οι νέοι Έλληνες του εξωτερικού μαθαίνουν την γλώσσα μέσα από την επαφή τους με το ρεπερτόριο του ελληνικού τραγουδιού. Την ίδια άποψη κατέθεσε σε εκπομπή της ΕΡΤ στην Έλενα Κατρίτση η Δήμητρα Γαλάνη η οποία χαρακτήρισε τα τραγούδια μας ως ”το θησαυροφυλάκιο του πολιτισμού μας”, τρόπο διασώσεως της ελληνικής γλώσσας και των νοημάτων της. Και πριν αλέκτωρ φωνήσαι τρις ενεφανίσθη σε τηλεοπτική εκπομπή ιδιωτικού σταθμού νέος καλλιτέχνης ελληνικής καταγωγής κάτοικος Παρισίων, ο οποίος απέδωσε ωραιότατα στην ελληνική ένα τραγούδι για την αγάπη και έπειτα ομίλησε στην γαλλική. Δεν είναι χαμένο το παιχνίδι λοιπόν. Αρκεί να καταλάβουμε την αξία της γλώσσας και της αναγνώσεως και να επενδύσουμε σε αυτό. Με πρώτο βήμα ίσως τις νέες (διαδικτυακές ) Έδρες της Γλώσσας μας στα Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια. Είναι βεβαίως πιο μακροπρόθεσμη πολιτική σε σύγκριση με start up επιχειρήσεις για την καινοτομία αλλά γι αυτό και πιο αποδοτική.

Η γλώσσα, ο τρόπος με τον οποίο βάζουμε στην σειρά τις λέξεις και τις ”διατάσσουμε” , το συντακτικό μας, η σημασία των εννοιών είναι η ελληνική απάντησις σε έναν γρήγορο κόσμο. Οι λέξεις είναι η σκέψις μας. Το μυαλό μας. Οι εικόνες μας. Η αντίληψίς μας. Η φιλοσοφία μας. Εμείς. Η ταχύτης όπως απεδείχθη δεν είναι πάντοτε ταυτόσημη με την πρόοδο. Άλλες φορές ναι, άλλες όχι. Η ενοποίησις του πλανήτη μέσω της παγκοσμιοποιήσεως είχε μεγάλα πλεονεκτήματα αλλά και μεγάλα μειονεκτήματα. Θυσιάσαμε την σκέψη χάριν της ταχύτητος. Θυσιάσαμε τις σωστές αποφάσεις. Θυσιάσαμε τα συμπεράσματα. Στον νέο κόσμο πρώτα αποφασίζουμε και μετά σκεπτόμαστε. Ενώ στον κλασικό πρώτα σκεπτόμασταν, έπειτα συμπεραίναμε και στο τέλος αποφασίζαμε. Η ελληνική γλώσσα όπως την παραλάβαμε από τον Όμηρο και την ομιλούμε αιώνες τώρα ίδια και απαράλλακτη κρύβει τις απαντήσεις που αναζητούμε για το νέο κόσμο. Έναν κόσμο στον οποίο πρέπει η επεξεργασμένη σκέψις να ανακτήσει την ισχύ της έναντι της ταχύτητος. Για εμάς τους Έλληνες υπάρχουν δύο τρόποι προκειμένου να το επιτύχουμε αυτό. Ο πρώτος είναι ο ”τοπικός”. Ο κυρίαρχα εθνικός. Δεν ανακαλύπτουμε την πυρίτιδα. Ο Μιχάλης Κακογιάννης συνήθιζε να λέει πως ”όσο πιο τοπική είναι η ρίζα μιας ταινίας τόσο πιο παγκόσμια γίνεται”. Πράγματι. Παγκόσμιος έγινε ο Ζορμπάς γιατί ήταν βαθειά ελληνικός. Παγκόσμιος έγινε ο Σαίξπηρ γιατί ήταν βαθειά βρεταννικός. Παγκόσμιος και ο Λόρκα γιατί ήταν βαθειά ισπανικός.

Υπάρχει όμως και νέος δρόμος. Ο οικουμενικός. Ο πολιτισμός μας δεν είναι στενά εθνικός. Μαζί με τον κινεζικό και τον αιγυπτιακό ήταν ένας από τους πρώτους παγκόσμιους πολιτισμούς. Στην ελληνικότητα μπορείς να ανακαλύψεις οικουμενικότητα λοιπόν. Σε μια πρόσφατη τηλεοπτική εκπομπή –αν προσέξεις το παζλ είναι γύρω σου, αρκεί να το ενώσεις- ο αδελφός της ηθοποιού Λένας Κίτσου, Μιχάλης ο οποίος κάνει μεπαπτυχιακό στον Χριστιανισμό στο Πανεπιστήμιο του Michigan, θύμισε στην δημοφιλή αδελφή του με τα καταπληκτικά ελληνικά ότι η ελληνική λέξις ”υποδύομαι” σημαίνει ”βυθίζομαι”. Είναι ώρα λοιπόν για ”βύθιση”. Ήδη στην κρίση αυτή βυθιστήκαμε στις σκέψεις μας πρώτοι και με την υποδειγματική εθνική αντίδρασή μας δείξαμε στον πλανήτη πρώτοι ότι η ζωή προηγείται της απληστίας, του κέρδους και των αριθμών. Μπορούμε να κάνουμε και άλλα.

Στο πλαίσιο της αυτοσυνειδησίας μας προτείνουμε , τροφή για σκέψη, να μελετήσουμε την πρόσφατη ομιλία του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου για την Γλώσσα στο Θερινό Πανεπιστήμιο της Μεγάλης του Γένους Σχολής η οποία έγινε ιντερνετικά. Δύο τα στοιχεία της: Η γλώσσα ένωσε τους Έλληνες, το πρώτο. Δεν υπάρχει σύγκρουσις πολιτισμών το δεύτερο. Ένας πολιτισμός , αν είναι πολιτισμός , δεν συγκρούεται. Και ο ελληνικός είναι τέτοιος. Δεν πολεμά για να επικρατήσει. Υπερ-έχει: Αξίες, ελευθερίες, ιδανικά!