Αἰφνιδία ὄξυνσις στίς σχέσεις Ἐρντογάν – Μπάιντεν

Λίγες ἑβδομάδες πρίν ἀπό τίς τουρκικές προεδρικές ἐκλογές, ὁ Τσαβούσογλου ἀποκαλεῖ τόν Ἀμερικανό Πρόεδρο «τσαρλατάνο», ἐνῷ ἡ Τουρκία μετέχει σέ τετραμερῆ μέ Ρωσσία-Συρία-Ἰράν – Καί ξαφνικά τό “Anadolu” στό Αἰγαῖο!

«ΜΕ ΑΥΤΕΣ τίς ἐκλογές, ἡ Τουρκία θά στείλει μήνυμα στήν Δύση. Ἡ χώρα αὐτή (σ.σ. ἡ Τουρκία) δέν δίδει σημασία στό τί θά πεῖ ἡ Δύσις.» Τήν ἀπάντηση αὐτή εἶχε δώσει ὁ Ρετζέπ Ταγίπ Ἐρντογάν, πρό ἑβδομάδος, σέ συνέντευξή του στό ἀμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο CNN. Ἐνδεχομένως, τότε, λίγοι νά εἶχαν συνειδητοποιήσει τί ἐσήμαινε τό ἀπειλητικό μήνυμα τοῦ Τούρκου Προέδρου.

Χθές, ὅμως, μόλις μετεδόθη ἡ ἀνακοίνωσις Μπάιντεν γιά τήν ἀρμενική γενοκτονία –ἐχρησιμοποίησε δίς, μάλιστα, τόν συγκεκριμένο ὅρο– αὐτό ἦταν ἀρκετό γιά τήν τουρκική κυβέρνηση νά ἐπιτεθεῖ κατά τοῦ Προέδρου τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν μέ πρωτοφανεῖς χαρακτηρισμούς (ἔστω καί ἄν δέν τόν κατονομάζει.) Εἰδικώτερα, ἡ ἀνακοίνωσις ἀναφέρει ὅτι «σήμερα κάνουμε μία παύση γιά νά θυμηθοῦμε τίς ζωές πού ἐχάθησαν κατά τήν διάρκεια τοῦ Meds Yeghern –τῆς γενοκτονίας τῶν Ἀρμενίων– καί ἀνανεώνουμε τήν ὑπόσχεσή μας νά μήν ξεχάσουμε ποτέ.»

Εἰς ἀπάντησιν, «καιροσκόπο» χαρακτήρισε τόν Πρόεδρο Μπάιντεν τό τουρκικό ὑπουργεῖο Ἐξωτερικῶν, ἐνῷ ὁ ἐπί κεφαλῆς του, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ἔκανε ἕνα βῆμα πιό πέρα, λέγοντας πώς εἶναι «τσαρλατάνος». Ὁ Πρόεδρος τῶν ΗΠΑ! Ἐπισημαίνεται ὅτι μέχρι χθές τό ἀπόγευμα ἡ ἀμερικανική κυβέρνησις δέν εἶχε ἀπαντήσει.

Τό σκηνικό αἰφνιδίας ὀξύνσεως στίς σχέσεις Ἐρντογάν – Μπάιντεν θά πρέπει νά συνδυασθεῖ καί μέ δύο ἀκόμη γεγονότα τῶν τελευταίων ἡμερῶν. Τό πρῶτο εἶναι ἡ σημερινή τετραμερής συνάντησις, σέ ἐπίπεδο ὑπουργῶν Ἀμύνης καί ἐπί κεφαλῆς ὑπηρεσιῶν πληροφοριῶν, τῆς Ρωσσίας, τῆς Τουρκίας, τοῦ Ἰράν καί τῆς Συρίας. Ἡ ἀτζέντα, ἐπισήμως, ἀφορᾶ στήν σοβοῦσα κρίση στήν Συρία, θέμα γιά τό ὁποῖο ἐνδιαφέρεται ἰδιαίτερα ὁ Ρετζέπ Ταγίπ Ἐρντογάν λόγῳ τῆς παρουσίας ἑκατομμυρίων Σύρων προσφύγων στήν Τουρκία. Ἡ Ἄγκυρα ἐπιδιώκει τόν ἐθελοντικό ἐπαναπατρισμό τους, σχέδιο πού προϋποθέτει, ὡς πρῶτο βῆμα, τήν ἐπαναπροσέγγιση μέ τόν Πρόεδρο Ἄσσαντ. Ὑπενθυμίζεται, ἐπιπροσθέτως, ὅτι οἱ ὑπουργοί Ἀμύνης τῆς Συρίας, τῆς Ρωσσίας καί τῆς Τουρκίας εἶχαν συναντηθεῖ γιά πρώτη φορά τόν περασμένο Δεκέμβριο. Τήν φορά αὐτήν, στήν ὁμάδα, προστίθεται καί ἡ Τεχεράνη. Σέ κάθε περίπτωση, ἡ σύνθεσις τῆς τετραμεροῦς δέν μπορεῖ παρά νά προκαλεῖ μεγάλη ἐνόχληση στήν Οὐάσιγκτων… Πολλῷ μᾶλλον πού ὁ Χουλουσί Ἀκάρ διηύρυνε τήν ἀτζέντα τῶν συνομιλῶν, δηλώνοντας πώς στόχος τους, ἐκτός ἀπό τόν ἐμφύλιο πόλεμο στήν Συρία, εἶναι καί ἡ ἐπίτευξις εἰρήνης στήν εὐρύτερη περιοχή, χωρίς ἄλλες διευκρινήσεις.

Τό δεύτερο γεγονός –δήλωσις ὀρθότερα– εἶχε ὡς πρωταγωνιστή τόν ἴδιο τόν Τοῦρκο Πρόεδρο, τό περασμένο Σαββατοκύριακο. Ὁ πραγματικός… ναύαρχος τῆς «Γαλάζιας Πατρίδος» ἄλλαξε ρότα γιά τό ἑλικοπτεροφόρο “Anadolu”. Καί, τό στέλνει ἀπό τήν Μαύρη Θάλασσα στήν Σμύρνη. Προϊδεάζοντας, σύν τοῖς ἄλλοις, ὅτι ἀπό ἐκεῖ «θά στείλουμε διαφορετικά, τά κατάλληλα μηνύματα.»

Ἀπειλή πού ἔχει ὡς βασικό ἀποδέκτη τήν Ἀθήνα. Μεσούσης τῆς προεκλογικῆς περιόδου καί τῶν δύο χωρῶν… Ἀλλά, συγχρόνως, ἀκυρώνει ἐν τοῖς πράγμασι τό ἀμερικανικῆς ἐμπνεύσεως σχέδιο γιά κατευνασμό στό Αἰγαῖο.

Νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ ἀνακοίνωσις τῆς ἀμερικανικῆς κυβερνήσεως γιά τήν γενοκτονία τῶν Ἀρμενίων περιλαμβάνει ἱστορική ἀναδρομή: «Στίς 24 Ἀπριλίου 1915, οἱ ὀθωμανικές ἀρχές συνέλαβαν Ἀρμενίους διανοουμένους καί ἡγέτες τῆς κοινότητος στήν Κωνσταντινούπολη –ἡ ἔναρξις μίας συστηματικῆς ἐκστρατείας βίας κατά τῆς ἀρμενικῆς κοινότητος. Στά χρόνια πού ἠκολούθησαν, ἑνάμισι ἑκατομμύριο Ἀρμένιοι ἀπηλάθησαν, ἐσφαγιάσθησαν ἤ ὁδηγήθηκαν σέ πορεία πρός τόν θάνατό τους –μιά τραγωδία πού ἐπηρέασε γιά πάντα γενεές ἀρμενικῶν οἰκογενειῶν».

Καί, ἐρχόμενος στό παρόν, ὁ Λευκός Οἶκος ἐπισημαίνει: «Καθώς συμμετέχουμε μέ τά ἔθνη σέ ὅλον τόν κόσμο στήν μνήμη αὐτῆς τῆς ὀδυνηρῆς ἱστορίας, στοχαζόμεθα ἐπίσης τήν ἀνθεκτικότητα καί τήν ἀποφασιστικότητα τοῦ ἀρμενικοῦ λαοῦ. Τόσοι πολλοί ἀπό αὐτούς πού ἐπέζησαν ἠναγκάσθησαν νά ξεκινήσουν νέες ζωές σέ νέες χῶρες –συμπεριλαμβανομένων τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν. Ἐδῶ καί σέ ὅλον τόν κόσμο, ὁ ἀρμενικός λαός ἔχει ἀντιμετωπίσει τό κακό τοῦ μίσους μέ ἐλπίδα. Ἀνοικοδόμησαν τίς κοινότητές τους. Ἔθρεψαν τίς οἰκογένειές τους καί διετήρησαν τόν πολιτισμό τους.

Ἐνίσχυσαν τό ἔθνος μας. Εἶπαν ἐπίσης τίς ἱστορίες τους –καί τῶν προγόνων τους– γιά νά θυμηθοῦν καί νά διασφαλίσουν ὅτι γενοκτονία, ὅπως αὐτή πού συνέβη πρίν ἀπό 108 χρόνια, δέν θά ἐπαναληφθεῖ ποτέ. Σήμερα, ἄς ἀνανεώσουμε αὐτήν τήν δέσμευση. Ἄς δεσμευθοῦμε ἐκ νέου νά ὑψώσουμε τήν φωνή κατά τοῦ μίσους, νά ὑπερασπισθοῦμε τά ἀνθρώπινα δικαιώματα καί νά ἀποτρέψουμε τίς φρικαλεότητες. Καί μαζί, ἄς διπλασιάσουμε τίς προσπάθειές μας γιά νά σφυρηλατήσουμε ἕνα καλύτερο μέλλον –ἕνα μέλλον ὅπου ὅλοι οἱ ἄνθρωποι μποροῦν νά ζοῦν μέ ἀξιοπρέπεια, ἀσφάλεια καί σεβασμό».

Ἀπαντῶν ὁ Μεβλούτ Τσαβούσογλου, σέ ἀνάρτησή του στά μέσα κοινωνικῆς δικτυώσεως, μέ περισσή ὀξύτητα ἐδήλωσε: «Ἄλλη μία προσπάθεια πολιτικῶν τσαρλατάνων νά διαστρεβλώσουν τήν ἱστορία! Οἱ πολιτικῶς κατευθυνόμενες δηλώσεις δέν μποροῦν νά ἀλλάξουν τά δεδομένα. Ὅσοι ἐπιμένουν ἐπίτηδες στά λάθη τους προορίζονται νά μείνουν στήν μνήμη ὡς ὑποκριτές. Κανείς δέν θά τολμήσει νά μᾶς κάνει διάλεξη γιά τήν ἱστορία μας».

Ταυτοχρόνως, σέ μία πιό ἀναλυτική τοποθέτηση, τό τουρκικό ὑπουργεῖο Ἐξωτερικῶν προσβάλλει τούς νεκρούς καί ὄχι μόνον, ἰσχυριζόμενο ὅτι «οἱ ἀτυχεῖς δηλώσεις γιά τά γεγονότα τοῦ 1915 πού εἶναι ἀσύμβατες μέ τήν πραγματικότητα καί τό διεθνές δίκαιο, εἶναι μάταιες προσπάθειες νά ξαναγραφεῖ ἡ ἱστορία μέ πολιτικά κίνητρα. Κανείς δέν πρέπει νά ξεχνᾶ ὅτι τά γεγονότα τοῦ 1915 δέν μποροῦν νά ὁρισθοῦν συμφώνως μέ τίς ἀτζέντες τῶν πολιτικῶν καί τίς ἐσωτερικές πολιτικές ἐκτιμήσεις. Μία τέτοια προσέγγισις ὁδηγεῖ μόνο σέ παραποίηση τῆς ἱστορίας. Ὅσοι ἐπιμένουν νά διατηροῦν αὐτήν τήν προκατειλημμένη στάση, θά ἀναφέρονται στήν ἱστορία ὡς φθηνοί πολιτικοί καιροσκόποι.»

Καί, ἀπευθυνόμενο στήν ἀμερικανική Κυβέρνηση, διαμηνύει: «Ἀπορρίπτουμε αὐτές τίς δηλώσεις, πού εἶναι ἄκυρες γιά ἐμᾶς, καί μέ τόν πιό ἔντονο τρόπο καταδικάζουμε ὅσους ἐπιμένουν σέ αὐτό τό λάθος. Κανείς καί κανένας θεσμός δέν μπορεῖ νά διδάξει στήν Τουρκία τήν δική της ἱστορία. Καλοῦμε αὐτούς τούς κύκλους, πού ὑπηρετοῦν στενόμυαλους πολιτικούς ὑπολογισμούς καί προσπαθοῦν νά ἀντλήσουν ἐχθρότητα ἀπό τήν ἱστορία, νά διορθώσουν αὐτά τά σοβαρά λάθη, νά ὑποστηρίξουν τήν Κοινή Ἐπιτροπή Ἱστορίας πού προτείναμε καί νά συμβάλλουν στίς προσπάθειες περιφερειακῆς εἰρήνης καί συνεργασίας».