Τό ἐρώτημα τοῦ ἑνός ἑκατομμυρίου

Παλαιός κοινοβουλευτικός ἀπό τούς πλέον ἔμπειρους μοῦ ἔκανε τήν ἑξῆς ἐπισήμανση:

εἶναι ἡ πρώτη φορά στήν νεότερη μεταπολιτευτική ἱστορία μας, πού προεξοφλοῦνται οἱ διπλές ἐκλογές ἀπό τήν ἀρχή! Ἐάν θυμηθοῦμε τί ἔχει συμβεῖ στό παρελθόν, θά βεβαιωθοῦμε ὅτι ποτέ κανείς πολιτικός ἀρχηγός δέν προανήγγειλε ἀπό τήν ἀρχή τῆς κούρσας μία διπλῆ ἀναμέτρηση. Ὅπως πράττει τώρα ὁ Κυριάκος Μητσοτάκης. Τήν προηγούμενη φορά, πού στήν πατρίδα μας ἐφαρμόστηκε μία παραλλαγή τῆς ἁπλῆς ἀναλογικῆς, τό σύν 1, ὁ περίφημος νόμος Κουτσόγιωργα, ὁ Κωνσταντῖνος Μητσοτάκης πραγματοποίησε μία μαραθώνια προεκλογική ἐκστρατεία, μέ τελικό στόχο τήν αὐτοδυναμία. Αὐτός ἦταν ὁ μόνος διακηρυγμένος στόχος του. Ποτέ δέν ἀπείλησε πώς θά ὁδηγήσει τόν τόπο σέ ἐπαναληπτική ἐκλογή, σέ περίπτωση πού δέν ἐπετύγχανε τήν κατάκτηση τῆς κοινοβουλευτικῆς πλειοψηφίας. Τό 2012 οἱ διπλές ἐκλογές προέκυψαν ὡς ἐθνικό διακύβευμα, προκειμένου νά διασφαλιστεῖ ἡ παραμονή τῆς χώρας στό εὐρώ. Στίς ἐπερχόμενες ἐκλογές τοῦ Σεπτεμβρίου, θά συμβεῖ γιά πρώτη φορά κάτι ἀξιοσημείωτο. Θά εἶναι διπλές, κοντινές, καί θά διεξαχθοῦν μέ διαφορετικό ἐκλογικό σύστημα!

Οἱ πρῶτες μέ τήν ἁπλῆ ἀναλογική τοῦ Σύριζα καί οἱ δεύτερες μέ τήν ἐνισχυμένη ἀναλογική τῆς Νέας Δημοκρατίας.Ἀντιθέτως, στίς ἐκλογές τοῦ Ἰουνίου – Νοεμβρίου – Μαρτίου τοῦ 1989-1990, ἐφαρμόστηκε τό αὐτό ἐκλογικό σύστημα. Ἡ ἁπλῆ ἀναλογική τοῦ Κουτσόγιωργα. Στίς διπλές ἐκλογές τοῦ Μαΐου – Ἰουνίου τοῦ 2012, ἐπίσης, ἐφαρμόστηκε ὁ ἐκλογικός νόμος Παυλόπουλου, μέ τό μπόνους τῶν 50 ἑδρῶν. Οἱ ἐπισημάνσεις μας αὐτές, πρῶτον γιά τήν χρονική ἀπόσταση πού χωρίζει τίς δύο ἀναμετρήσεις καί δεύτερον γιά τό ἐκλογικό σύστημα πού ἐφαρμόστηκε, ἔχουν ἰδιαίτερη πολιτική σημασία, καθώς τό ἐκλογικό σῶμα ἐπί ἑνιαίων κανόνων ἐπιδεικνύει ἑνιαία συμπεριφορά. Συνήθως. Τό 1989 – 1990 ψήφισε πλειοψηφικά καί ἄς ἐφαρμοζόταν ἁπλῆ ἀναλογική. Ἡ ΝΔ κινήθηκε μεταξύ 44 καί 47 τοῖς ἑκατό. Τό 2012 τό ἐκλογικό σῶμα κατακερμάτισε τό πολιτικό σύστημα καί στίς δύο ἀναμετρήσεις (τό πρῶτο κόμμα, ἡ ΝΔ, στόν δεύτερο γῦρο ἔφτασε μετά βίας τό 28 τοῖς 100, ἐνῶ στόν πρῶτο ἔλαβε 19 τοῖς ἑκατό), ἄν καί τό ἐκλογικό σύστημα εὐνοοῦσε τίς αὐτοδυναμίες. Τό μέγα ἐρώτημα, πού δέν ἔχει ἀπαντηθεῖ ἀκόμα, εἶναι πῶς θά συμπεριφερθεῖ ὁ κόσμος, ὅταν σέ ἀπόσταση ἑνός μηνός θά κληθεῖ νά ἀποφασίσει γιά τήν ψῆφο του μέ διαφορετικά ἐκλογικά συστήματα. Θά συμπεριφερθεῖ ἑνιαῖα; Δηλαδή: θά συμπεριφερθεῖ καί στίς δύο ἀναμετρήσεις πλειοψηφικά; Θά συμπεριφερθεῖ καί στίς δύο ἀναμετρήσεις ἀναλογικά; Ἤ μήπως στήν πρώτη ἀναμέτρηση ἀποφασίσει νά στείλει μήνυμα στήν κυβέρνηση μέ ψῆφο διαμαρτυρίας, γνωρίζοντας ὅτι ἔχει τό περιθώριο νά ἐπανορθώσει στήν δεύτερη μέ ψῆφο σταθερότητας;

Τό ζήτημα διχάζει ἤδη καί τούς δημοσκόπους, οἱ ὁποῖοι δέν γνωρίζουν μέ τί κριτήρια ἀκριβῶς τούς ἀπαντοῦν οἱ πολῖτες στίς μετρήσεις. Στήν κυβέρνηση πιστεύουν ὅτι οἱ πολῖτες ἀπαντοῦν γιά τό τί θά κάνουν στήν πρώτη κάλπη, μέ κριτήριο τό τί θά κάνουν στή δεύτερη. Συμπεριφέρονται, δηλαδή, πλειοψηφικά καί στίς δύο! Εἶναι ὅμως ἔτσι; Ἤ μήπως ἡ Κυβέρνηση θά ’πρεπε νά μήν προεξοφλεῖ τήν βεβαιότητα τῆς διπλῆς κάλπης, πού εὐνοεῖ τό περιθώριο λάθους, καί νά δώσει τίς μάχες στίς κάλπες μία-μία;

Ἀπάντηση δέν μπορεῖ νά δοθεῖ ἀπό τώρα. Στήν πραγματικότητα, ἡ ἀτμόσφαιρα εἶναι αὐτή πού θά καθοδηγήσει τούς πολῖτες γιά τό πῶς θά συμπεριφερθοῦν καί στίς δύο κάλπες. Ἄν τυχόν ἐπικρατήσει κλῖμα διαμαρτυρίας γιά τίς τιμές τῆς βενζίνης καί τοῦ ρεύματος, τότε ἴσως νά μήν ἀπέχει ἀπό τήν πραγματικότητα ἡ ἐκτίμηση ὅτι ἡ διαμαρτυρία αὐτή θά καταγραφεῖ καί στίς δύο κάλπες. Καί αὐτό δέν εἶναι καλό γιά τήν κυβέρνηση. Ἄν ὅμως ἐπικρατήσει ἀπό τίς πρῶτες κάλπες τοῦ Σεπτεμβρίου τό αἴτημα τῆς πολιτικῆς σταθερότητας, τότε τό αἴτημα τῆς αὐτοδυναμίας θά καταγραφεῖ μέ αὐξημένα ποσοστά καί στήν πρώτη κάλπη τοῦ Σεπτεμβρίου ἀλλά καί στή δεύτερη τοῦ Ὀκτωβρίου.

Προβλέψεις εἶναι πολύ νωρίς νά γίνουν γιά δύο βασικούς λόγους. Πρῶτον γιατί μεσολαβεῖ τό καλοκαίρι. Καί τό καλοκαίρι εἶναι πλέον ὕποπτος πολιτικός χρόνος, τόν Αὔγουστο ὑπάρχουν πλέον εἰδήσεις. Ἄν πρόκειται νά κυοφορηθεῖ μία μεταβολή πρός τή μία ἤ τήν ἄλλη κατεύθυνση, αὐτή μπορεῖ νά τροφοδοτηθεῖ ἀπό αἰφνίδια γεγονότα, πού θά ἀποτελέσουν τό κύριο θέμα συζήτησης στίς παραλίες, στίς ταβέρνες καί στίς βραδυνές βεγγέρες. Οὐαί καί ἀλλοίμονο γιά τόν πολιτικό, πού θά πιάσουν στό στόμα τους οἱ παρέες! Δεύτερον, εἶναι ἡ πρώτη φορά πού πραγματοποιοῦνται ἐκλογές, ἐνῶ βρίσκεται σέ ἐξέλιξη ἕνας πόλεμος πού ἀπέχει τρεῖς ὧρες ἀπό τήν Ἀθήνα καί τά ἀποτελέσματα τοῦ ὁποίου ἐπιδροῦν ἄμεσα στήν οἰκονομία τῆς πατρίδας μας. Μᾶς συνέβη ἄλλη μία φορά αὐτό, μέ τόν πόλεμο τῆς Γιουγκοσλαβίας, ἀλλά δέν ἐφαρμόστηκαν κυρώσεις, πού θά πλήγωναν τήν ἑλληνική οἰκονομία.

Γεγονότα πολλά μποροῦν νά συμβοῦν, λοιπόν, καί κατά τή διάρκεια ἑνός πολέμου, πού μποροῦν νά ἀλλάξουν τόν ροῦ τῆς ἐκλογικῆς ἀναμέτρησης πρός τή μία ἤ τήν ἄλλη κατεύθυνση. Πόσῳ μᾶλλον πού τμῆμα αὐτῆς τῆς σύρραξης ἀποτελεῖ καί ἡ καλλιεργούμενη ἔνταση στίς ἑλληνοτουρκικές σχέσεις.

Συμπεραίνουμε λοιπόν τό ἑξῆς: Εἶναι ἡ πρώτη φορά, ἴσως, πού οἱ κανόνες μποροῦν νά ἀποβοῦν καθοριστικοί καί γιά τήν διαμόρφωση τῆς ἐκλογικῆς συμπεριφορᾶς καί γιά τήν διαμόρφωση τῆς πολιτικῆς ἀτμόσφαιρας ἀλλά καί γιά τήν προεκλογική καμπάνια τῶν κομμάτων, στό μέτρο πού στόν πρῶτο γῦρο τῶν ἐθνικῶν ἐκλογῶν θά διαμορφωθοῦν οἱ συμμαχίες τῆς πλειοψηφίας ἤ τῆς μειοψηφίας τοῦ δεύτερου γύρου. Θά τό παρακολουθοῦμε. Ἔχει τεράστιο ἐνδιαφέρον. Δεδομένου ὅτι οἱ στοιχηματικές ἑταιρεῖες ὀργανώνονται ἀπό τώρα –ἤδη δέχτηκα ἐρωτήσεις ἀπό στελέχη τους γιά τόν χρόνο καί τό ἀποτέλεσμα τῶν ἐκλογῶν– εἶναι προφανές ὅτι πρόκειται γιά τό ἐρώτημα τοῦ ἑνός ἑκατομμυρίου εὐρώ.