Ὁ ἐπιδοματικός καπιταλισμός

ΑΚΟΥΓΑ χθές τό πρωί, στήν ἐκπομπή τοῦ Παύλου Τσίμα, στόν «Σκάι», τόν πρώην ὑπουργό Οἰκονομικῶν Νῖκο Χριστοδουλάκη μέ τόν ὁποῖο μᾶς δένουν σχέσεις ἀμοιβαίας ἐκτίμησης, νά ἀναλύει τά βασικά προβλήματα τῆς ἑλληνικῆς οἰκονομίας.

Ὁ πρώην ὑπουργός ἔχει ἀναλάβει τήν εὐθύνη τῆς σύνταξης τοῦ οἰκονομικοῦ προγράμματος τοῦ ΠΑΣΟΚ, τό ὁποῖο ὅμως φοβᾶμαι πώς ὅσο ρηξικέλευθο καί ἄν εἶναι, θά ἔχει χρησιμότητα μόνο στήν περίπτωση πού μετά ἀπό τίς ἐκλογές μέ ἁπλή ἀναλογική συντρέξει αἰτία προγραμματικῶν συνεργασιῶν καί ἀνάγκη συγκρότησης τρικομματικῆς κυβέρνησης. Διαφορετικά ὅσα προχωρημένα ἄκουσα χθές ἀπό τόν Νῖκο, δύσκολα θά υἱοθετηθοῦν σέ κανονικές συνθῆκες ἀπό τά κομματικά ἐπιτελεῖα. Καί αὐτά πού εἶπε γιά τήν κατάργηση τῶν ἐπιδομάτων ἀλλά καί αὐτά πού εἶπε γιά τίς τράπεζες. Διότι στήν πραγματικότητα ὅσα σκέφτεται νά περιλάβει ὁ κύριος Χριστοδουλάκης στό οἰκονομικό πρόγραμμα τοῦ ΠΑΣΟΚ, θά φέρουν ἀντιμέτωπα τά κόμματα μέ τήν ἐκλογική πελατεία τους ἀλλά καί τούς χρηματοδότες τους. Κακά τά ψέματα.

Παρά ταῦτα θεωρῶ ὅτι ἀξίζει τόν κόπο νά σταθοῦμε στίς δύο βασικές πολιτικές καί οἰκονομικές σκέψεις πού ἀνέπτυξε. Ἡ πρώτη ἀφοροῦσε τόν δραστικό περιορισμό τῶν ἐπιδομάτων. Ὅπως σωστά τόνισε, πολλοί φοροφυγάδες ἐμφανίζουν χαμηλά εἰσοδήματα στίς δημόσιες ἀρχές μέ συνέπεια νά εἰσπράττουν, ἐνῶ δέν τό δικαιοῦνται, ἐπιδόματα. Ὁ πρώην ὑπουργός Οἰκονομικῶν ἔκανε εὔστοχα λόγο γιά «ἐπιδοματικό καπιταλισμό».

Δύο ἐπισημάνσεις ἐπί αὐτοῦ. Ἡ πρώτη: ἡ ἐπιδοματική πολιτική στά χρόνια τῆς πανδημίας εἶναι πλέον καθολική. Δέν ἀφορᾶ τούς φοροφυγάδες μόνο. Αὐτά τά συζητούσαμε ὅταν ἀνακαλύψαμε ὅτι εὔποροι κύριοι καί κυρίες τῶν βορείων προαστίων εἰσέπρατταν τό πεντακοσάρικο τοῦ Γιώργου Παπανδρέου τόν Δεκέμβριο τοῦ 2009 ἐνῶ εἶχαν παχυλότατες καταθέσεις στήν Ἀθήνα καί τήν Γενεύη.

Ἡ καταβολή ἐπιδομάτων ὕψους 50 δισεκατομμυρίων εὐρώ μέσῳ ἐξωτερικοῦ δανεισμοῦ μέσα στήν πανδημία ἄλλαξε τό προφίλ τῆς ἐπιδοματικῆς πολιτικῆς. Ἐπιδόματα πλέον λαμβάνουν ὑπό μορφή ἐπιστρεπτέας προκαταβολῆς, πού ἀπ’ ὅσα ἀκοῦμε, δέν θά εἶναι καί τόσο ἐπιστρεπτέα, καί οἱ ἐπιχειρηματίες. Στήν πραγματικότητα ὁμιλοῦμε πλέον γιά τό ἔθος τῶν ἐπιδομάτων στήν πατρίδα μας. Γιά τόν καπιταλισμό τῶν ἐπιδομάτων –ἔρχομαι τώρα στήν δεύτερη ἐπισήμανση– πρέπει νά μιλήσουμε μέ παγκόσμια ματιά. Ὁ καπιταλισμός αὐτός κάνει καρριέρα ἐδῶ καί πάρα πολύ καιρό στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες, οἱ ὁποῖες διαρκῶς τυπώνουν χρῆμα γιά νά καλύψουν τήν ὑστέρηση σέ ἀνάπτυξη καί νά μετριάσουν τήν κοινωνική διαμαρτυρία. Εἶναι ἡ νέα μορφή ἐξάρτησης τῶν κατώτερων στρωμάτων ἀπό τόν καπιταλισμό. Παλιότερα, ἡ ἐξάρτηση αὐτή ἦταν τραπεζική καί ἐπραγματοποιεῖτο μέσῳ τῶν καταναλωτικῶν δανείων, τῶν πιστωτικῶν καρτῶν καί τῶν στεγαστικῶν δανείων. Σήμερα ὅμως, καί μετά τό ναυάγιο τῶν στεγαστικῶν subprimes τῆς Lehmann Brothers, ἡ ἐξάρτηση αὐτή τῶν κατώτερων στρωμάτων δέν γίνεται μέσῳ τοῦ ἰδιωτικοῦ χρηματοπιστωτικοῦ τομέα ἀλλά μέσῳ τοῦ δημόσιου τομέα. Ὁ ἐπιδοματικός καπιταλισμός λοιπόν δέν εἶναι ἑλληνική πατέντα, εἶναι παγκόσμια. Καί μᾶς ἔρχεται ἀπό τήν μήτρα τοῦ καπιταλισμοῦ, τίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες. Δέν πρωτοποροῦμε αὐτήν τήν φορά.

Τά ὅσα, λέει, εἶπε στόν Παῦλο Τσίμα ὁ Νῖκος γιά τούς φοροφυγάδες εἶναι σωστά, ἀλλά δέν ξέρω μέ ποιά ἀξιοπιστία μπορεῖ τό πολιτικό σύστημά μας νά τά ἐφαρμόσει. Διότι ὅταν οἱ ἐπιδοματοῦχοι δοῦν τά ἐπιδόματα καί νά μειώνονται καί νά καταργοῦνται –ἡ γκάμα τους στήν πανδημία διευρύνθηκε κατά πολύ– δικαιολογημένα θά ἐπαναστατήσουν καί θά ἀρχίσουν νά ζητοῦν νά διακοποῦν καί οἱ ὕποπτες ἐπιχορηγήσεις πρός μαϊμοῦ ἐπενδυτές τοῦ ἀναπτυξιακοῦ νόμου. Οἱ ὁποῖοι νέμονται τό χρῆμα τοῦ φορολογουμένου μέσῳ τῶν ἐπιχορηγήσεων, τῶν καταθετῶν μέσῳ τῆς προέγκρισης τραπεζικοῦ δανεισμοῦ καί τῶν ἀσφαλισμένων ὅταν οἱ ἐπιχειρήσεις τους ἐπιδοτοῦνται τυχόν ἀπό τόν ΕΟΠΠΥ. (Αὐτό παραλίγο νά γίνει μέ τόν βουλευτή Μαραβέγια.)

Βρίσκω ἐπίσης ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρουσες τίς προτάσεις τοῦ κυρίου Χριστοδουλάκη γιά τά «κόκκινα» δάνεια, καί μακάρι νά περιληφθοῦν στίς προτάσεις τοῦ ΠΑΣΟΚ, ὥστε νά σύρουν καί τά ὑπόλοιπα κόμματα στήν ἴδια κατεύθυνση. Τί ζητᾶ ὁ πρώην ὑπουργός; Γιά νά τό ποῦμε λαϊκῶς, ξεσκαρτάρισμα. Νά χαρίσουν οἱ τράπεζες τά σπίτια σέ φτωχές οἰκογένειες μέ δύο παιδιά σέ λαϊκές συνοικίες ὅπως τό Περιστέρι, ἄν δέν μποροῦν νά ἀνταποκριθοῦν στούς ρυθμούς ἐξόφλησης τοῦ δανείου τους, ἀλλά ταυτόχρονα νά ἐντοπίσουν μέ συστηματικότητα τούς στρατηγικούς κακοπληρωτές πού εὐνοοῦνται ἀπό τήν ἀρνητική ἀτμόσφαιρα πού δημιούργησε ἡ Κυβέρνηση μέ τόν πλειστηριασμό τῆς οἰκίας Κολοβοῦ.

Δέν πρέπει τά ξερά νά καοῦν μέ τά χλωρά. Ἀλλά καί ἐδῶ πρόκειται γιά ἕνα πρόβλημα γιά τό ὁποῖο ἀπαιτεῖται ἰσχυρή πολιτική βούληση. Τό ὁποῖο σημαίνει ὅτι ἡ Κυβέρνηση καί τά πολιτικά κόμματα θά πρέπει νά ἀσκήσουν στό μέτρο τοῦ δυνατοῦ τήν πίεση πού ἀπαιτεῖται στό χρηματοπιστωτικό μας σύστημα. Γράφω στό μέτρο τοῦ δυνατοῦ, διότι ἡ Εὐρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προσφάτως μέ νέα ἔκθεση φαίνεται ὅτι θά ἀφαιρέσει ρευστότητα ἀπό ὅλες τίς εὐρωπαϊκές τράπεζες, καί τούς δυσκολεύει καί πάλι τήν ζωή. Ὅπως καί νά ’χει ὅμως, δέν εἶναι δυνατόν στόν 21ο αἰῶνα νά ζήσουμε ξανά σκηνές σάν τίς πρόσφατες μέ τούς βαρβάρους πού ἔσπασαν τήν θύρα τῆς οἰκίας τῆς κυρίας Κολοβοῦ. Ἡ ἑστία στήν πατρίδα μας εἶναι πρᾶγμα ἱερό, καί προστατεύεται. Ταῦτα, καί μπράβο στόν Νῖκο, πού ταρακούνησε τά νερά μέ τό πρόγραμμα πού ἑτοιμάζει μέ τόν ἕτερο σοβαρό Καππαδόκη, Ἠλία Κικίλια. Ἐξάδελφο τοῦ Βασίλη, πλήν ΠΑΣΟΚ.