Τί ἐπιδιώκουν οἱ Σκοπιανοί μέ τό ἄρθρο 36 τοῦ Συντάγματος – Ἀνάλυσις Ἀλ. Μαλλιᾶ
ΤΟ ΘΕΜΑ ἀνεδείχθη. Ὄχι ὅμως στίς πραγματικές διαστάσεις του. Τά ἑλληνικά ΜΜΕ ἐπικεντρωθήκαμε στό γεγονός ὅτι τό ἄρθρο 36 τοῦ Σκοπιανοῦ Συντάγματος πού τελεῖ ὑπό ἀναθεώρησιν περιέχει τούς ὅρους «Μακεδονία» καί «Μακεδονικός λαός». Λιγώτερο σταθήκαμε στήν ἱστορική διάσταση τοῦ θέματος. Πῶς δηλαδή μέ τό ἄρθρο αὐτό ἀναγνωρίζονται συνταξιοδοτικά δικαιώματα ἀπό τό κράτος τῶν Σκοπίων στούς Σλαβομακεδόνες πού μετεῖχαν στόν Ἐμφύλιο Πόλεμο στίς τάξεις τοῦ Δημοκρατικοῦ Στρατοῦ τήν περίοδο 1944-1949, μετέχοντας ὅπως ἰσχυρίζονται οἱ γείτονες στούς ἐθνικοαπευλευθερωτικούς ἀγῶνες τῆς «Μακεδονίας». Ἤτοι τῆς «Μακεδονίας» ὅπως τήν ὀνειρεύοντο τότε στό σοβιετικό μπλόκ, οὕτως καλούμενο καί σιδηροῦν παραπέτασμα: Ἐκτός ὁρίων τῆς ἑλληνικῆς ἐπικρατείας. Γιά νά εἴμεθα ἀκριβεῖς ὡς πρός τό διακύβευμα τοῦ ἄρθρου αὐτοῦ ζητήσαμε ἀπό τόν πρέσβυ ἐπί τιμῆ Ἀλέξανδρο Μαλλιᾶ, ὁ ὁποῖος θήτευσε ὡς ἐπί κεφαλῆς τοῦ γραφείου ἑλληνικοῦ συνδέσμου στά Σκόπια, νά μᾶς ἀναλύσει τό ἄρθρο 36.
Μέ χαρά δημοσιεύουμε τό κείμενο τοῦ κ. Μαλλιᾶ, τό ὁποῖο ἔχει τόν τίτλο «Μακεδονική ταυτότητα καί Ἄρθρο 36 τοῦ Συντάγματος τῆς πρώην Γιουγκοσλαβικῆς Δημοκρατίας τῆς Μακεδονίας».
«Θετική καίτοι ὄψιμη εἶναι ἡ συζήτηση μέ ἀφορμή τό Ἄρθρο 36 τοῦ Συντάγματος τῆς πρώην Γιουγκοσλαβικῆς Δημοκρατίας τῆς Μακεδονίας γιά τήν Συμφωνία τῶν Πρεσπῶν. Τήν πυροδότησε ὁ θεμελιωμένος καί δικαιολογημένος “ὑψηλός προβληματισμός” τόν ὁποῖο ἀνέδειξε τό πρωτοσέλιδο τῆς “Καθημερινῆς” τῆς 3ης Νοεμβρίου. Εἶναι ἀμφίβολο ἄν θά τόν ἀνακόψουν οἱ ἀπαντήσεις πού ἀποδίδονται σέ ἔγκυρες πηγές. Πόσο ἔγκυρη γνώση ὅμως μποροῦν νά ἔχουν πηγές πού ἀπό ἄγνοια μᾶλλον συγχέουν διαφορετικές Συνταγματικές πρόνοιες τῆς γειτονικῆς μας χώρας; Ἐξ ἀρχῆς ξεκαθαρίζω ὅτι μεταξύ τῶν μή ἱκανοποιητικῶν ἑρμηνειῶν ἡ ἄγνοια εἶναι ἡ καλύτερη. Προτιμῶ νά ἀποκλείσω τήν σκοπιμότητα καί τήν ὑστεροβουλία.
Τό Ἄρθρο 36 τοῦ Συντάγματος τῆς πρώην Γιουγκοσλαβικῆς Δημοκρατίας τῆς Μακεδονίας δέν ἦταν εὐρύτερα γνωστό. Δέν ἦταν στήν πρώτη γραμμή τῶν ἐπιδιώξεών μας γιά ἀναθεώρηση, τροποποίηση ἤ ἔστω ἑρμηνεία. Ἄς τό παραδεχθοῦμε. Τοῦτο ὅμως δέν σημαίνει ὅτι δέν εἶχε ἐπισημανθεῖ. Θυμᾶμαι ὅτι τό 1997 –υπηρετοῦσα τότε ὡς Ἐπικεφαλῆς τῆς Διπλωματικῆς Ἀντιπροσωπείας στά Σκόπια– εἴχαμε ἀνακαλύψει τούς ἐκτελεστικούς τοῦ Ἄρθρου 36 τοῦ Συντάγματος Νόμους. Βάσει αὐτῶν ἐντοπίσαμε ταυτόχρονα καί ἐπίσημες χρηματοδοτικές ροές. Ἐνοχλητικές γιά τήν Ἑλλάδα, κατά παράβαση τῶν προνοιῶν τῆς Ἐνδιάμεσης Συμφωνίας τῆς Νέας Ὑόρκης. Τό ζήτημα δέν θά μᾶς προβλημάτιζε σήμερα στόν βαθμό πού ἐπιβάλλεται ἐάν τά ζητήματα τῆς ταυτότητας, δηλαδή τῆς γλώσσας καί τῆς ἐθνικότητας/ἰθαγένειας/ὑπηκοότητας, εἶχαν μείνει ἐκτός τῆς Συμφωνίας. Σύμφωνα μέ τήν σταθερή καί ἐπίμονη θέση τῶν Σκοπίων καί τοῦ ΟΗΕ ἐπί 25 χρόνια (1993-2018). Ἡ Συμφωνία τῶν Πρεσπῶν ἀντίθετα θέλησε νά δώσει τήν “λύση” πού σήμερα ἀποτελεῖ τό μεῖζον πρόβλημα τό ὁποῖο γίνεται πιό ἔντονο ἐφόσον διατηρεῖται καί τό Ἄρθρο 36.
Κάποιοι δέν ἤθελαν νά ἀκούσουν τήν “ἄλλη ἄποψη”. Τήν ἔβαλαν καί αὐτή στό ἴδιο πακέτο μέ τούς “ἀνήμπορους, περιθωριακούς, ἀνίκανους καί ἐθνικιστές…”.
Στό βιβλίο μου “Ἑλλάδα καί Βόρεια Μακεδονία. Ἡ Αὐτοψία τῆς Συμφωνίας τῶν Πρεσπών” (Ι. Σιδέρης) γίνεται ἔγκαιρα εἰδική ἀναφορά. Ἀκολουθεῖ τό σχετικό ἀπόσπασμα (σελ. 81-82):
Θέλω, ἐπίσης, νά ἐλπίζω ὅτι, κατά τή συνομολόγηση τῆς Συμφωνίας, εἰδικά ὡς πρός τό θέμα τῆς ἰθαγένειας/ἐθνότητας/ὑπηκοότητας (nationality) δέν ἔχει διαφύγει τῆς προσοχῆς μας τό γνωστό μας Ἄρθρο 36 τοῦ Συντάγματος τῆς πΓΔΜ τό ὁποῖο δέν τροποποιήθηκε οὔτε μέ τή Συμφωνία τῆς Ἀχρίδας (2001):
‘Article 36: The Republic guarantees particular social security rights to veterans of the Anti-Fascist War and of all Macedonian national liberation wars, to war invalids, to those expelled and imprisoned for the ideas of the separate identity of the Macedonian people and of Macedonian statehood, as well as to members of their families without means of material and social subsistence. The particular rights are regulated by law’.
Εἶναι πλήρως ἀντιληπτό σέ ποιούς ἀναφέρεται; Εἶναι ἀπό τά ἐλάχιστα ἄρθρα τοῦ Συντάγματος τοῦ 1991 πού ἔχει παραμείνει ἀναλλοίωτο μέχρι σήμερα διατηρώντας τήν ἄμεση σύνδεση τῶν ἐννοιῶν καί ὅρων τῆς “…separate identity of the Macedonian people…” καί “Macedonian statehood”.
Ἐξηγῶ λοιπόν ὅτι ἀφορᾶ σέ ὅσους ἔλαβαν μέρος σέ ὅλους τούς ἐθνικοαπελευθερωτικούς ἀγῶνες τῆς Μακεδονίας –ὄχι μόνο τῆς Δημοκρατίας τῆς Μακεδονίας– καί “ὅλους ἐκείνους πού ἐκδιώχθηκαν καί φυλακίστηκαν λόγω τῆς ὑποστήριξης τῶν ἰδεῶν γιά μία ξεχωριστή ταυτότητα τοῦ Μακεδονικοῦ λαοῦ καί τῆς Μακεδονικῆς κρατικῆς ὀντότητας…”.
Δέν ὑπάρχουν ἐν ζωῆ… βετεράνοι τῶν ἀγώνων τοῦ 19ου αἰῶνα ἤ τῆς ἐξέγερσης τοῦ Ἴλιντεν τοῦ 1903. Ἡ διατύπωση “πού ἐξορίστηκαν, φυλακίστηκαν γιά τίς ἰδέες τους γιά ξεχωριστή (διακριτή) ταυτότητα τοῦ Μακεδονικοῦ λαοῦ καί τήν Μακεδονική κρατική ὀντότητα…” ἀφορᾶ καί σέ ὅσους ἀκολούθησαν καί στήν Ἑλλάδα τίς ἀλυτρωτικές καί ἀποσχιστικές Ἀποφάσεις τοῦ ΑΣΝΟΜ (Αὔγουστος 1944). Ἄς σταθμίσουμε λοιπόν τήν θέση μας γνωρίζοντας τουλάχιστον τήν ἀλήθεια.
Οὐδεμία σχέση ἔχει τό Ἄρθρο 36 μέ τόν Ἄρθρο 49 τοῦ Συντάγματος. Τό μέν 36 ἀφορᾶ ἐκείνους πού ἡττημένοι ἔφυγαν ἀπό τήν Μακεδονία ἐνῶ τό 49 ἐκείνους πού οἱ γείτονές μας πιστεύουν ὅτι ἐξακολουθοῦν νά ὑπάρχουν…».
Μ.Η.Τ. 232122