Στό φῶς, γιά πρώτη φορά, μετά 50 χρόνια, μέ ἀπόφαση τοῦ διοικητοῦ της κ. Δεμίρη τά «Ἡμερήσια Δελτία Πληροφοριῶν» τῆς δραματικῆς περιόδου Ἰουλίου-Αὐγούστου 1974 – Μάθημα Ἱστορίας – Ἡ Τουρκία «ἤγειρε» ἀπό τότε ζήτημα συνεκμεταλλεύσεως τοῦ Αἰγαίου, ζήτημα ἀποστρατιωτικοποιήσεως τῶν Δωδεκανήσων καί διζωνική ὁμοσπονδία στήν Μεγαλόνησο – Ὁ ὕπουλος ρόλος τῶν συμμάχων ΗΠΑ – Ἀγγλίας
ΣΕ ΜΙΑ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΗ γιά τά ἑλληνικά δεδομένα κίνηση προέβη ἡ Ἐθνική Ὑπηρεσία Πληροφοριῶν, ἀποχαρακτηρίζοντας ἔγγραφα τά ὁποῖα πρό 50ετίας ἐχαρακτηρίζοντο ἀπόρρητα.
- Tοῦ Εὐθ. Π. Πέτρου
Τό γεγονός ἔχει ἰδιαίτερη σημασία καθώς τά πρῶτα ἔγγραφα πού ἀποχαρακτηρίσθηκαν εἶναι τῆς περιόδου Ἰουλίου – Αὐγούστου τοῦ 1974, μίας περιόδου κρίσεως κατά τήν ὁποία ἐκτυλίχθηκε ἡ εἰσβολή τοῦ Ἀττίλα στήν Κύπρο.
Ἀκολουθῶντας τήν πρακτική τῶν ἀμερικανικῶν καί βρεταννικῶν ὑπηρεσιῶν, ἡ ΕΥΠ ἔδωσε χθές στήν δημοσιότητα τά δελτία πληροφοριῶν τῆς ὡς ἄνω περιόδου, μέ τόν διοικητή τῆς Ὑπηρεσίας κ. Θεμιστοκλῆ Δεμίρη νά τονίζει ὅτι τά 50 χρόνια πού πέρασαν ἀπό τότε, «ἄν δέν ἐπιβάλλουν, σίγουρα ἐπιτρέπουν νά κοιτάξεις πίσω σέ μιά ἄσκηση ἐθνικῆς καί ὑπηρεσιακῆς αὐτογνωσίας.» Ἀπό μία πρώτη ἀνάγνωση τῶν ἐγγράφων αὐτῶν διαπιστώνεται ὅτι ἡ Ἄγκυρα ἀπό τότε ἔθετε θέμα συνεκμεταλλεύσεως τοῦ Αἰγαίου, προσπαθῶντας νά ὑπερκεράσει τίς προβλέψεις τῆς Συμφωνίας τῆς Γενεύης τοῦ 1958 μέ πράξεις τῆς Τουρκικῆς Ἐθνοσυνελεύσεως, ἐνῷ προετοίμαζε τήν ἔξοδο ἐρευνητικῶν σκαφῶν. Ὑπενθυμίζεται ὅτι λίγους μῆνες πρίν εἶχαν ἀνακαλυφθεῖ τά κοιτάσματα πετρελαίου στήν Θάσο, δημιουργῶντας προσδοκίες γιά ἀναδιαμόρφωση τῶν ἐνεργειακῶν δεδομένων, ὁπότε ἡ Τουρκία ἤθελε τήν συμμετοχή της στόν πλοῦτο πού ὑπῆρχε ἡ ἐλπίς ὅτι θά ἐξορύσσετο.
Μάλιστα στά ζητήματα τῶν συνομιλιῶν γιά τό Κυπριακό, μετά τήν εἰσβολή, ἐπεδίωκε μέ μεγάλη ἐπιμονή νά ἐντάξει καί τήν συνεκμετάλλευση τοῦ Αἰγαίου καί τῶν πόρων του!
Ὡς πρός τήν εἰσβολή στήν Κύπρο, προκύπτει ὅτι ἡ τότε ΚΥΠ εἶχε στήν διάθεσή της καί εἶχε περιλάβει στά σχετικά δελτία πληροφορίες ἀπό τίς ὁποῖες καθίστατο σαφές ὅτι ἡ τουρκική εἰσβολή στήν Κύπρο ἦταν ἐπικειμένη, ἄν καί διεφαίνετο ὅτι ἡ Ἄγκυρα ἤθελε νά ἀποφύγει μιάν ὁλοκληρωτική σύγκρουση μέ τήν Ἑλλάδα.
Δειγματοληπτικῶς ἀναφέρουμε:
Δελτίο 17ης Ἰουλίου:
«39η Μεραρχία Ἀλεξανδρέττας: Ἡ 39η ΜΠ συνεπλήρωσε τάς ἐνεργείας τῆς δι’ ἑτοιμότητα ἀποβατικῆς δράσεως. Ἅπασαι αἱ φρουραί τῆς Μεραρχίας δέον μέχρι τῆς 18/7/74 νά ὑποβάλουν εἰς τήν Μεραρχίαν καταστάσεις τοῦ προσωπικοῦ τῶν ὀχημάτων καί τοῦ ὑλικοῦ ἅτινα θά παραμείνουν εἰς τό Στρατόπεδον καί εἰς τά ΑΛΑΤΑ καί ἅτινα θά μεταφερθοῦν εἰς Κύπρον ὑπό μονάδων (προβλεπομένων) βάσει τοῦ Σχεδίου YILDIZ-Γιλντίζ».
Δελτίο 18ης Ἰουλίου:
Μετά μία λεπτομερῆ καταγραφή τῆς διατάξεως μάχης τῆς 39ης Μεραρχίας τῆς Ἀλεξανδρέττας ἀναφέρεται:
«Ἀπό τῆς 19/7/74 εἰς τήν ἕδραν τοῦ ΤΜ τοῦ 6ου ΣΣ πρόκειται νά ἐγκατασταθεῖ στρατηγός (Ὑποστράτηγος μᾶλλον) ὅστις πρόκειται νά συγκροτήσει Στρατηγεῖον».
Καί ἀκολουθεῖ τό σχόλιον:
«Ἡ 39η ΜΠ συνεχίζει προπαρασκευαστικάς της ἐνεργείας δι’ ἀνάληψιν ἀποβατικῆς ἐπιχειρήσεως κατά Κύπρου. Ἤδη συνεκρότησε τό 50όν ΣΑΣ ὅπερ μετεφέρθη στήν περιοχήν ΑΛΑΤΑ Μερσίνης ἕτοιμον δι’ ἐπιβίβασιν».
Δελτίο 19ης Ἰουλίου
«Εἰς μερσίνη συνεκροτήθη Ἀμφίβιος Ταξιαρχία εἰς ἥν θά ὑπάγωνται αἱ ἐκεῖ ἑδρεύουσαι Ἀμφίβιοι Μονάδες.
»Ὁ Διοικητής τῆς 39ης ΜΠ τήν 19 0400Ζ/7/74 εὑρισκόμενος εἰς τά Ἄδανα διέταξε τόν Διοικητήν τοῦ ΤΜ τοῦ 6ου ΣΣ ὅπως εἰδοποιηθεῖ πάραυτα τό Σύνταγμα καί ἡ Ταξιαρχία ὥστε μέχρι τῆς 0700Β ὥρας περατωθεῖ ἡ φόρτωσις ὅλου τοῦ προσωπικοῦ, ὑλικοῦ καί ὀχημάτων».
Ἐπίσης, ἡ ΚΥΠ παρατηρεῖ τόν ὕποπτο ρόλο τῶν συμμάχων ΗΠΑ καί Βρεταννίας καί σχολιάζει:
«Ἡ Ἀγγλία παρακολουθεῖ μετά προσοχῆς τήν ὅλην κατάστασιν προκειμένου νά ἐνεργήσει κατά τόν πλέον κατάλληλον δι’ αὐτήν διπλωματικόν τρόπον ἐπί τῷ σκοπῷ ὅπως ἀποκομίσει ὀφέλη ἐξ ὅλων τῶν ἐνδιαφερομένων μερῶν».
Τόν Αὔγουστο τοῦ 1974 καί ἐνῷ στήν Γενεύη ἔχουν ἀρχίσει συνομιλίες, ἡ ΚΥΠ ἀναφέρεται στίς διεκδικήσεις τῶν Τούρκων γιά διατήρηση καθεστῶτος ἀποστρατιωτικοποιήσεων τῶν Δωδεκανήσων.
Στίς 13 Αὐγούστου τό Δελτίο ἀναφέρεται σέ δημοσιεύματα τοῦ τουρκικοῦ Τύπου σχολιάζοντας:
«Ὁ Τουρκικός τύπος εἶναι διχασμένος ὅσον ἀφορᾶ τήν ἀποχώρησιν τῶν Τουρκικῶν στρατευμάτων ἐκ Κύπρου. Προσφάτως ἀνέγραψεν ὅτι ἡ Τουρκία διατηρεῖ τό δικαίωμα τῆς ἐπεμβάσεως εἰς Δωδεκάνησα καί λοιπάς νήσους ἐγγύς τῶν Μικρασιατικῶν ἀκτῶν εἰς περίπτωσιν παρουσίας Ἑλληνικῶν Στρατευμάτων καί ὀχυρώσεως τούτων».
Ἐπίσης ἀναφέρονται οἱ προθέσεις διχοτομήσεως τῆς Μεγαλονήσου ἀπό τήν Τουρκία, καθώς στό σχόλιο τοῦ ἴδιου δελτίου ἀναφέρεται ὅτι «κύκλοι ὑψηλῆς ἀξιοπιστίας διαγράφουν σαφῶς τάς Τουρκικάς προθέσεις νά ἐπιβάλλουν δυναμικῶς κι ἐνόπλως τήν διχοτόμησιν τῆς Νήσου ἐξαπολύοντες πρός τοῦτο δεύτερον πόλεμον ἐν Κύπρῳ, ἀδιαφορῶντες διά τάς συνεπείας μιᾶς τοιαύτης ἐνεργείας των.»
Καί πάλι ἐπισημαίνεται ἡ πονηριά τῶν συμμάχων.
Σέ σχόλιο ἀναφέρεται:
«Αἱ διατυπωθεῖσαι ἀπόψεις περί ἀνησυχιῶν τῶν ΗΠΑ δι’ ἐνδεχόμενον στρατιωτικόν ἐπεκτατικόν ἐγχείρημα εἰς Κύπρον πιθανόν νά εἶναι ὑπερβολικαί καί διωχετεύθησαν σκοπίμως πρός τήν Ἑλληνικήν πλευράν, ἵνα αὕτη ἀφ’ ἑνός ἐπιδείξει διαλλακτικότητα κατά τάς συνομιλίας τῆς Γενεύης καί ἀφ’ ἑτέρου δικαιολογήσει τήν μεροληπτικήν ὑπέρ τῆς Τουρκίας στάσιν τῶν ΗΠΑ.» Ἐνῷ προσθέτει ὅτι: «Δέν ἀποκλείεται τό ἐνδεχόμενον ὑπάρξεως σχεδίου Κίσσινγκερ».
Οἱ ἐκτιμήσεις ὅμως παραμένουν ἐξωπραγματικές.
Διαβάζουμε στό Δελτίο τῆς 14ης Αὐγούστου, ἡμέρας κατά τήν ὁποία ἐκδηλώθηκε ὁ Ἀττίλας 2:
«Αἱ πρός τήν Δύσιν ἐκπεμπόμεναι ἀπειλαί ἀποδεικνύουν τόν βαθμόν ἀπογνώσεως εἰς ὅν περιῆλθον οἱ Τοῦρκοι, λόγῳ τῆς διεθνοῦς ἀπομονώσεώς των, ἰδίᾳ μετά τήν ὑπό τοῦ Ἄγγλου Ὑπουργοῦ Ἐξωτερικῶν κ. Κάλλαχαν καταγγελία δι’ ἧς οὗτοι χαρακτηρίζονται ὡς κίνδυνος γιά τήν διεθνῆ εἰρήνην».
Ὅσο γιά τήν Βρεταννία: «Ἡ Βρεταννία ἀσκοῦσα λίαν ἐπιτυχῶς τόν ρόλον τοῦ διαιτητοῦ, ἐκβιάζει ἀμφοτέρας τάς πλευράς, τήν μέν Τουρκίαν ἵνα ἀποτραπῇ ἐπεκτατικόν ἐγχείρημα ταύτης ἐν τῇ νήσῳ, τό ὁποῖον θά ἔθετε ἐν κινδύνῳ τάς ἐν Κύπρῳ βάσεις της, τήν δέ Ἑλλάδα ἵνα ἐπιδείξει ὑποχωρητικότητα, πρό τοῦ κινδύνου τετελεσμένου γεγονότος τῆς Τουρκίας ἐν τῇ νήσῳ πρός ἀποτροπήν ναυαγίου τῶν συνομιλιῶν τῆς Γενεύης».
Ἀκριβῶς τήν ἑπομένη ὁ Ἀττίλας 2 ἐξαπολύθηκε, ἐνῷ οἱ ὑπουργοί Ἐξωτερικῶν Ἑλλάδος καί Τουρκίας συζητοῦσαν στήν Γενεύη…
Μ.Η.Τ. 232122