Ἡ ἀγορανομία στόν χῶρο τῆς ἐργασίας

ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΙ μπορεῖ νά μήν γνωρίζουν πολλά, ξέρουν, ὅμως, πῶς νά προκαλέσουν ἐλλείψεις καί περισσεύματα.

Ἐάν θέλουμε ἔλλειψη, ἀρκεῖ ἡ κυβέρνηση νά ὁρίσει νομοθετικά ἕνα ἀνώτατο (maximum) ὅριο, πού νά εἶναι χαμηλότερο ἀπό τήν τιμή πού θά προέκυπτε ἀπό τήν ἐλεύθερη λειτουργία τῆς ἀγορᾶς. Αὐτό ἐξηγεῖ π.χ. τήν ἔλλειψη στέγης ὅταν (ὅπως συνέβαινε στό παρελθόν) ἐπιβάλλεται «πάγωμα» στά ἐνοίκια. Ἐάν θέλουμε περίσσευμα, δέν ἔχουμε παρά νά ὁρίσει νομοθετικά ἡ κυβέρνηση ἕνα κατώτατο (minimum) ὅριο, πού νά ὑπερβαίνει τήν τιμή πού θά προέκυπτε ἀπό τήν ἐλεύθερη λειτουργία τῆς ἀγορᾶς. Ἡ παρατήρηση αὐτή ἐξηγεῖ σέ σημαντικό βαθμό τήν ὕπαρξη ἀνεργίας, σέ συνδυασμό βέβαια καί μέ τήν ὕπαρξη ἄλλων λόγων, κυριότερος τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἀνυπαρξία παραγωγικῶν ἐπενδύσεων ἐλλείψει τῶν ἀναγκαίων γιά τήν πραγματοποίησή τους προϋποθέσεων. Ὑπάρχει, ὅμως, ἕνας ἁπλός τρόπος γιά νά ἐξαφανισθοῦν οἱ ἐλλείψεις ἤ τά περισσεύματα ὁποιουδήποτε ἀγαθοῦ ἤ ὑπηρεσίας: ἡ κατάργηση ὅλων τῶν ἐλέγχων στήν τιμή τοῦ ἀγαθοῦ ἤ τῆς ὑπηρεσίας αὐτῆς.

Οἱ ραγδαῖες τεχνολογικές, δημογραφικές, κοινωνικές, πολιτικές ἀλλαγές πού ἐκτυλίσσονται παγκοσμίως ἔχουν καθοριστικές ἐπιπτώσεις καί στήν ἀπασχόληση. Δέν μποροῦμε πλέον νά προσβλέπουμε σέ μιά καριέρα τριάντα ἐτῶν στήν ἴδια ἐπιχείρηση. Οἱ ἐπιχειρήσεις γιά νά ἐπιβιώσουν στόν παγκόσμιο ἀνταγωνισμό περιορίζουν τόν ἀριθμό ἐκείνων πού ἀπασχολοῦνται σέ μόνιμη βάση μέσα στήν ἐπιχείρηση (συνήθως εἶναι ἄτομα μέ ἐξειδικευμένες γνώσεις καί μέ ἰδιαίτερα προσόντα) καί αὐξάνουν τόν ἀριθμό ὅσων ἀπασχολοῦνται μέ σχέση προσωρινῆς διάρκειας ἤ μερικῆς ἀπασχόλησης. Ἀντιστοίχως, οἱ ἐργαζόμενοι μπορεῖ νά ἔχουν δύο καί τρεῖς ἐργασίες μερικῆς ἀπασχόλησης καί νά αἰσθάνονται συνδεδεμένοι περισσότερο μέ κάποιο ἐπάγγελμα παρά μέ ἕναν ἐργοδότη. Οἱ τάσεις αὐτές θά αὐξάνονται καθώς εἰσερχόμαστε στήν ἐποχή τῆς τέταρτης βιομηχανικῆς ἐπανάστασης καί τήν εὐρύτερη χρήση μηχανῶν μέ τεχνητή νοημοσύνη (προηγμένων ρομπότ).

Ἡ ἑλληνική οἰκονομία ἐξακολουθεῖ νά ἐμφανίζει χαρακτηριστικά ὅπως: μεγάλο μέγεθος παραοικονομίας, συντριπτική πλειοψηφία μικρῶν οἰκογενειακῶν ἐπιχειρήσεων, γραφειοκρατικές δυσκαμψίες στήν ἀγορά ἐργασίας, ὕπαρξη πολλῶν «κλειστῶν» ἤ «προστατευμένων» ἐπαγγελματικῶν κλάδων, κομματοκρατούμενο συνδικαλισμό, ἀνεπαρκές ἐκπαιδευτικό σύστημα, ὑπερτροφικό δημόσιο τομέα μέ ἀνορθολογική διάρθρωση καί ἔντονα φαινόμενα γραφειοκρατίας καί διαφθορᾶς.

Μέσα σέ αὐτό τό πλαίσιο ὁ κ. Τσίπρας θυμήθηκε ἠχηρή ἐξαγγελία του στήν ΔΕΘ τοῦ 2014 περί αὐξήσεως (τότε) τοῦ κατώτατου μισθοῦ σέ 751 εὐρώ γιά ὅλους τούς ἐργαζόμενους. Φέτος, πληροφορούμαστε, θά ἐξαγγείλει, μεταξύ ἄλλων, δῆθεν φιλεργατικῶν ρυθμίσεων, αὔξηση τοῦ ὁρίου τοῦ κατώτατου (καί τοῦ ὑπο-κατώτατου!) μισθοῦ. Αὐτό θά ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα τήν ἔνταση τῶν φαινομένων πού πάντα ἐπιφέρουν οἱ ἀγορανομικές ρυθμίσεις: αὔξηση τῆς ἀδήλωτης ἐργασίας, στρέβλωση τοῦ ἀνταγωνισμοῦ, ἔνταση τῶν προβλημάτων τῶν ὁριακῶν ἐπιχειρήσεων, κλείσιμο πολλῶν ἐξ αὐτῶν, αὔξηση τῆς φυγῆς νέων στό ἐξωτερικό. Ἐάν ὁποιαδήποτε κυβέρνηση θέλει πραγματικά νά καταπολεμήσει τήν ἀνεργία, δέν ἔχει παρά νά μειώσει δραστικά τίς ἀσφαλιστικές εἰσφορές τῶν ἐργαζομένων (μέ ἀνάλογες περικοπές δημοσίων δαπανῶν). Τά ὑπόλοιπα δέν εἶναι παρά ταχυδακτυλουργίες ἰδιοτελῶν πολιτικῶν πρός ἐντυπωσιασμό τῆς σέ μεγάλο βαθμό οἰκονομικῶς ἀναλφάβητης κοινῆς γνώμης.

*Νομικός – Οἰκονομολόγος