Νηστεία στά Πάθη Τόπο στήν Ὀργή

ΤΟ ΑΡΘΡΟ τοῦ ἀρχιδιακόνου τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν πατέρα Ἰωάννη Μπούτση στήν «Ἑστία», μέ τό ὁποῖο ἄσκησε κριτική στήν Πρόεδρο τῆς Δημοκρατίας γιά τήν ἀντιθεσμική στάση της στό ζήτημα τοῦ γάμου τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν, προκάλεσε μεγάλη αἴσθηση καί ἀνάγκασε τόν Ἀρχιεπίσκοπο νά λάβει μερικές ἐσωτερικές ἀποφάσεις γιά νά κρατήσει τίς ἰσορροπίες καί νά διαχειριστεῖ τήν σοβοῦσα θεσμική κρίση μεταξύ Ἐκκλησίας καί Πολιτείας.

Τό ἄρθρο «πόνεσε» τήν Ἡρώδου Ἀττικοῦ. Ὅπως τήν πόνεσαν ἐξ ἴσου καί οἱ διαρροές τῆς ἑπομένης ἡμέρας, ὅτι ἡ Ἐκκλησία μελετᾶ τό ἐνδεχόμενο νά μήν προσκαλέσει τήν Πρόεδρο στόν ἑορτασμό γιά τήν Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας, καθώς καί νά μήν παραστεῖ στό γεῦμα πού παρατίθεται στό Προεδρικό Μέγαρο τό μεσημέρι τῆς ἰδίας μέρας. Μιά παράδοση, πού ἐγκαινιάστηκε καί καθιερώθηκε ἐπί Προεδρίας Κωνσταντίνου Στεφανόπουλου καί Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου. Παράδοση, πού ἔχει κατ’ ἀρχάς μεγίστη σημασία ἐξ αἰτίας τοῦ γεγονότος ὅτι ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ὑποδέχεται τήν Ἀρχηγό τοῦ Κράτους στά σκαλιά τῆς Μητροπόλεως μέ τό Ἱερό Εὐαγγέλιο ἀνά χεῖρας εἰς ἀνάμνησιν τῆς ὑποδοχῆς πού ἔκανε ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης στόν Αὐτοκράτορα τοῦ Βυζαντίου στίς ἔνδοξες μέρες. Παράδοση, πού ἀποκτᾶ ἀκόμη μεγαλύτερη σημασία μετά τήν ψήφιση τοῦ γάμου τῶν ὁμοφύλων, καθώς ἀπώτερος στόχος τῆς Δύσεως εἶναι ἡ ἀποχριστιανοποίηση τῆς Ὀρθόδοξης Εὐρώπης.

Οἱ πληροφορίες μᾶς λένε ὅτι ἔχει ἀρχίσει στό ἐσωτερικό τῆς Ἐκκλησίας ἕνας διάλογος ἐν ὄψει τῆς συγκλήσεως τῆς Ἱεραρχίας στίς 5 Μαρτίου, μέ ἀντικείμενο προβληματισμοῦ, ἐάν πρέπει ὁ Ἀρχιεπίσκοπος νά μήν ἀποστείλει ἐπίσημη πρόσκληση στήν Πρόεδρο γιά τήν Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας καί νά μήν παραστεῖ ὁ ἴδιος στό γεῦμα πού θά παραθέσει ἀκολούθως. Ἡ Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας θά κληθεῖ νά λάβει ἀποφάσεις ἐπί αὐτῶν. Μόνο ἐπί αὐτῶν. Ζήτημα ἐπιβολῆς «ἐπιτιμίων» σέ πολιτικά πρόσωπα δέν ὑπάρχει, τοὐλάχιστον αὐτήν τήν στιγμή. Γιά ὅση ἀξία ἔχει ἡ γνώμη μας γιά τό δέον γενέσθαι, αὐτή εἶναι ἡ ἑξῆς: ἡ ἄποψή μας γιά τό πρόσωπο τῆς Προέδρου εἶναι γνωστή. Παρέλκει νά τήν ἀναπτύξουμε. Στά χρόνια τῆς θητείας θέλησε μέ τίς πράξεις, τίς παραλείψεις καί τίς ἀπόψεις της νά μήν εἶναι ἡ Πρόεδρος τοῦ Ἑλληνικοῦ Λαοῦ, ἀλλά ἡ Πρόεδρος τοῦ 3%. Τό καταλαβαίνει πλέον καί ἡ ἴδια ὅπου πηγαίνει. Ἐπικρατοῦν πολιτικές θερμοκρασίες στά ἀκροατήριά της, τά ὁποῖα ἀπό σεβασμό στόν θεσμό δέν τήν ἀποδοκιμάζουν.

Ὡστόσο ἡ ἀπόφαση πού καλεῖται νά λάβει ἡ Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας ἔχει δύο κρίσιμες παραμέτρους. Ἡ πρώτη εἶναι πολιτειακή, ἡ δεύτερη ἐκκλησιαστική. Πολιτειακή σημαίνει ὅτι ἄν ἡ Ἱεραρχία ἀποφασίσει νά μήν τήν καλέσει ἐξ αἰτίας τῆς συμμετοχῆς της στά ἐπινίκια γιά τόν γάμο στό γνωστό μπάρ, τροχοδρομεῖ σύγκρουση μέ τήν Πολιτεία πού νομοθέτησε τόν γάμο καί μέ τήν Ἀρχηγό τοῦ Κράτους πού τόν ἐπικρότησε. Ἡ ἐμπειρία λέει πώς ὅταν ἀποφασίζεις μιά σύγκρουση πρέπει νά ἔχεις σχεδιάσει καί τό ἑπόμενο βῆμα. Ὅπερ ἐστι μεθερμηνευόμενον, ἡ πρωτοβουλία σου νά μήν εἶναι μετέωρη. Τό ἔχει σχεδιάσει τό ἑπόμενο βῆμα ὁ ἀπογοητευμένος ἀπό τόν Πρωθυπουργό Ἀρχιεπίσκοπος γιά τήν στάση του στόν γάμο ἀλλά καί γιά ἄλλα θέματα ἀξιοποίησης ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας;

Ἄν ὁ Ἱερώνυμος ἦταν ὁ Χριστόδουλος, ἀμφιβολία δέν θά εἴχαμε. Ὁ Ἱερώνυμος εἶναι ὅμως ὁ Ἱερώνυμος. Ἡ ποιμαντορία του εἶναι διαφορετική. Ἄν πράγματι θέλει νά πάει σέ σύγκρουση μέ τήν Πολιτεία καθώς τόν Νοέμβριο ἀνοίγει καί τό ζήτημα τοῦ χωρισμοῦ Kράτους – Ἐκκλησίας μέ τήν συνταγματική ἀναθεώρηση (συμπληρώνεται πενταετία ἀπό τήν τελευταία), τότε, ναί, ἔχει λόγο καί νά μήν καλέσει τήν Πρόεδρο στήν Ἐκκλησία ἀλλά καί νά ἀρνηθεῖ τήν πρόσκλησή της. Τό ζήτημα εἶναι θεσμικό καί ὑπερβαίνει τό πρόσωπο. Ἐάν ὅμως δέν ὑπάρχει ἑπόμενο βῆμα καί ἡ μή πρόσκληση τῆς Προέδρου εἶναι πιστολιά στόν ἀέρα γιά τό φιλοθεάμον πιστό κοινό καί ἄν ἡ «κρίση» ἔχει ὡς ἀπώτερο σκοπό νά διαπραγματευτεῖ μέ τήν Kυβέρνηση τίς μπίζνες πού τόν ἐνδιαφέρουν, τότε καλύτερα νά μήν ξεσηκώσει τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας.

Διότι ἄν τυχόν συμβιβαστεῖ μετά, ἡ μῆνις τῶν ἐπαναστατημένων θά στραφεῖ πρός τό πρόσωπό του καί ὄχι πρός τήν Πρόεδρο ἤ τήν Κυβέρνηση. Εἶναι θέμα πολιτειακό καί στρατηγικό λοιπόν, καί ὡς τέτοιο πρέπει νά ἀντιμετωπιστεῖ. Προσωπικῶς, ὡς μέλος τοῦ πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας, θά ἤθελα νά ἀποβληθεῖ διά βίου ἀπό τίς ἐκδηλώσεις της ἡ Πρόεδρος, ἀλλά ἡ ζωή καί ἡ πίστη μᾶς ἔχουν δείξει ὅτι δέν εἶναι καλός σύμβουλος τό γινάτι. Πρέπει νά διαχωρίζουμε ὅπου κρίνεται ἐπιβεβλημένο τά συναισθήματά μας ἀπό τό δημόσιο συμφέρον. Στήν προκειμένη περίπτωση, τό συμφέρον τῆς Ἐκκλησίας.

Ἡ ὑπόθεση αὐτή ἔχει ὅμως καί ἐκκλησιαστική πτυχή, ἡ ὁποία ὑπερβαίνει καί πάλι τά πρόσωπα. Ἡ Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι «τερραίν» τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀποτελεῖ χριστιανική θριαμβική ἑορτή σέ ἀνάμνηση τῆς ἀναστήλωσης τῶν ἱερῶν εἰκόνων ἀπό τήν Αὐτοκράτειρα Θεοδώρα τό 842 μ.Χ., ὁπότε καί σφραγίστηκε τό τέλος τῶν Εἰκονομαχιῶν. Σέ ἀνάμνηση τῆς ἀπόφασης αὐτῆς διοργανώνονταν τόν καιρό τοῦ Βυζαντίου λιτανεῖες στήν Κωνσταντινούπολη καί σέ ὅλες τίς πόλεις τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας μέ τήν συμμετοχή τοῦ Αὐτοκράτορα.

Σήμερα αὐτή ἡ ἑορτή τιμᾶται ἀπό τήν Ἐκκλησία μας, μέ τήν συμμετοχή κορυφαίων ἐκπροσώπων τῆς Πολιτείας μας (Πρόεδρος, Πρωθυπουργός, Πρόεδρος Βουλῆς, Πολιτικοί Ἀρχηγοί, ἡγεσία Ἐνόπλων Δυνάμεων) στήν Μητρόπολη τῶν Ἀθηνῶν τήν Πρώτη Κυριακή τῶν Νηστειῶν, 42 μέρες πρίν ἀπό τό Πάσχα. Ὁ πρῶτος ἑορτασμός καθιερώθηκε μέ ἀπόφαση τοῦ Βασιλέως Γεωργίου τοῦ Α΄ καί διευρύνθηκε μέ τό γεῦμα ἀπό τόν Πρόεδρο τῆς Δημοκρατίας Κωνσταντῖνο Στεφανόπουλο μετά τό 1995.

Ἡ συνύπαρξη Ἐκκλησίας καί Πολιτείας στήν Μητρόπολη σηματοδοτεῖ urbi et orbi ὅτι ἡ Ἑλλάς εἶναι Ὀρθόδοξο Χριστιανικό Κράτος. Τό γεῦμα στήν Προεδρία σηματοδοτεῖ ὅτι ἡ Πολιτεία ἀναγνωρίζει ὅτι ἡ συνταγματική διάταξη περί ἐπικρατούσας θρησκείας δέν εἶναι ἁπλή διακήρυξη ἀλλά οὐσιαστική. Περιγράφει τήν ζῶσα πραγματικότητα. Ἐρωτᾶται λοιπόν ἡ Ἱεραρχία: Μπορεῖ ἡ Ἱστορία τοῦ Ἔθνους καί τῆς Ὀρθοδοξίας νά ὑποταχθεῖ στήν τρέχουσα συγκυρία ὅσο ἐνοχλητική καί ἄν εἶναι αὐτή; Μπορεῖ ἡ παράδοσή μας νά ἀφεθεῖ στήν τύχη της καί στήν συρρίκνωσή της ἐξ αἰτίας μιᾶς Σακελλαροπούλου;

Ὁ ἐκκλησιαστικός χρόνος συνομιλεῖ μέ τήν αἰωνιότητα καί ὄχι μέ τίς ὧρες πού διήρκεσε τό ἀτυχές δεῖπνο τῆς Προέδρου στό Οἰνοπωλεῖο. Καί σέ τελική ἀνάλυση, ἄν στόχος τοῦ γάμου τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν εἶναι νά μᾶς ἀποξενώσει ἀπό τήν Ὀρθοδοξία, θά ρίξουμε ἐμεῖς νερό στόν μύλο του ὑποβαθμίζοντας μιά ἑορτή πού μᾶς ἔρχεται ἀπό τό Βυζάντιο; Νομίζω, μέ τά δεδομένα πού ἔχω στήν διάθεσή μου σήμερα, ὄχι. Ἡ μή πρόσκληση θά ἔδιδε ἐπιχειρήματα στούς ἐχθρούς τῆς Ἐκκλησίας νά ἀρχίσουν τήν συζήτηση γιά τόν χωρισμό μέ τό κράτος. Ἀναγνωρίζω βεβαίως: Ἡ ἰταμή συμπεριφορά τοῦ Κράτους στήν πανδημία καί στόν γάμο κατά τῆς Ἐκκλησίας ἐνδεχομένως νά ἔχει πυροδοτήσει καί στούς κύκλους τῆς Ἐκκλησίας προβληματισμό γιά τό κατά πόσο μποροῦν νά συνεχίσουν ἀκόμη μαζί. Μιά ἐλεύθερη καί ἀνεξάρτητη οἰκονομικῶς Ἐκκλησία ἴσως κάνει τό Κράτος στό μέλλον νά πεῖ τόν… Δεσπότη Παναγιώτη! Ὡστόσο, ἀκόμη καί μιά τέτοια ἐξέλιξη τό σοφό θά εἶναι νά τήν χρεωθεῖ ἡ Πολιτεία καί νά μήν τῆς δώσει ἄλλοθι ἡ Ἐκκλησία ὅτι ἤρξατο χειρῶν ἀδίκων.

Τούτων δοθέντων, θά ἔλεγα ἄς πάει στήν εὐχή καί ἄς προσκληθεῖ ἡ Πρόεδρος. Ἡ τιμωρία της ἄλλως τε δέν εἶναι ἡ ἀποβολή της ἀπό τίς ἐπίσημες δοξολογίες. Ἡ τιμωρία της εἶναι ἡ παρουσία της σέ κάτι πού ἀποστρέφεται ἐμφανῶς. Ἡ τιμωρία της εἶναι τά βλέμματα ἀδιαφορίας τῶν ἱερέων καί τοῦ πληρώματος. Ἡ τιμωρία της εἶναι ἡ ἀνοχή. Νά γνωρίζεις πῶς αἰσθάνονται γιά σένα καί νά σέ ἀγκαλιάζουν. Ἡ «τιμωρία» της –εὐλογία σωστότερα, ἄς εἶναι ἡ ἀπαγγελία τοῦ «Πιστεύω», ὅπως ἔκαναν οἱ Προκάτοχοί της. Νηστεία στά Πάθη καί τό γινάτι ἄς εἶναι ἡ ἀπάντηση στήν προσβολή της λοιπόν. Νά δώσουμε Τόπο στήν Ὀργή.