Παραγνωριστήκατε, ἀγαπητοί

ΘΑ ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΩ νά προσεγγίσω τό θέμα πού ἀνέκυψε μέ τίς ἀνοίκειες δηλώσεις τοῦ ἐφοπλιστῆ Πάνου Λασκαρίδη…

… ἐναντίον τοῦ πρωθυπουργοῦ τῆς Ἑλλάδος ἀπό μία ἄλλη ὀπτική γωνία. Τήν γωνία τῆς πολιτικῆς. Θά σᾶς διηγηθῶ μία ἱστορία πού ἀποκαλύπτει στό τελευταῖο βιβλίο του ὁ δημοσιογράφος Πάνος Λουκάκος τό ὁποῖο φέρει τόν τίτλο Ἡ Ἀθέατη Ὄψη. Τύπος καί Πολιτική στήν Μεταπολίτευση. Κυκλοφορεῖ ἀπό τίς ἐκδόσεις «Βιβλιοπωλεῖο τῆς Ἑστίας». Ἐκεῖ λοιπόν ὁ διακεκριμένος συνάδελφος ἀνακαλεῖ στήν μνήμη του ἕνα ἐπεισόδιο πού ἔγινε στά πρῶτα χρόνια τῆς μεταπολίτευσης σέ παραθαλάσσια ταβέρνα τῆς Μυκόνου, μέ πρωταγωνιστές τόν Κωνσταντῖνο Καραμανλῆ, ἕναν πασίγνωστο ἐφοπλιστή καί ἕναν ψαρᾶ. Ὑπῆρξε αὐτόπτης μάρτυς του. Ὅταν ὁ Καραμανλῆς, ἐν ἐνεργείᾳ πρωθυπουργός ὤν, ἔφθασε μέ τήν παρέα του στήν ταβέρνα γιά τό μεσημβρινό του γεῦμα διέκρινε μεταξύ τῶν θαμώνων καί ἕναν διάσημο ἐφοπλιστή τῆς ἐποχῆς. Ὁ Ἐθνάρχης συμπαθοῦσε γενικῶς τόν κόσμο τῆς ναυτιλίας σέ ἀντίθεση μέ τόν κόσμο τῆς βιομηχανίας. Συνιστοῦσε σέ ὅλους νά στηρίζουν τήν ναυτιλία γιατί οἱ ἐφοπλιστές (σέ ἀντίθεση μέ τούς βιομηχάνους πού ἔχουν ρίζες καί μπορεῖς νά συγκρουστεῖς μαζί τους) «ἔχουν φτερά καί μποροῦν νά πετάξουν», νά ἐγκαταλείψουν τήν χώρα δηλαδή ἀνά πᾶσα στιγμή. Γι’ αὐτό καί στό Σύνταγμα τοῦ 75 νομοθέτησε τό γνωστό ἄρθρο γιά τήν φορολογία τους. Τούς ἤθελε στήν Ἑλλάδα συμμάχους τῆς ἐξωτερικῆς πολιτικῆς τῆς χώρας. Αὐτό ὅμως δέν σήμαινε ὅτι ἔπαιζε καί …σφαλιάρες μαζί τους. Ὁ Παναγιώτης Λαμπρίας ἀποκαλύπτει μάλιστα σέ εἰδικό κεφάλαιο σέ βιβλίο του ὅτι προδικτατορικῶς ὁ Καραμανλῆς ἐπέστρεψε στόν Ὠνάση μιά βαλίτσα μέ λεφτά πού δίδονταν ὡς προεκλογική χρηματοδότηση (μέ κουπόνια) στήν ΕΡΕ γιά τήν προεκλογική της ἐκστρατεία. Καί τήν ἐπέστρεψε ἀμέσως ἐπειδή μετά τήν ἀποστολή της ὁ Ὠνάσης ζητοῦσε ἐπιμόνως ἀπό Ὑπουργούς του νά μεροληπτήσουν ἐναντίον τοῦ Νιάρχου.

Γιά νά γυρίσουμε στήν ἱστορία τῆς Μυκόνου καί τοῦ Πάνου Λυκάκου ὅμως, μόλις ὁ ἐφοπλιστής ἀντελήφθη τήν παρουσία τοῦ πρωθυπουργοῦ λίγα μέτρα ἀπό τό τραπέζι του, ἔκανε κάτι ἀδιανόητο τό ὁποῖο κατά βάθος ὑποδήλωνε ὅμως τόν βαθύ σεβασμό του στό πρόσωπο καί στό ἀξίωμά του: Σηκώθηκε ἀπό τήν θέση του, πλησίασε στό τραπέζι τοῦ Καραμανλῆ, τοῦ ἀπηύθυνε ὁρισμένους φιλόφρονες λόγους καί στό τέλος …ἔσκυψε καί τοῦ φίλησε τό χέρι! Πρός γενική ἔκπληξη ὁ Καραμανλῆς δέν ἔκανε κάτι νά ἀποτρέψει αὐτή τήν χειρονομία. Δέχθηκε τό χειροφίλημα μιλώντας ἐγκαρδίως στόν ἐφοπλιστή. Λίγο ἀργότερα «ἔδεσε» στόν μῶλο μπροστά ἀπό τήν ταβέρνα πού γευμάτιζαν ὁ Καραμανλῆς καί ὁ ἐφοπλιστής μιά βάρκα μέ ἕναν ψαρᾶ. Ἦταν ὁ πατέρας τοῦ οἰκονόμου τοῦ Θεόδωρου Χαριτόπουλου. Τόν πλησίασε καί ὁ ψαρᾶς, καί ἔκανε τήν ἴδια ἀκριβῶς κίνηση: ἐπιχείρησε νά τοῦ φιλήσει τό χέρι. Τήν σκηνή παρακολουθοῦσε βεβαίως ἀπό ἀπόσταση ἀναπνοῆς καί ὁ ἐφοπλιστής. Ὁ Μακεδών δέν ἀντέδρασε κατά τόν ἴδιο τρόπο αὐτήν τήν φορά. «Τράβηξε» ἀπότομα τό χέρι του πρός τά πίσω καί δῆθεν δυσαρεστημένος φώναξε στόν ψαρᾶ: «Δεσπότης εἶμαι καί θέλεις νά μοῦ φιλήσεις τό χέρι;». Τό μήνυμα πρός τήν ἀπέναντι πλευρά πού παρακολουθοῦσε ἄφωνη ἦταν σαφές καί συγκεκριμένο. Ἡ πολιτική ὀφείλει νά ἀναγνωρίζει τήν ἐθνική προσφορά τῶν ἐπιχειρηματιῶν καί ἰδίως τῆς ἑλληνικῆς ναυτιλίας, ἀλλά ταυτόχρονα ὀφείλει νά τηρεῖ καί τίς ἀναγκαῖες ἀποστάσεις ἀπό αὐτούς ὅταν ἐπιβάλλεται. Ἡ τυραννία τῆς οἰκειότητας ὁδηγεῖ σέ ἀντίθετα ἀποτελέσματα ἀπό τά προσδοκώμενα. Τό μήνυμα ἦταν ὅτι ἡ πολιτική ἔχει τόν πρῶτο λόγο στίς δημοκρατίες. Ὄχι ἡ ἀγορά. Εἶναι λοιπόν στρατηγικῆς σημασίας θέμα νά ἀντιλαμβάνεται κάθε φορά ὁ κόσμος τοῦ ἐπιχειρεῖν ποιά εἶναι τά ὅρια. Οἱ κόκκινες γραμμές τῆς πολιτικῆς. Τίς ὁποῖες ἁρμόδιος νά τίς χαράσσει εἶναι ὁ ἑκάστοτε πρωθυπουργός.

Ἐκτός ἀπό τήν ὀπτική γωνία τῆς πολιτικῆς ὑπάρχει καί ἡ ἄλλη ὀπτική γωνία. Τῆς ναυτιλίας. Ἔχω κατά καιρούς ἀκούσει κατ’ ἰδίαν ἀπαυδισμένους ἐκπροσώπους τῆς ναυτιλίας –ὄχι ἕναν καί δύο– νά διατυπώνουν παράπονα γιά τήν στάση ἑλληνικῶν κυβερνήσεων εἰς βάρος τους. Νά διαμαρτύρονται ὅτι ἐνῶ ἐκεῖνοι διατηροῦν γιά λόγους συναισθηματικούς τίς ἕδρες τῶν ἐπιχειρήσεών τους στήν Ἑλλάδα –θά μποροῦσαν νά τίς ἔχουν ὁπουδήποτε στόν κόσμο– οἱ κυβερνήσεις δέν τείνουν εὐήκοο οὖς στά αἰτήματά τους καί πολλές φορές τούς πολεμοῦν. Ὅλοι θυμόμαστε π.χ. τίς ἀθλιότητες πού ἔκανε τό ΠΑΣΟΚ στά χρόνια τῶν μνημονίων κατά τοῦ ἐφοπλιστῆ Προκοπίου μέ στημένα δημοσιεύματα. Παρά ταῦτα, ποτέ μά ποτέ μά ποτέ ὅμως, στά τόσα χρόνια πού συναναστρέφομαι αὐτούς τούς ἀνθρώπους, δέν ἄκουσα ποτέ ἕναν τους νά μιλᾶ ἀπαξιωτικά γιά Ἕλληνα πρωθυπουργό. Γιά οἱονδήποτε Ἕλληνα πρωθυπουργό. Οὔτε δημοσίως οὔτε ἰδιωτικῶς. Δέν εἶχαν ποτέ καί δέν ἔχουν οἱαδήποτε αἰσθητική σχέση μέ τούς κλασσικούς νταβαντζῆδες τοῦ δημοσίου βίου οἱ Ἕλληνες ἐφοπλιστές.

Ὁ κύριος Λασκαρίδης ἦταν ὁ πρῶτος πού μίλησε μέ τέτοιο λεξιλόγιο καί κατά τοῦτο ἔβλαψε πρῶτα τόν ἑαυτό του, ἔπειτα τόν κλάδο του καί τελευταῖο τόν πρωθυπουργό τῆς Ἑλλάδος. Τόν ἑαυτό του, γιατί ἔχει κάνει δωρεές στό Πολεμικό Ναυτικό, ἔχει δημιουργήσει μία ἐξαιρετική βιβλιοθήκη στό ὁμώνυμο Ἵδρυμα, ἐνῶ φέρει τήν εὐθύνη τῆς διατήρησης τῆς φήμης τοῦ ἱστορικοῦ ξενοδοχείου Μεγάλη Βρεταννία. Δέ νομίζω τό ἀστικό ἦθος πού πρέπει νά φέρει ὁ ἰδιοκτήτης ἑνός τέτοιου ξενοδοχείου, συνδεδεμένου μέ τήν ἱστορία τοῦ τόπου μας, ἐπιτρέπει σέ οἱονδήποτε νά περιλούζει τόν ἑκάστοτε πρωθυπουργό μέ …περιττώματα ἔστω καί μεταφορικῶς. Στόν κλάδο τῆς ναυτιλίας οἱ ἀπόψεις Λασκαρίδη κάνουν ζημιά γιατί ἡ γενίκευση εἶναι εὔκολη. Τό ἀτόπημα τοῦ ἑνός κινδυνεύουν νά τό χρεωθοῦν ὅλοι. Οἱ ἐφοπλιστές πού ἀγαποῦν τήν πατρίδα τους ὅμως οὔτε μιλοῦν ἔτσι οὔτε διαφημίζουν τίς ἀγαθοεργίες τους μέ ἄρθρα καί δελτία Τύπου. Κάνουν τό καλό καί δέν τό μαθαίνει κανείς. Ἐκκλησίες ἀνεγείρουν; Ἱδρύματα στηρίζουν; Σχολεῖα φτιάχνουν; Ἄπορους βοηθᾶνε; Τίς Ἔνοπλες Δυνάμεις ἐνισχύουν; Νοσοκομεῖα ἀνακαινίζουν; Δέν τό μαθαίνει κανένας. Καί ἄν τυχόν τό μάθεις καί τούς τό πεῖς, σοῦ ἀπαγορεύουν νά τό γράψεις. Γιά τέτοιους ἀνθρώπους μιλᾶμε. Τό νοσοκομεῖο τοῦ νησιοῦ μου, γιά παράδειγμα, τό ἐνισχύει ἡ κυρία Κάρμεν, ἡ σύζυγος τοῦ ἀείμνηστου Βασίλη Κωνσταντακόπουλου. Τό ξέρει κανείς; Ἕλλην Χιώτης ἐφοπλιστής μετεκπαιδεύει τούς πλοιάρχους μας σέ κάποια ναυτική βάση τοῦ ΝΑΤΟ στόν κόσμο καί ἄν τόν ρωτήσεις «νά γράψω κάτι;» εἶναι ἱκανός νά σέ πάρει στό κυνῆγι. Δέν ἔχουν ὅλοι αὐτοί γραμμένη τήν Ἑλλάδα καί τόν πρωθυπουργό της στά παλιά τους τά παπούτσια!

Ἐάν μπορεῖ νά βγεῖ κάτι καλό λοιπόν ἀπό τήν ἀπρέπεια τοῦ κυρίου Λασκαρίδη εἰς βάρος τοῦ πρωθυπουργοῦ ἄς εἶναι ἀκριβῶς αὐτό: Πρέπει νά χαραχθοῦν ξανά τά ὅρια μεταξύ πολιτικῆς καί ἐπιχειρεῖν. Παραγνωριστήκατε, ἀγαπητοί. Ὁ κύριος Λασκαρίδης δέν εἶναι ὁ πρῶτος πού τά παραβίασε. Ἔχουν προηγηθεῖ καί ἄλλοι ἀπό τήν νεώτερη γενιά τῆς ναυτιλίας, καμμία σχέση μέ τά παλαιά τζάκια. Φοβᾶμαι ὅμως ὅτι αὐτή ἡ ὁριοθέτηση εἰδικῶς μετά ἀπό ὅσα συνέβησαν εἶναι ἀποκλειστική ἁρμοδιότης τοῦ Πρωθυπουργοῦ Κυριάκου Μητσοτάκη. Κανενός ἄλλου. Ὁ ὁποῖος πρέπει νά σηματοδοτήσει τό ἑξῆς: ἡ πολιτική δέν φιλᾶ χέρια ἐπιχειρηματιῶν. Ἀντιθέτως. Ἄν κάποιοι παραβιάζουν τά ὅρια, δαγκώνει τά δικά τους κιόλας, ἄν χρειαστεῖ. Ὅσο γιά τόν κύριο Λασκαρίδη; Εἶναι αὐτονόητο πώς πρέπει νά ζητήσει συγγνώμη ἀπό τόν Πρωθυπουργό. Εἴτε τά εἶπε δημοσίως εἴτε ἰδιωτικῶς. Εἶναι τό λιγώτερο.