Άρθρο της Λένας Καλπίδου, αρχαιολόγου, Εφόρου Μουσείου Ποντιακού Ελληνισμού
«Συλλογισμένα πορπατώ, τα xέρα μ ’σταυρωμένα
κανείς κακόν να μη παθάν’, αρνί μ’, άμον εμένα».
Συλλογισμένα περπατώ, τα χέρια μου σταυρωμένα,
Κανείς να μην πάθει, αρνί μου, το ίδιο κακό με εμένα.
Δίστιχο των Ελλήνων του Πόντου, με το οποίο εκφράζονταν πρόσφυγες πια στην Ελλάδα, μερικά χρόνια μετά τους διωγμούς τους, που τους δυνάμωσε σε ένταση και έκταση η απόβαση του Μουσταφά Κεμάλ πασά , στην Αμισό , τη 19η Μαΐου 1919. Όσοι Έλληνες Πόντιοι διασώθηκαν από τη γενοκτονία που διέπραξαν οι Νεότουρκοι σε εκτεταμένο χρονικό διάστημα ( 1914-1922)συγκλονισμένοι από το κακό που έπαθαν, έχουν τη γενναιότητα και τη μεγαλοψυχία να απεύχονται να το πάθουν και άλλοι άνθρωποι !
Γι’ αυτό και η γνωριμία με τα πολιτισμικά και οικονομικοκοινωνικά χαρακτηριστικά του Ελληνισμού του Πόντου καθώς και η ενημέρωση για την αποδεδειγμένη από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα εξόντωσή τους, συνιστά βασική προϋπόθεση όχι μόνο για την ιστορική συνείδηση όλων των Ελλήνων αλλά και για την αποτροπή των γενοκτονιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο ποντιακός ελληνισμός αποτέλεσε μεγάλο τμήμα και μάλιστα το πιο απομακρυσμένο της Ελληνικής Διασποράς .
Η ιστορία του αριθμεί είκοσι επτά αιώνες ζωής και εξέλιξης . Έχουν περάσει εκατό γενιές στον Πόντο και τέσσερις προσφυγικές, από τότε που οι πρώτοι Έλληνες έφτασαν στον Πόντο, την ορεινή χώρα στα Ν.Α. παράλια του Ευξείνου Πόντου.
Στους προηγούμενους αιώνες λοιπόν στον Πόντο, τον γεωγραφικά απομονωμένο και φυσικά οχυρό , ο Ελληνισμός ανέπτυξε έναν εξαιρετικά ζωντανό πολιτισμό τον οποίο μέσα από αντίξοες συνθήκες καταπίεσης και διωγμών κατάφερε να τον διατηρήσει αναλλοίωτο μέχρι τις αρχές του 20ου αι., εκατό χρόνια περίπου πριν από τις μέρες μας.
Όμως με την πρωτοφανή στα διεθνή διπλωματικά χρονικά συνθήκη της Λωζάνης (1/1923 ) επιβλήθηκε η ανταλλαγή των χριστιανικών και μωαμεθανικών πληθυσμών μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας και, σύμφωνα με αυτήν, ο Ελληνισμός που ήταν απλωμένος σε όλη τη Μικρά Ασία ξεριζώθηκε και στάλθηκε πρόσφυγας στην αρχική του πατρίδα, την Ελλάδα.
Από τον Ελληνικό Πόντο, χώρο με ιστορία 27 αιώνων, 400.000 ψυχές, εγκαταλείποντας 1013 χωριά, 41 κωμοπόλεις και11 αστικά κέντρα, κατέφυγαν στην Ελλάδα με εφόδια τη ζωτικότητα και την αισιοδοξία τους, την αγάπη για τη γη και τα γράμματα.
Αξίζει να τονιστεί, ότι ένα ακόμη πολιτισμικό εφόδιό τους ,η παράδοση της αυτοδιοικούμενηςκοινωνίας , προσδιόρισε – και προσδιορίζει ίσως ακόμη – , στην Ελλάδα και όπου αλλού είναι εγκαταστημένοι, ως γνωρίσματατηςσχέση τους με την « πολιτεία » την υπευθυνότητα , την προσφορά και τη συνέπεια.
Αυτό το τμήμα του Ελληνισμού που ξεκινά την πορεία του από τους μυθικούς Αργοναύτες, διαμορφώνει τους ακρίτες της Βυζαντινής αυτοκρατορίας , διατηρεί πρωτοφανή συνοχή μέσα στη μακραίωνη πορεία του και με μοναδική απλότητα και ειλικρίνεια, παραμένει διαποτισμένος από σπάνιες ηθικές αξίες , παρουσιάζεται με επιστημονική νηφαλιότητα στο Μουσείο Ποντιακού Ελληνισμού.
Στα είκοσι δύο χρόνια λειτουργίας του, η Διεθνής Ημέρα Μουσείων ( 18η Μαΐου ) ενισχύεται στη σημασία της με το ιδιαίτερο και βαθύτερο νόημα της Ημέρας Μνήμης του Ποντιακού Ελληνισμού(19ης Μαΐου).
Το Ιστορικό – Λαογραφικό Μουσείο Ποντιακού Ελληνισμού είναι μέλος του Ελληνικού Τμήματος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων – ICOM, υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα και συνεργάζεται με ερευνητές και άλλα πολιτιστικά ιδρύματα.
Ιδρύθηκε και λειτουργεί από την Επιτροπή Ποντιακών Μελετών και στεγάζεται στο ιδιόκτητο κτήριό της , τη « Στέγη Κειμηλίων Ελληνισμού του Πόντου». (Αγνώστων Μαρτύρων 73, 171.23 , Νέα Σμύρνη, Αθήνα).Δωρεάν η είσοδος , ανοικτό για το κοινό ( μετά την άρση των μέτρων) : Δευτέρα έως Παρασκευή 10:00΄ έως 15:00΄ (τηλ. : (+30)210 9325521 Fax : 2109354333, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: [email protected] Ιστότοπος: http://www.epm.gr).
Μ.Η.Τ. 232122