Ὁ ἱερεύς πού «κατενεμήθη» καί οἱ «ἐκδοθέντες» πράξεις
ΚΑΤΑΡΡΕΟΥΜΕ συνεχῶς καί καθημερινῶς. Σέ ὅλα τά ἐπίπεδα. Ἕνας κακός ἄνεμος σαρώνει τήν ἑλληνικότητα παντοῦ. Μένουμε λιγότεροι λόγω τοῦ δημογραφικοῦ. Γινόμαστε ἄλλοι λόγω τοῦ ξενόφερτου πολυπολιτισμοῦ.
Ἀλλοιωνόμαστε λόγω τοῦ μεταναστευτικοῦ. Χάνουμε τήν ταυτότητά μας ἐπειδή κάποιο δικαστήριο δικαιωμάτων θεωρεῖ πώς δέν πρέπει τά παιδιά μας νά διδάσκονται Θρησκευτικά. Ἀγαπᾶμε ἤθη ξένα πρός τόν Ἕλληνα, ὅπως τό… «Χαλοουΐν». Ὅλα μπορεῖς νά τά πολεμήσεις ἐκτός ἀπό ἕνα! Τήν πρωτοφανῆ ἄγνοια μέ τήν ὁποία νομοπαρασκευαστικές ἐπιτροπές, ὑπουργοί καί βουλευτές συντάσσουν τούς νόμους πού ψηφίζει τό ἐθνικό μας κοινοβούλιο. Τά ἑλληνικά τῶν νόμων εἶναι ἐπιεικῶς ἀπαράδεκτα. Οἱ συντάκτες τους θά ἔπρεπε νά συλληφθοῦν καί ἐπί ποινῆ ἀπωλείας τῆς ἰδιότητός τους νά γυρίσουν πίσω στά θρανία.
Τό καμπανάκι μᾶς κτύπησε ἡ συνδρομήτρια τῆς «Ἑστίας» καί ἐπί κεφαλῆς τοῦ Γραφείου Ἐργατικῆς Νομοθεσίας Χρυσοῦλα Πετίνη-Πηνιώτη, δικηγόρος στό ἐπάγγελμα, μέ μία σύντομη ἐπιστολή της. Βρήκαμε τόσο εὔστοχες τίς ἐπισημάνσεις της, ὥστε τῆς ζητήσαμε νά κάνει μία γενικώτερη ἔρευνα σέ πρόσφατους νόμους, προκειμένου νά ἐντοπίσει κραυγαλέα μαργαριτάρια. Τά εὑρήματά της ἐντυπωσιακά. Συμφωνοῦμε μέ τήν πρότασή της ὅτι ἡ ὀρθή χρῆσις τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας κατά τήν σύνταξη τῶν νόμων πρέπει νά συμπεριληφθεῖ στούς κανόνες καλῆς νομοθετήσεως. Ἀκολουθεῖ ἡ ἐπιστολή της:
«Στόν Νόμο 4621/2019 (ΦΕΚ/128/Α΄/31.7.2019) περιλαμβάνεται Κεφάλαιο Γ΄ γιά τήν νομοπαρασκευαστική διαδικασία καί τήν “καλή νομοθέτηση”. Στό ἄρθρο 58 ἀπαριθμοῦνται οἱ κανόνες – “ἀρχές” καλῆς νομοθέτησης, οἱ ὁποῖες, ὅπως ἀναφέρεται, ἔχουν ἐφαρμογή κατά τήν κατάρτιση σχεδίων κ.λπ. νόμων, κατά τήν ἀξιολόγηση τῶν νόμων καί κατά τήν κωδικοποίηση τῶν ρυθμίσεων.
Α. Στίς ἀρχές τῆς “καλῆς νομοθέτησης” δέν ἀναφέρεται (ἐνῶ ἀνήκει …) καί ἡ ὀρθή χρήση τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης. Μορφή κακῆς χρήσεως τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης εἶναι οἱ μεικτές ἐκφράσεις, δηλαδή ὁ συνδυασμός ἀρχαιοπρεπῶν ἐκφράσεων μέ τύπους τῆς δημοτικῆς. Ἔτσι, στόν νόμο αὐτόν καθώς καί σέ ἄλλους νέους νόμους ἀπαντῶνται οἱ ἑξῆς, τουλάχιστον ἀκαλαίσθητες, ἐκφράσεις:
• “βάσει… σύμβασης”
• “κατόπιν αἴτησης”
• “λόγω τήρησης”
• “δυνάμει σύμβασης”
• “λόγω τέλεσης”
• “κατόπιν δημοσίευσης”
• “ἐν ὄψει συμπλήρωσης” κ.ἄ.
Ἐπίσης:
• “ἐπί… ἀπόλυσης”
• “περί… ἀσφάλισης”
• “ἐπί τῆς… διάρθρωσης”
• “πέρα τῆς… προϋπόθεσης”
• “ἑκάστης… σύμβασης”
• “κατόπιν… ἄσκησης”
• “ἐκτός … εἴσπραξης”
• “ἀνά ἔτος… ἀσφάλισης”
• “τυγχάνουν… μείωσης”
• “ἀκολούθως τῆς ἀπόφασης προέγκρισης”
• “ἐπί τῆς ὕπαρξης”
• “μή εἰσέτι… ἔνταξης”!,
ὅπου δοτικοφανῆ ἐπιρρήματα ἤ ἐμπρόθετοι προσδιορισμοί, δηλαδή καθαρῶς ἀρχαῖες ἐκφράσεις σέ πτώση δοτική, ἀκολουθοῦνται ἀπό τριτόκλιτο ὄνομα τοῦ ὁποίου ἡ γενική ἔχει κατάληξη -ης, τύπος καθαρά δημοτικῆς, ἐνῶ κατά τήν γραμματική τῆς ἀρχαίας γλώσσης ἡ κατάληξη εἶναι -εως.
Ὅπως ἀναφέρεται καί στήν Νεοελληνική Γραμματική (καταγομένη ἀπό τήν “Μικρή Νεοελληνική Γραμματική” τοῦ Μανόλη Τριανταφυλλίδη), τά τριτόκλιτα σέ -ις λήγουν ἤ σέ -εως ἤ σέ -ης καί οὐδείς ὑποχρεώνει οὐδένα νά χρησιμοποιῆ μόνον τήν γενική σέ -ης. Ἔτσι, γιά τήν ὀρθή ἔκφραση ἐπιβάλλεται νά χρησιμοποιῆται ἡ κατάληξη -εως ὅταν πρόκειται γιά ἀρχαιοπρεπῆ ἔκφραση.
Στίς ἀναφερθεῖσες ἀνωτέρω ἐκφράσεις, ἄν μέν ὑπάρχη ἐπιθυμία χρησιμοποιήσεως τοῦ -ης (γενική), ἀπαιτεῖται ἡ ἔκφραση τῆς ἐννοίας μέ κατάλληλη προσαρμογή της στήν δημοτική, ἐάν ὅμως ὑπάρχη ἐπιθυμία ἀρχαιοπρεποῦς ἐκφράσεως, ἐπιβάλλεται ἡ χρήση τοῦ τριτοκλίτου μέ τήν κατάληξη -εως.
Ἔτσι, θά ἀναγραφῆ, ἀντί “βάσει σύμβασης”, “μέ βάση σύμβαση” καί ἀντί “ἐν ὄψει… συμπλήρωσης”, “γιά τήν συμπλήρωση” ἤ “μέ σκοπό τήν συμπλήρωση” κ.ο.κ.
Ὁ ἐκ τῶν μεταγλωττισάντων τούς Κώδικες Νόμων Ἀριστόβουλος Μάνεσης, σέ ἄρθρο του στό Νομικό Βῆμα Ὀκτωβρίου 1998 ἐπισημαίνει ὅτι ἡ Δημοτική καθιερώνεται “ἄνευ ἰδιωματισμῶν καί ἀκροτήτων”. Χαρακτηρίζει ὡς “ἄκομψες διατυπώσεις” τήν χρήση δημοτικῶν τύπων δίπλα σέ λόγιους τύπους (π.χ. “δυνάμει σύμβασης”) καί τονίζει ὅτι “ἡ γλῶσσα τῆς νομικῆς ἐπιστήμης δέν μπορεῖ νά εἶναι ὅμοια μέ τήν δημοτική τῆς καθημερινῆς “κουβέντας” ἤ ἀκόμη καί τῆς “λογοτεχνίας” καί ὅτι “στά νομικά κείμενα ἡ διατύπωση πρέπει νά εἶναι καί ἐπιμελημένη, τόσο ὡς πρός τό λεξιλόγιο ὅσο καί ὡς πρός τήν χρήση τῶν κατά τό δυνατόν δοκιμωτέρων καί αἰσθητικά ἀρτιωτέρων γραμματικῶν τύπων καί τοῦ ἀντιστοίχου ὕφους”.
Ὁ ἴδιος τονίζει τά ἑξῆς:
Ἰδίως σέ ὑπερδισύλλαβες λέξεις, ἡ χρήση τοῦ λόγιου τύπου (κατάληξη -εως) εἶναι μορφολογικά προτιμώτερη:
π.χ. αἴτηση ἀκυρώσεως, δήλωση βουλήσεως, δικαίωμα ἀκροάσεως, σύμβαση προσχωρήσεως, ἀνάκληση δηλώσεως, αἴτηση ἐξαιρέσεως, Ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως, ἀλλά καί “μέτρα τάξεως”, “σχέδιο πόλεως”, “πρώτης τάξεως”, “πάσης φύσεως ὑλικά” κ.ἄ.
Ἔτσι ἀποφεύγονται ἄκομψες διατυπώσεις, ὅταν ἰδίως χρησιμοποιοῦνται δημοτικοί τύποι δίπλα σέ λόγιους τύπους π.χ. “δυνάμει σύμβασης”, “ἐναντίον διάταξης…”.
Μιξοβάρβαρα ὑποδείγματα ὕφους (πρός ἀποφυγή) συνιστοῦν οἱ φράσεις “ἐνόψει τῆς νομοθετικῆς πρόβλεψης καί ρύθμισης τῆς αἴτησης ἀνάκλησης ἤ μεταρρύθμισης τῆς ἀπόφασης”, “δεκτῆς γενομένης τῆς αἴτησης ἀνάκλησης…(ὅπου ὑπάρχει σειρά λέξεων πτώσεως γενικῆς σέ -ης)”.
Καί ἰδού ἕνα νέο τέτοιο “ὑπόδειγμα” ἀπό τό Φύλλο 3812/Β/15.10.2019 τῆς Ἐφημερίδος τῆς Κυβερνήσεως:
“Ἀριθμ. Ἀποφ. 679/2019
Λήψη ἀπόφασης ἐπί γνωστοποίησης συγκέντρωσης…!”.
Β. Ἄς ἐπισημάνουμε καί μερικά ἀκόμη… “μαργαριτάρια” σέ νομοθετήματα ἤ (κατά τήν δημοσίευσή τους) στήν Ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως:
Στήν Ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως (ΦΕΚ Β΄ 368/17) εἴδαμε θέμα μέ τίτλο “Ἔγκριση κατ’ ἀποκοπῆς (!) χορηγήματος…”. Ἡ φράση “κατ’ ἀποκοπήν”, ἀποτελούμενη ἀπό τήν πρόθεση “κατά” καί τήν λέξη “ἀποκοπή” στήν αἰτιατική, χρησιμοποιεῖται ὡς ἐπίρρημα, δηλαδή ἄκλιτη λέξη, ἡ ὁποία δέν ἐπηρεάζεται ἀπό τήν σύνταξη (ἀριθμό, πτώση κ.λπ.) τῶν λοιπῶν ὅρων τῆς προτάσεως. Ἔτσι, δέν μεταβάλλεται στίς ἐκφράσεις κατ’ ἀποκοπήν “χορήγημα”, κατ’ ἀποκοπήν “χορηγήματος”, κατ’ ἀποκοπήν “χορηγήματα”, κατ’ ἀποκοπήν “χορηγημάτων” κ.ο.κ.
Ἐπίσης, σέ ΦΕΚ τοῦ ἔτους 2016 (1667 Β΄) δημοσιεύεται ἀπόφαση τοῦ Ὑπ. Ἐσωτερικῶν μέ θέμα “Κατανομή ἑνός ἱερέα Εἰδικῶν Καθηκόντων στό Σῶμα τῆς Ἑλληνικῆς Ἀστυνομίας”. Ἡ φράση θά ἦταν σωστή μόνον ἄν ἐπρόκειτο περί κατανομῆς περισσοτέρων στό ἐν λόγω Σῶμα. Διότι:
Τό ρῆμα “κατανέμω” σημαίνει “διαιρῶ”, “διαμοιράζω”. Ἡ διαίρεση ἤ τό μοίρασμα προϋποθέτουν ὡς ἐκ τῆς ἐννοίας τους περισσότερα τοῦ ἑνός πρόσωπα ἤ πράγματα.
Ἐκτός ἄν… ὁ ἱερεύς κοπῆ σέ περισσότερα κομμάτια!
Στό ἄρθρο ἑνδέκατο τοῦ Ν. 4517/18 (ΦΕΚ 22/Α΄/8.2.2018) ἀναφέρονται τά ἑξῆς: Ἡ ἰσχύς τοῦ παρόντος ἰσχύει (!) ἀπό τήν δημοσίευσή του στήν Ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως», ἀντί τοῦ ὀρθοῦ “ἡ ἰσχύς ἀρχίζει ἀπό…”.
Σέ ἔγγραφο τοῦ Ὑπ. Ἐργασίας (Φ.40021/11259/2018 – βλ. ΔΕΝ 2018 σελ. 326), πού ἀφορᾶ παροχές ἀσθενείας, ἀναφέρονται τά ἑξῆς:
“Γιά τήν ἀνανέωση τῆς ἀσφαλιστικῆς ἱκανότητας ἔχει συνταχθεῖ… διάταξη νόμου, μέ τήν ὁποία προβλέπεται ὅτι … 2) στούς ἐργαζομένους τῶν ἐπιχειρήσεων… καί τῶν Ναυπηγείων Ἐλευσῖνας, στούς ἀναβάτες ἱπποδρομιῶν, στούς μαθητευόμενους ἀναβάτες, τούς προπονητές δρομώνων ἵππων καί τῶν προσώπων πού ὑπάγονται στήν ἀσφάλιση τοῦ ΕΦΚΑ ὡς μισθωτοί-μέλη Διοικητικῶν Συμβουλίων ΑΕ… εἶναι δυνατή ἡ χορήγηση παροχῶν ἀσθενείας…”.
Ἡ ὀρθή ἔκφραση εἶναι “καί τά πρόσωπα…”. Διότι:
Ἡ ἔκφραση “καί τῶν προσώπων” (γενική) συνδέεται (τό “καί” συνδέει ὁμοίους ὅρους) μέ τήν προηγουμένη φράση “δρομώνων ἵππων”, ἡ ὁποία ἐξαρτᾶται ἀπό τήν λέξη “προπονητές”, μέ ἀποτέλεσμα νά πρόκειται γιά προπονητές ὄχι μόνον τῶν ἵππων ἀλλά καί… “τῶν προσώπων πού ὑπάγονται στόν ΕΦΚΑ”!
Στόν Ν. 4255/14 (ΦΕΚ 2/Α΄/7.1.2014) στό ἄρθρο 3 ἀναφέρεται: “… τό πλῆθος καί τό ὕψος … τῶν ἐκδοθέντων (!) Πράξεων ἐπιβολῆς Εἰσφορῶν ἤ Πράξεων Βεβαίωσης Ὀφειλῆς”.
“Ἐκδοθεισῶν” εἶναι τό ὀρθό, ἀφοῦ πρόκειται περί θηλυκῶν ὀνομάτων.
Στήν Ἀποφ. ΕΑΠ 2003486/13 (ΦΕΚ 3091/Β΄/5.12.13), παρ. 3, ἀναγράφεται: “… τό πάσης φύσεως προσωπικό πού λαμβάνει μέ καθ’ οἱονδήποτε τρόπο…”.
Ἤ «μέ οἱονδήποτε τρόπο» ἤ “καθ’ οἱονδήποτε τρόπο”, ὄχι καί τά δύο!
Στήν Ἀποφ. 44664/2013 (ΦΕΚ 3417/Β΄/31.12.2013) ἀναφέρεται: “Ἐγκρίνουμε τήν ὑπερωριακή ἀπασχόληση… ὑπαλλήλων πού ὑπηρετοῦν καί συνδράμουν…”.
Δέν ὑπάρχει ρῆμα “δράμω” οὔτε σύνθετο “συνδράμω” (στόν Ἐνεστῶτα). Πρόκειται γιά τό ρῆμα “τρέχω” καί σύνθετο “συντρέχω”, τό ὁποῖο στόν β΄ ἀόριστο ἔχει τόν τύπο “ἔδραμον” (καί “συνέδραμον”) καί στήν ὑποτακτική του (καθώς καί στόν μέλλοντα στιγμιαῖο) “συνδράμω”.
Στά διάφορα νομοθετήματα (Ν. 4387/16 κ.ἄ.) ἡ μετοχή “γενόμενος, γενομένη, γενόμενο”, πού εἶναι ἀορίστου χρόνου (β΄ ἀόριστος τοῦ ρήματος “γίγνομαι”), χρησιμοποιεῖται λανθασμένα γιά τό μέλλον. Εἶναι ἀπολύτως λανθασμένη ἡ ἔκφραση “ἀρχῆς γενομένης… π.χ. τήν 1.1.2020 ἤ τό ἔτος 2020”. Ἀντί τῆς ἀορίστου χρόνου μετοχῆς μπορεῖ νά χρησιμοποιῆται ἡ μετοχή ἐνεστῶτος “γινόμενος…” (στήν δημοτική γλῶσσα), ἀφοῦ ἡ πλέον ὀρθή μορφή τῆς ἀντιστοίχου μετοχῆς τοῦ μέλλοντος “γενησόμενος-γενησομένη-γενησόμενον” ἀποτελεῖ βαρεῖα καθαρεύουσα.
Ἄς μᾶς ἐπιτραπῆ νά ἐπισημάνουμε τήν ἔκφραση-πρόταση “ἔχει νά κάνη μέ”, ἡ ὁποία ἔχει σχεδόν ἐπικρατήσει τόσο στόν προφορικό ὅσο καί στόν γραπτό λόγο (καί σέ ἐπιστημονικά ἄρθρα). Πρόκειται γιά ἔκφραση “ξενόφερτη”, προσιδιάζουσα σέ γλῶσσες πτωχές, πού ἔχουν ἀνάγκη περιφράσεως γιά νά ἐκφράσουν κάποιο νόημα. Δέν ταιριάζει ὅμως στήν Ἑλληνική Γλῶσσα πού ἔχει ἀπεριόριστο πλοῦτο λέξεων. Ἀντί τῆς ἀνωτέρω προτάσεως καλό εἶναι νά χρησιμοποιῆται ἡ ἑλληνική ἔκφραση-πρόταση “ἀφορᾶ εἰς” ἤ “ἀφορᾶ σέ”, “σχετίζεται με” ἤ “ἔχει σχέση με”.
Νομίζουμε ὅτι καί ἡ ὀρθή χρήση τῆς γλώσσης μας θά συντελέση στήν προσπάθεια τῆς Κυβερνήσεως νά διορθώση τά κακῶς κείμενα στήν Πατρίδα μας.»
Μ.Η.Τ. 232122