Ἀνέτρεψε ἀπόφαση πού εἶχε ἐγκριθεῖ ἀπό τόν Ἀνδρέα Παπανδρέου καί τόν Κάρολο Παπούλια
ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ νά ἔχει ἀποφευχθεῖ ἡ τραγωδία τῶν Ἰμίων; Θά μποροῦσε ἡ χώρα μας νά ἔχει προλάβει νά «θωρακίσει» τίς ἑλληνικές βραχονησῖδες πρίν ἐγερθεῖ ἡ θεωρία τῶν γκρίζων ζωνῶν ὥστε νά ἀποκλείει σέ πολύ μεγάλο βαθμό τήν περίπτωση δημιουργίας τετελεσμένων ἀπό τήν Τουρκία; Θά μποροῦσε μέ τήν ὑλοποίηση τοῦ σχεδίου προστασίας τοῦ περιβάλλοντος τῶν μικρῶν νησιῶν, γιά τήν προστασία τῆς χλωρίδος, τῆς πανίδος καί τῶν ἀρωματικῶν φυτῶν καί βοτάνων νά δημιουργήσει μία ἀσπίδα ἀρκετή ὥστε νά ἀποτρέπει ὁποιαδήποτε «κακή πρόθεση» τῶν γειτόνων μας; Ἕνας ἀπό τούς ἄγνωστους πρωταγωνιστές τῆς κρίσεως ἐκείνης, ὁ ὑφυπουργός Ἀμύνης Μανώλης Μπεντενιώτης, λύει σήμερα πρώτη φορά μετά 25 χρόνια τήν σιωπή του καί ἀποκαλύπτει γιατί τόν μετακίνησε ἀπό τό Πεντάγωνο ὁ πρώην Πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης ἀμέσως μόλις ἀνέλαβε ἐντολή σχηματισμοῦ κυβερνήσεως! Οἱ βραχονησῖδες ἦταν ἡ αἰτία! Ἄς γυρίσουμε ὅμως 26 χρόνια πίσω, στό 1995. Ὁ τότε ὑφυπουργός Ἐθνικῆς Ἀμύνης Μανώλης Μπεντενιώτης προωθοῦσε μία πρωτότυπη καί λίαν ἐνδιαφέρουσα ἰδέα. Τήν συμπύκνωσε σέ μία πρόταση πρός τόν προϊστάμενό του ὑπουργό Γεράσιμο Ἀρσένη, ὑπό τόν τίτλο «Πρόγραμμα Περιβαλλοντικῆς Προστασίας τῶν μικρῶν νησιῶν». Ἡ πρότασις περιελάμβανε 18 νησιά καί ὁ ὑπουργός ἔδωσε ἀμέσως τήν συγκατάθεσή του. Ταυτοχρόνως ἐνημερώθηκε ὁ Πρωθυπουργός Ἀνδρέας Παπανδρέου, ὁ ὁποῖος ἀπέδιδε ἰδιαίτερη σημασία στό Αἰγαῖο –συνέντευξη τύπου ΔΕΘ ἐκείνης τῆς χρονιᾶς– καί ἐπεδείκνυε ἐνδιαφέρον γιά τό πρόγραμμα. Ὁμιλῶν πρός τήν «Ἑστία» ὁ κύριος Μανώλης Μπεντενιώτης θυμᾶται:
«Πράγματι, ἦταν μιά ἰδιαίτερης σημασίας γιά τή χώρα ἰδέα, τήν ὁποία εἶχα στό μυαλό μου ἀπό καιρό. Στόχος ἦταν ἡ προστασία τοῦ περιβάλλοντος κα ἡ ἀνάπτυξη τῶν μικρῶν νησιῶν τοῦ Αἰγαίου, καί ἡ παροχή τῆς δυνατότητος σέ ὅποιον Ἕλληνα ἐπιθυμοῦσε νά περάσει λίγο καιρό ἐκεῖ καί νά συνδράμει σέ αὐτή τήν προσπάθεια. Στόν κατάλογό μας ὑπῆρχαν 18 νησιά καί ἐνημερώθηκε σχετικά ὁ ὑπουργός Ἐξωτερικῶν Κάρολος Παπούλιας, καί λίγο ἀργότερα ὁ ὑπουργός Αἰγαίου Ἀντ. Κοτσακᾶς. Τό σχέδιο προωθήθηκε πρός ἐφαρμογή καί μάλιστα ἐπρόκειτο νά ὑποβληθεῖ γιά χρηματοδότηση ἀπό τήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση. Μάλιστα, εἶχε ἐκφραστεῖ μεγάλο ἐνδιαφέρον σέ μιά μεγάλη ὁμάδα ἀποστράτων τοῦ Πολεμικοῦ μας Ναυτικοῦ.
Τό καλοκαίρι τοῦ 1995, μέ μιά ὁμάδα δημοσιογράφων διαπιστευμένων στό Ὑπουργεῖο Ἐθνικῆς Ἀμύνης, ἐπισκεφθήκαμε μερικά ἀπό τά μικρά νησιά προκειμένου νά πάρουμε μιά πρώτη γεύση τῶν πραγματικῶν δεδομένων καί τῶν δυνατοτήτων πού ὑπῆρχαν»…
– Τελικά, ποιά ἦταν τά νησιά αὐτά;
«Τά νησιά μέ τά ὁποῖα προλάβαμε νά ἀσχοληθοῦμε ἦταν ἡ Καλόλιμνος, ἡ Στρογγύλη, τό Φαρμακονήσι, ἡ Νίμος, ἡ Πασᾶ καί ἡ Ρῶ ἀπό τά Δωδεκάνησα, ἡ Βάτος ἀπό τή Χίο, τά Τοκμάκια ἀπό τή Λέσβο, ἡ Γαυδοπούλα ἀπό τήν Κρήτη καί τά Ἀντικύθηρα στήν Ἀττική. Ἦταν δηλαδή ἕνα εὐρύ φάσμα γιά ἕνα πρόγραμμα μέ ἰδιαίτερο περιβαλλοντικό ἐνδιαφέρον, κάτι πού ζητοῦσε ἐπίμονα τότε ἡ διεθνής κοινότητα καί ἡ Εὐρωπαϊκή Ἕνωση.»
Σύμφωνα μέ τόν Τύπο τῆς ἐποχῆς (“Ἔθνος” 4 Νοεμβρίου 1995) ἐνδιαφέρον νά μετακομίσουν στά μικρονήσια καί τίς βραχονησῖδες μας ἔδειξαν τότε 1.700 Ἕλληνες καί ξένοι. Ἡ συγκεκριμένη ἐφημερίδα ἔγραψε τότε: “Τήν μοναξιά καί τήν γαλήνη μέ θέα τό Αἰγαῖο Πέλαγος ἐπιθυμοῦν περισσότεροι ἀπό 1.700 Ἕλληνες καί ξένοι πού ἔχουν ἐκδηλώσει ἐνδιαφέρον νά πάρουν μέρος στό πρόγραμμα γιά τήν κατοίκηση δέκα μικρῶν νησιῶν”, διευκρινίζοντας ὅτι “μέχρι τήν ἐρχόμενη ἄνοιξη θά ἔχει ὁλοκληρωθεῖ ἡ ὑποδομή σέ δύο μέ τρία νησιά, ὁπότε καί θά ἀνακοινωθοῦν οἱ προϋποθέσεις πού πρέπει νά πληροῦν τά ἄτομα πού θά ἐπιλεγοῦν”».
Ρωτήσαμε τόν κύριο Μπεντενιώτη γιατί δέν ὑλοποιήθηκε τό πρόγραμμα αὐτό. Ἰδού τί μᾶς ἀπήντησε:
«Ὅπως ξέρετε, στίς 18 Ἰανουαρίου τοῦ 1996 εἴχαμε τήν ἐκλογή γιά νέο πρωθυπουργό ἀπό τήν Κ.Ο. Προσωπικά ὑποστήριξα τήν ὑποψηφιότητα τοῦ Γεράσιμου Ἀρσένη, πιστεύοντας ὅτι ἡ δική του ἐπικράτηση θά διασφάλιζε μέ συνέπεια τή συνέχιση τῆς μεταρρυθμιστικῆς πολιτικῆς τοῦ ΠΑΣΟΚ καί τοῦ Ἀνδρέα Παπανδρέου, γιά λαϊκή κυριαρχία, ἐθνική ἀνεξαρτησία, κοινωνικό κράτος καί εὐνομούμενη πολιτεία. Δέν συμφωνοῦσα μέ ὁποιαδήποτε ἐκσυγχρονιστική τάση τήν ὁποία διέκρινε ὁ συμβιβασμός στά θέματα τῆς κοινωνικῆς πολιτικῆς. Ὁ Γεράσιμος Ἀρσένης ἐξέφραζε τό πατριωτικό ΠΑΣΟΚ πού ἦταν συνέχεια τῆς πολιτικῆς τοῦ Ἀνδρέα.»
– Δηλαδή, ἀνήκατε στήν ὁμάδα Ἀρσένη;
«Δέν ἀνῆκα σέ ὁμάδα, ἤμουν “Ἀνδρεοπαπανδρεϊκός”. Ἐξελέγη τελικά ὁ Κώστας Σημίτης καί ἀμέσως μετά συγκροτήθηκε ἡ νέα κυβέρνηση, ἀφοῦ μετά τήν παραίτηση τοῦ Ἀνδρέα, εἴχαμε ὑποβάλει ὅλοι τίς παραιτήσεις μας. Ἐμένα μέ μετακίνησαν στό ὑπουργεῖο Ἐθνικῆς Οἰκονομίας, ὡς ὑφυπουργό, μέ ἁρμοδιότητα τίς διεθνεῖς οἰκονομικές σχέσεις… Μπορεῖτε εὐλόγως νά ὑποθέσετε τό γιατί…»
Ἀπό τό ρεπορτάζ, προκύπτει ὅτι στήν πρώτη συνεδρίαση τῆς Κοινοβουλευτικῆς Ὁμάδος τοῦ ΠΑΣΟΚ, μετά τήν ἐκλογή Σημίτη στήν πρωθυπουργία, χωρίς νά ὑπάρχει ἰδιαίτερος λόγος, ὁ ὑπουργός Βιομηχανίας καί πολύ στενός συνεργάτης τοῦ Κώστα Σημίτη, Χρῆστος Ροκόφυλλος, ἀνεφέρθη ἐπικριτικῶς στό σχέδιο γιά τήν ἀνάπτυξη τῶν μικρῶν νησιῶν καί ἔγινε ἀντιληπτό ὅτι δέν ἐπρόκειτο νά προχωρήσει. Λίγες ἡμέρες ἀργότερα, εἴχαμε τό ἐπεισόδιο τῶν Ἰμίων.
Ὅπως ἀναφέρουν ἀπολύτως ἔγκυρες πηγές, μετά τό «εὐχαριστοῦμε τούς Ἀμερικανούς» ὑπῆρξαν σκέψεις γιά μή παροχή ψήφου ἐμπιστοσύνης στήν κυβέρνηση Σημίτη. Ὑπῆρξε μεγάλη ἔντασις στήν Κοινοβουλευτική Ὁμάδα τοῦ ΠΑΣΟΚ. Πολλοί οἱ ὁποῖοι ἐξέφραζαν τήν πατριωτική τάση, ἦταν ἠνωχλημένοι, ἠσθάνοντο ἄβολα καί προσανατολίζοντο εἰς τό νά μήν δώσουν τήν ψῆφο τους. Παρενέβησαν οἱ ψυχραιμότεροι, συνέστησαν «σύνεση», ἐπεκράτησε ἡ ἄποψίς τους καί ἡ κυβέρνησις συνέχισε τήν θητεία της.
Ἀργότερα, ὁ Πρωθυπουργός προκήρυξε πρόωρες ἐκλογές καί ὁ Γεράσιμος Ἀρσένης βρέθηκε στό Ὑπουργεῖο Παιδείας, μέ τή γνωστή περιπέτεια τοῦ «κάτσε καλά Γεράσιμε» ἐνῶ ὁ Μανώλης Μπεντενιώτης βρέθηκε ἐκτός κυβερνήσεως. Εἶναι προφανές ὅτι ἡ ἰδέα γιά τήν ἀξιοποίηση τῶν μικρῶν νησιῶν «τελείωσε» μέ τήν μετάθεσή του στό Ὑπουργεῖο Ἐθνικῆς Οἰκονομίας. Ἡ ἰδέα, πού εἶχε γίνει πρόταση καί πρόγραμμα καί εἶχε προωθηθεῖ γιά ἐνδεχόμενη χρηματοδότηση ἀπό τήν ΕΕ ἐγκατελείφθη, καθώς, μάλιστα ἐξεφράσθη δημοσίως ἐναντίον της ἕνας ἀπό τούς πιό στενούς συνεργάτες τοῦ Πρωθυπουργοῦ πού διεδέχθη τόν Ἀνδρέα Παπανδρέου.
Ρωτήσαμε τόν κύριο Μπεντενιώτη:
– Νομίζετε ὅτι ἄν εἶχε ὑλοποιηθεῖ ἡ ἰδέα γιά τήν ἀνάπτυξη καί προστασία τῶν μικρῶν νησιῶν θά εἴχαμε ἀποφύγει τά σημερινά προβλήματα;
«Δυστυχῶς, τό θέμα εἶναι ὅτι δέν ὁλοκληρώθηκε ἡ ὑλοποίησή της.»
*Ὁ Μανώλης Μπεντενιώτης εἶναι σήμερα Ἐπίκουρος Καθηγητής καί Ἀντιπρόεδρος τοῦ Συμβουλίου τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Πανεπιστημίου Κρήτης
Μ.Η.Τ. 232122