Πρός κήρυξη καταστάσεως ἐκτάκτου ἀνάγκης ἡ Εὐρώπη

Λόγω τῆς διακοπῆς τοῦ ρωσσικοῦ ἀερίου – Ἕως τό φθινόπωρο – Ὁ Ντράγκι πιέζει, ἀλλά ἡ Γερμανία καθυστερεῖ τίς ἀποφάσεις γιά νά θωρακισθεῖ καί νά δανεισθεῖ λιγώτερα – Αὔξησις τῶν μελλοντικῶν ὑποχρεώσεων τῆς Ἑλλάδος

Τοῦ Μανώλη Κοττάκη

ΡΑΓΔΑΙΕΣ ἐξελίξεις στό ἐσωτερικό τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως, οἱ ὁποῖες θά ἀπαιτήσουν μείζονες ἀλλαγές καί ἀνατροπές στήν ζωή ἑκατομμυρίων Εὐρωπαίων πολιτῶν, φέρνει ἡ ἀπόφαση τῆς Ρωσσικῆς Ὁμοσπονδίας νά κλείσει μᾶλλον ὁριστικά τούς ἀγωγούς μέ τούς ὁποίους προμήθευε μέ φυσικό ἀέριο τίς χῶρες τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως. Ἐξελίξεις οἱ ὁποῖες σέ πρώτη φάση θά ὁδηγήσουν μέχρι τίς ἀρχές Νοεμβρίου, τό ἀργότερο, σέ ἀπόφαση τῆς Συνόδου Κορυφῆς νά κηρύξει τήν Ἕνωση σέ κατάσταση ἐκτάκτου ἀνάγκης μέ ὅ,τι μπορεῖ νά σημαίνει αὐτό (στήν καλύτερη περίπτωση) ἤ νά ὁδηγήσει κάθε κράτος χωριστά νά κηρύξει κατάσταση ἐκτάκτου ἀνάγκης σέ ἐθνικό ἐπίπεδο (στήν χειρότερη περίπτωση –προκειμένου νά ὑπάρχει νομιμοποιητική βάση γιά τά ἀντιδημοφιλῆ μέτρα πού θά ληφθοῦν ἀμέσως μετά τίς πρόωρες ἐκλογές.) Ὁ εὐρωπαϊκός νότος ὁ ὁποῖος λόγῳ κλίματος πλήττεται λιγώτερο ἀπό τόν Βορρᾶ ὅσον ἀφορᾶ τίς ποσότητες ἐνέργειας πού χρειάζεται, πιέζει πρῶτον νά κηρυχθεῖ τώρα σέ κατάσταση ἐκτάκτου ἀνάγκης ἡ Ἕνωση καί ἔπειτα νά ὁριστεῖ κοινή τιμή ἀγορᾶς φυσικοῦ ἀερίου ἀπό ὅλα τά κράτη μέλη, δεύτερον, τό ἐπί πλέον πού δέν θά καλύπτεται ἀπό τό πλαφόν νά ἐξοφλεῖται στούς προμηθευτές μέ δάνεια τά ὁποῖα θά λαμβάνουν τά κράτη μέλη ἀπό κοινό ταμεῖο πού θά δημιουργηθεῖ ἀπό τά 225 δισ. εὐρώ τοῦ Ταμείου Ἀνακάμψεως καί ἄλλα 75 δισ. εὐρώ, ἀδιάθετα κονδύλια ἀπό τό ΕΣΠΑ. Στήν οὐσία, τό αἴτημα πού ἔχει πέσει στό τραπέζι αὐτή τήν στιγμή εἶναι ἡ ἐμβάθυνση τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνοποιήσεως μέ ἀμοιβαιοποίηση χρέους.

Ἄν καί τά 300 δισ. εὐρώ δέν ἐπαρκοῦν σέ σχέση μέ τίς συνολικές ἀνάγκες τῆς Ἕνωσης σέ δάνεια γιά τήν ἐπιδότηση τῆς ἀγορᾶς φυσικοῦ ἀερίου (πλαφόν) σέ σύγκριση μέ τά 2 τρίς εὐρώ πού ἔχει ὑπολογίσει συνολικά ὁ Ἰταλός Πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι, ἐν τούτοις ἄν ληφθεῖ ἡ ἀπόφασις, θά εἶναι ἕνα πρῶτο βῆμα. Δεδομένου ὅμως ὅτι ὁ εὐάλωτος στήν ἐνεργειακή κρίση Βορρᾶς θά ἀπαιτεῖτο νά δανειστεῖ τήν μερίδα τοῦ λέοντος ἀπό τό νέο ταμεῖο, ἡ Γερμανία μέ διάφορα προσχήματα αὐτή τήν στιγμή καθυστερεῖ τίς ἀποφάσεις γιά νά κερδίσει χρόνο. Χρόνο ὥστε νά θωρακίσει τήν οἰκονομία της μέ ἀποθέματα ἐνέργειας τέτοια, πού νά τῆς ἐπιτρέψουν νά δανεισθεῖ τά λιγώτερα χρήματα ἀπό τίς ὑπόλοιπες εὐρωπαϊκές χῶρες. Δέσμευσε τόσο μεγάλα ποσά ἀπό τόν ἐθνικό της προϋπολογισμό γιά δάνεια μέ στόχο τήν ἀγορά ἐξοπλισμῶν μαμμούθ γιά τήν δημιουργία στρατοῦ (100 δισ. εὐρώ), ὥστε θέλει νά ἀποφύγει πάσῃ θυσίᾳ τόν περαιτέρω δανεισμό τώρα. Τό μόνο γιά τό ὁποῖο δέχεται νά ἀρχίσει συζήτηση ταχέως εἶναι ἡ ἀναπροσαρμογή τοῦ ἐθνικοῦ χρέους ὡς ποσοστοῦ τοῦ ΑΕΠ κάθε χώρας (σήμερα ἀνέρχεται στό 60% τοῦ ΑΕΠ μέ βάση τό Μάαστριχτ), προκειμένου νά καλύψει τήν μελλοντική αὔξηση τοῦ δανεισμοῦ της, ἡ ὁποία θά ξεπεράσει τό σημερινό ὅριο. Καί βεβαίως τήν κατάργηση τῆς ἀρχῆς τῆς ὁμοφωνίας προκειμένου ἡ Εὐρώπη νά καταφέρει νά ἀνταγωνισθεῖ τίς ΗΠΑ σέ ταχύτητα στήν λήψη ἀποφάσεων.

Αὐτή τήν στιγμή ἡ Γερμανία μετά τήν διακοπή τῆς ροῆς φυσικοῦ ἀερίου ἀπό τήν Ρωσσία καλύπτει ταχύτατα τίς ἀνάγκες της: «Καίει» ἄνθρακα, ἄνοιξε ὅλες τίς λιγνιτικές της μονάδες, κλείνει ἐνεργοβόρα δημόσια κτίρια, ἐγκαθιστᾶ στίς ἐθνικές ὁδούς ἐναέριο σύστημα φορτίσεως τῆς μπαταρίας μεγάλων φορτηγῶν, κάνει γεωτρήσεις μαζί μέ τήν Ὁλλανδία σέ θαλάσσιες περιοχές, ἐπιχειρεῖ νά θέσει σέ λειτουργία ἕνα νέο ἀγωγό στήν Πολωνία, προετοιμάζει τόν πληθυσμό μέ ὁδηγίες γιά τήν ἐξασφάλιση τροφίμων. Ἐκτιμᾶται ὅτι ἕως τόν Νοέμβριο, τό ἀργότερο, θά ἔχει καταφέρει νά ἀναπληρώσει ἱκανό μέρος τῆς ἀπώλειας ἀπό τήν διακοπή τῆς ροῆς τοῦ φυσικοῦ ἀερίου ἀπό τήν Μόσχα, γιά νά χρειάζεται τά ὀλιγώτερα δανεικά χρήματα ἀπό τό νέο ταμεῖο κοινοῦ χρέους τῶν χωρῶν μελῶν τῆς ΕΕ.

Ὁ εὐρωπαϊκός νότος πού πλήττεται κυρίως ἀπό τίς τεράστιες τιμές φυσικοῦ ἀερίου ἐπείγεται αὐτή τήν στιγμή περισσότερο –γι’ αὐτό συναντήθηκε χθές ὁ Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μέ τόν Ἰταλό ὁμόλογό του Μάριο Ντράγκι στήν Ρώμη ἐν ὄψει καί τῆς Συνόδου Κορυφῆς– ἀλλά δέν φαίνεται νά ἀναπτύσσει τήν ἴδια ταχύτητα. Χῶρες ὅπως ἡ Ἑλλάδα καί ἡ Ἰταλία θά προσπαθήσουν νά ἀποφύγουν τήν νέα κρίση χρέους ἐκμεταλλευόμενες καί τά νέα ὅρια πού θά θεσπιστοῦν, ἀλλά ἐδῶ πού ἔφθασαν τά πράγματα ὅσο καθυστεροῦν νά πάρουν μέτρα ἀναπληρώσεως τῶν ἀπωλειῶν τους (γιά τίς ζημιές πού δέν θά καλύπτει ὁ μελλοντικός μηχανισμός πλαφόν στήν ἀγορά φυσικοῦ ἀερίου καί ἡ καθυστέρησις στήν υἱοθέτηση μορφῶν πράσινης ἐνέργειας) τόσο θά αὐξάνεται ὁ δανεισμός πού θά χρειαστοῦν ἀπό τό νέο Ταμεῖο! Ἄρα καί ἡ ἐξάρτησίς τους ἀπό τήν Γερμανία καί τίς ΗΠΑ. Γιά αὐτόν τόν λόγο ἴσως ἡ Δύσις δέν ἐνθαρρύνει τήν ἐξόρυξη καί ἐξεύρεση ὑδρογονανθράκων στήν Μεσόγειο. Τυχόν ἐντοπισμός κοιτασμάτων θά μείωνε τόν μελλοντικό δανεισμό τῆς Ἑλλάδας γιά κάλυψη ἐνεργειακῶν ἀναγκῶν καί θά μείωνε τήν ἐξάρτησή της ἀπό τό δυτικό σχιστολιθικό φυσικό ἀέριο. Ἄρα θά ζημιωνόταν ὁ προϋπολογισμός τῶν ΗΠΑ.

Παρατηρεῖται ἔτσι τό φαινόμενο ὁ Νότος νά ζημιώνεται περισσότερο στρατηγικά προσφεύγοντας σέ μεγαλύτερο δανεισμό, ἐνῶ πλήττεται λόγῳ κλίματος λιγώτερο εἰς ὅ,τι ἀφορᾶ τίς ἀνάγκες του, μετά τήν διακοπή τῆς τροφοδοσίας τοῦ φυσικοῦ ἀερίου. Καί ὄχι μόνον αὐτό. Γιά νά μπορέσει νά ἀντέξει τό ὑψηλό παρά τίς ἐπιδοτήσεις κόστος ἐνέργειας καλεῖται νά λάβει δύσκολες πολιτικές ἀποφάσεις γιά τόν τρόπο ζωῆς ἑκατομμυρίων πολιτῶν τόν προσεχῆ χειμῶνα. Ὁ δραματικός ὑποχρεωτικός περιορισμός στήν κατανάλωση ἐνέργειας μέ τεχνητά μπλάκ ἄουτ (κυλιόμενες προγραμματισμένες διακοπές), ὁ περιορισμός τοῦ συνολικοῦ ἀριθμοῦ τῶν ταξί πού κινοῦνται στό λεκανοπέδιο, ὁ δραστικός περιορισμός τῆς χρήσεως Ι.Χ., ἡ καθιέρωσις τῆς τηλε-εργασίας στό Δημόσιο σέ μόνιμη βάση, τό λουκέτο σέ ἐνεργοβόρα δημόσια κτίρια, εἶναι ἀποφάσεις πού θά κληθεῖ νά λάβει ἡ ἑπόμενη κυβέρνησις στήν Ἑλλάδα, ὅποια καί ἄν εἶναι αὐτή. Τό πολιτικό σύστημα θά βρεθεῖ στήν ἀνάγκη νά ἐπιβάλλει νέου τύπου λόκ ντάουν τόν προσεχῆ χειμῶνα, ἐνεργειακά λόκ ντάουν, γιά νά ἀντέξει τό σύστημα (ἄν τά φέρει βόλτα τό καλοκαίρι) καί τό μέγα ἐρώτημα πού ἀναδύεται ἐν ὄψει καί τῶν ἐπερχόμενων ἐκλογῶν εἶναι: Πόση ἀντοχή ἔχει γιά νά φέρει σέ πέρας τήν ἀποστολή του; Οἱ ἀλλαγές αὐτές πού θά ὁδηγήσουν στήν ἐμβάθυνση τῆς πολιτικῆς καί τῆς τραπεζικῆς ἑνοποιήσεως τῆς ΕΕ, δέν ἀναβάλλονται στό σημεῖο πού φθάσαμε. Ὁ πόλεμος θά συνεχισθεῖ μέ ἀπόφαση τῆς Δύσεως, γιά νά μήν λειτουργήσουν ποτέ ξανά οἱ ἀγωγοί καί γιά νά προχωρήσουν οἱ ἀλλαγές. Τά πράγματα θά πᾶνε γιά καιρό χειρότερα πρίν γίνουν καλύτερα.