Μετά Από 31 χρόνια δημοσιογραφίας στήν Ἀθήνα, 37 ὅλα μαζί μέ τά χρόνια τῆς Κομοτηνῆς, εἶχα πείσει τόν ἑαυτό μου πώς τίποτε πιά δέν μπορεῖ νά μοῦ προκαλέσει ἰδιαίτερη ἔκπληξη καί νά μέ ἐντυπωσιάσει.
Νόμιζα ὅτι τά εἶχα δεῖ ὅλα! Ἀλλά ἡ ζωή εἶναι ἀπρόβλεπτη καί γι’ αὐτό ἐνδιαφέρουσα, ὅπως λέει καμμιά φορά ὁ Ἀντώνης Σαμαρᾶς. Ἡ ἐπικαιρότητα στά μέσα τῆς προηγούμενης ἑβδομάδας ἐπιφύλασσε μία ἔκπληξη πρώτου μεγέθους. Ἔκπληξη ἡ ὁποία ἐπικάθισε μέσα μου τό Σαββατοκύριακο, ὅταν μακριά ἀπό τήν ἔνταση τῆς δουλειᾶς συνειδητοποίησα τί ἀκριβῶς εἶχα ἀκούσει.
Ἀναφέρομαι στόν ὁρισμό τῆς φιλίας, ὅπως τόν ἔδωσε ὁ νέος δήμαρχος Ἀθηναίων Χάρης Δοῦκας. Ὅταν κλήθηκε στήν διάρκεια τηλεοπτικῆς συνεντεύξεώς του νά σχολιάσει τό γεγονός ὅτι μέ τήν ἀπόφασή του νά διεκδικήσει τήν προεδρία τοῦ ΠΑΣΟΚ διαταράσσει τήν φιλία του μέ τόν πρόεδρό του Νῖκο Ἀνδρουλάκη, ὁ κύριος Δοῦκας εἶπε κάτι ἀδιανόητο: Δήλωσε ὅτι «ἡ φιλία δέν εἶναι οὔτε δουλεία οὔτε ἰδιοκτησία». Περιέγραψε δηλαδή ἕνα ἀνθρώπινο συναίσθημα μέ οἰκονομικούς όρους! Ἀλλά ἡ φιλία δέν ἀποτιμᾶται σέ μονάδες μέτρησης. Ἀποτιμᾶται σέ ἄλλα πράγματα. Πράγματα πού ὀνομάζονται ἀγάπη, κατανόηση, διάρκεια, ἰσοτιμία, συγκατάβαση, ὑποχώρηση, ᾳὐταπάρνηση, ὑπομονή, ἐμπιστοσύνη, δοτικότητα, στήριξη ἀφοσίωση. Αὐτά εἶναι μερικά ἀπό τά χαρακτηριστικά τῆς φιλίας. Ὄχι τό πούλημα σέ ἕναν ἄνθρωπο πού σέ τίμησε καί δοκιμάζεται τώρα. Ἀλλά ἐσύ στήν πρώτη δοκιμασία του τόν ἀδειάζεις. Αὐτό δέν εἶναι φιλία. Ἦταν ὑπολογισμός. Ἄν εἶσαι πραγματικός φίλος, τότε ἀκόμα καί λάθος ἄν εἶναι ὁ φίλος σου εἶσαι ὁ τελευταῖος πού θά τόν σταυρώσεις δημοσίως. Ὄχι ὁ πρῶτος!
Ἔχω κάνει καμμιά δεκαριά φίλους σέ ὅλη μου τή ζωή. Μεγαλώσαμε μαζί ἀπό τά παιδικά μας χρόνια, ἀπό τά φοιτητικά μας χρόνια, ἀπό τά δημοσιογραφικά μας χρόνια. Αὐτό πού ἔμαθα κατ’ἀρχάς εἶναι ὅτι ὁ φίλος χαίρεται μέ τήν χαρά τοῦ φίλου, ἐκεῖ κρίνεται πρῶτα καί πάνω ἀπ’ ὅλα ἡ φιλία. Ὅταν δέν ζηλεύει τό ψήλωμά σου. Ἀλλά ταυτόχρονα ἔμαθα ὅτι ὁ φίλος στέκεται καί στά δύσκολά σου. Ὅταν οἱ ἄλλοι σέ λοξοκοιτᾶνε. Ἔχω ἀρκετούς φίλους ἀπό ὅλα τά κόμματα, ἐπειδή ποτέ δέν τούς ἐγκατέλειψα ὅταν ἔχασαν τό ἀξίωμά τους. Θεωροῦσα χρέος μου νά εἶμαι ἐκεῖ ὅταν ἡ κερκίδα ἦταν πιά ἄδεια. Εἰδικῶς ἄν γιά κάποιο ἀνθρώπινο λόγο καί ὄχι ἐπαγγελματικό τούς χρωστοῦσα εὐγνωμοσύνη. Μέ τήν εὐγνωμοσύνη ἔχω ἕνα θέμα. Ἄν μοῦ κάνεις ἕνα καλό, ἐγώ αἰσθάνομαι ὅτι πρέπει νά σ’ τό ἀνταποδίδω ὅλη μου τή ζωή! Αὐτό πού ἔμαθα ἐπίσης εἶναι ὅτι ἔρχονται στιγμές πού κι ἐσύ δυσαρεστεῖς τούς φίλους σου καί οἱ φίλοι σου δυσαρεστοῦν ἐσένα. Δέν εἶναι ὅλα γραμμικά στή ζωή. Ἀλλά ἄν ἡ φιλία εἶναι στέρεα καί τό διακύβευμα εἶναι σημαντικότερο ἀπό μία περιστασιακή διαφωνία, τότε τό συναίσθημα ὑπερισχύει. Δέν φεύγεις. Καί, σᾶς βεβαιῶ, δέν αἰσθάνεσαι οὔτε πώς εἶσαι δοῦλος τοῦ ἄλλου οὔτε ὅτι ἀνήκεις στήν ἰδιοκτησία του. Προστατεύεις ἕνα κεφάλαιο συναισθημάτων τό ὁποῖο ἔχει χτιστεῖ μέσα στίς δεκαετίες καί τό ὁποῖο εἶναι σημαντικότερο ἀπό μία ἄτυχη στιγμή.
Ἔχω μάθει ἐπίσης πώς ὅταν ἕνας φίλος σου περνάει μία δύσκολη στιγμή καί ἀμφισβητεῖται ἡ ἠθική του ἀκεραιότητα, ἐσύ δέν πρέπει μέ τή σειρά σου νά κλονιστεῖς. Δέν πρέπει νά ἀμφισβητήσεις τήν κρίση σου, αὐτό πού ἔχεις δεῖ μέ τά μάτια σου. Δέν πρέπει νά δηλητηριαστεῖς. Πρέπει νά σταθεῖς δίπλα του μέχρι ἀποδείξεως τοῦ ἐναντίου. Ζήσαμε πολλές ἐνδιαφέρουσες ἐμπειρίες αὐτοῦ τοῦ τύπου καί μέσα στήν ἐφημερίδα μας τά τελευταῖα χρόνια, ὅταν βρεθήκαμε στή δίνη διώξεων καί δοκιμαστήκαμε ὅλοι. Ἔχω μάθει ἐπίσης ὅτι ὅταν ἕνας φίλος σου βρίσκεται σέ ἕνα δύσκολο φεγγάρι καί ἔχει ἄτυχες στιγμές ἀκόμη καί ἀπέναντί σου πρέπει νά τόν ἀφήνεις νά κάνει τόν κύκλο του καί νά τοῦ δώσεις τόν χρόνο νά ἐπανέλθει. Νά μή βιαστεῖς νά τόν καταδικάσεις. Ἔχω μάθει, τέλος, ὅτι φιλία σημαίνει ἐμπιστοσύνη. Μιά μεγάλη προσωπικότητα τοῦ δημόσιου βίου ἀπό τήν Ἀριστερά, φίλη μου χρόνια, τήν ὁποία ἀγαπῶ, μοῦ ἔχει ἀνοίξει τό σπίτι της μοῦ καί ἔχει ἐμπιστευτεῖ προσωπικά της δεδομένα σέ θέματα ταμποῦ γιατί ξέρει ὅτι αὐτά δέν θά ταξιδέψουν ποτέ πουθενά.
Ὅλα αὐτά βεβαίως δέν σημαίνουν ὅτι καί οἱ φιλίες δέν διαταράσσονται. Διαταράσσονται. Ἀλλά γιά νά διαταραχθοῦν πρέπει πρῶτα νά διαρκέσουν. Ἐδῶ ὁ δήμαρχος Ἀθηναίων φαίνεται νά τό «ἔστριψε» πρίν καλά-καλά ἡ φιλία του μέ τόν Νῖκο Ανδρουλάκη μπεῖ στό οὐσιαστικό της μέρος. Αὐτό πού, νομίζω, δέν ἔχει καταλάβει ὁ κύριος Δοῦκας, στόν ὁποῖο πλέον εἶναι εὐδιάκριτα τά στοιχεῖα πολιτικοῦ φιλοτομαρισμοῦ, εἶναι ὅτι οἱ ἀντίπαλοί του γιά τήν ἀρχηγία τοῦ ΠΑΣΟΚ, Νῖκος Ανδρουλάκης καί Παῦλος Γερουλᾶνος, ἀνεξαρτήτως τῆς γνώμης πού ἔχει ὁ καθένας γιά αὐτούς, ἔφθασαν μέχρι ἐδῶ στήν ζωή τους γιατί ἔχουν ἦθος καί τιμοῦν τίς φιλίες τους. Μπορεῖ νά ἔχουν ἄλλα ἐλαττώματα ἀλλά γιά νά φτάσουν ὥς ἐδῶ τό ὀφείλουν στό γεγονός ὅτι οἱ πολιτικές φιλίες πού ἔχουν μέσα στό ΠΑΣΟΚ εἶναι σέ μεγάλο βαθμό καί ἀνθρώπινες φιλίες. Βασίζονται σέ κάτι παραπάνω ἀπό τήν συναλλαγή, «σοῦ δίνω, μοῦ δίνεις». Προχθές τό βράδυ γνώρισα στό «Μουζίκ» τοῦ Παγκρατίου μιά ὑποψήφια βουλευτή τοῦ ΠΑΣΟΚ ἀπό τήν βόρειο Ἑλλάδα, ἡ ὁποία μοῦ διηγεῖτο, χωρίς νά ξέρει τί ἔχω στό μυαλό μου νά γράψω, πώς ὁ Ανδρουλάκης κάνει παρέα καί μέ τόν τελευταῖο πολιτευτή τοῦ κόμματός του σέ μιά ταβέρνα τῆς Μιχαλακοπούλου, τά «Σκαλάκια». Διότι τελικά ἔτσι ἔγινε ἀρχηγός. Ἔτσι σέ αἰσθάνονται ἀρχηγό. Ἄν εἶσαι ἡ μάνα τοῦ λόχου. Καί ὄχι ὅταν γνωρίζουν ὅτι εὔκολα στήν πρώτη στροφή πουλᾶς συνεργάτες πού ἔπεσαν στή φωτιά γιά σένα. Γι’ αὐτό καί στά μάτια μου τίς τελευταῖες ἑβδομάδες ὁ Ἀνδρουλάκης μαζί μέ τόν Παῦλο Γερουλᾶνο ἀνεβαίνουν πολύ ψηλά. Γιατί εἶναι ἄνθρωποι, ὄχι killers. Μπορεῖ νά μήν συναρπάζουν τά πλήθη ἀλλά ἡ ἀνθρωπιά τους ἐξελίσσεται σέ μεγάλο ἡγετικό χάρισμα.
Ἡ ἐνόχλησή μου γίνεται ἀκόμα μεγαλύτερη ἀπό ἕνα ἀκόμη γεγονός. Ὅτι ὁ κύριος Δοῦκας, πρίν καλά καλά καθίσει στήν καρέκλα του, εὐτελίζει τό ἀξίωμα τοῦ δημάρχου Ἀθηναίων. Τοῦ δημάρχου τῆς πρωτεύουσας. Καί τό εὐτελίζει κατά τρόπο χυδαῖο. Διότι, στήν νικηφόρα ἐκδοχή γιά τόν ἴδιο, θά κρατάει ταυτόχρονα δύο καρπούζια στήν μασχάλη του. Καί δήμαρχος καί ἀρχηγός κόμματος.
Ἐνῶ στήν δεύτερη ἐκδοχή, ἄν χάσει, γνωρίζει ὅτι ἔχει μία καρέκλα πού θά τόν περιμένει γιά νά ἐπιστρέψει καί νά τήν ζεστάνει. Αὐτή δέν εἶναι ὑγιής ἀντίληψη γιά τά δημόσια ἀξιώματα καί γιά τήν πολιτική. Εἶναι μιά ἀντίληψη πού πρέπει νά ἐπικριθεῖ. Νά στιγματιστεῖ ὡς προδοτική τῆς ἐντολῆς τῶν δημοτῶν τῆς Ἀθήνας. Ὁ Δῆμος Ἀθηναίων εἶναι ὁ πρῶτος δῆμος τῆς χώρας. Ὁ Δημήτρης Ἀβραμόπουλος, ὁ Μιλτιάδης Ἔβερτ, ὁ Δημήτρη Μπέης, ὁ Ἀντώνης Τρίτσης ὅσο πρόλαβε, ὁ Λεωνίδας Κουρῆς, ἡ Ντόρα Μπακογιάννη τόν σήκωσαν ψηλά στό πρωτόκολλο τῆς Δημοκρατίας μας, ἐκεῖ πού τοῦ ἀξίζει. Περισσότερο ἀπό ὅλους ὁ Ἀβραμόπουλος, πού ὑποχρέωσε τό ὑπουργεῖο Ἐξωτερικῶν νά μεταβαίνει στήν πλατεῖα Κοτζιᾶ κάθε ξένος ἡγέτης πού ἐπισκέπτεται ἐπισήμως τήν Ἀθήνα. Καί ἔρχεται σήμερα ἕνας τύπος ἀπό τό πουθενά καί τό εὐτελίζει θεωρῶντας ὅτι εἶναι πιό σημαντικό νά εἶσαι ἀρχηγός τοῦ τρίτου κόμματος παρά δήμαρχος τῆς πρωτεύουσας τῆς Ἑλλάδος;
Ὁ Εὐάγγελος Ἀβέρωφ ἔλεγε ὅτι οἱ πολιτικοί πού εἶναι στεγνωμένοι ἀπό τό συναίσθημα δέν εἶναι πολιτικοί. Καί συμβούλευε τούς πολιτικούς του συνομιλητές νά βάζουν πάντοτε συναίσθημα στίς ἀποφάσεις τους. Ἀλλιῶς καταντοῦν αὐτό πού στήν Γερμανία ἀποκαλοῦν «ἐξειδικευμένοι βλάκες».Τεχνοκράτες χωρίς ψυχή δηλαδή. Ἄς μήν ξεχνᾶμε ἄλλωστε ὅτι ἡ πολιτική δέν ἔχει χαρακτῆρα μηχανιστικό, εἶναι διαδικασία βαθιά παιδευτική, ἐπηρεάζει τήν σκέψη καί διαμορφώνει συνειδήσεις.
Ὁ ὁρισμός πού ἔδωσε ὁ κύριος Χάρης Δοῦκας γιά τήν φιλία εἶναι ἐπιχείρημα γιά τήν καταψήφισή του ἀπό τήν προεδρία τοῦ ΠΑΣΟΚ. Ἄν συμπεριφέρεται ἔτσι στόν Ἀνδρουλάκη πού τοῦ ἔδωσε τό χρῖσμα γιά νά γίνει δήμαρχος Ἀθηναίων, ἄν ἀδιαφορεῖ γιά τήν ἐντολή πού τοῦ ἔδωσαν χιλιάδες Ἀθηναῖοι πρίν ἀπό μερικούς μῆνες καί τούς ἐγκαταλείπει στήν πρώτη στροφή, πῶς θά συμπεριφερθεῖ αὔριο στόν κόσμο τοῦ ΠΑΣΟΚ ἄν ἐκλεγεῖ; Θά τόν πουλήσει κι αὐτόν στήν πρώτη στροφή; Μέ τό ἐπιχείρημα ὅτι ἡ φιλία δέν εἶναι δουλεία; Αὐτό τό μήνυμα στέλνει λοιπόν κι αὐτό τό μήνυμα πρέπει καί νά ἐπικροτηθεῖ;
Ὑστερόγραφο 1: Ὁ κύριος Δοῦκας ἀκύρωσε ἐκδήλωση γιά τά Τέμπη μέ ὁμιλήτρια τήν Μαρία Καρυστιανοῦ τήν 1η Μαΐου μέ τήν ὑπόσχεση ὅτι αὐτή θά διεξαχθεῖ τό φθινόπωρο. Εἶμαι περίεργος νά δῶ ἄν θά τηρήσει τήν ὑπόσχεσή του.
Ὑστερόγραφο 2: Ἡ Κυβέρνηση ἄς μήν ὀδύρεται γιά τά θεσμικά ἀτοπήματα τοῦ κυρίου Δούκα. Τό Μαξίμου ὑπονόμευσε εὐθέως τήν ἐπανεκλογή τοῦ Κώστα Μπακογιάννη ἀπό τόν πρῶτο γῦρο ἐπιτρέποντας στόν Ἠλία Κασιδιάρη νά κατέλθει ὑποψήφιος (ἐνῶ τοῦ τό ἀπαγόρευσε στίς ἐθνικές ἐκλογές) καί κατά τοῦτο συνέπραξε στήν ἐκλογή τοῦ Δούκα στό ἀξίωμα τοῦ δημάρχου Ἀθηναίων. Οἰκογενειακές ὑποθέσεις μέν ἀλλά ἐπιτέλους λιγότερη ὑποκρισία.
Μ.Η.Τ. 232122