Η ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ Ἄνασσα, ἡ Πόλις, ἡ Βασιλὶς τῶν πόλεων, ἡ ἐπὶ 1123 ἔτη Ἑλληνικὴ Κοσμόπολις, βεβηλώνεται ἀπὸ τοὺς Ἀσιᾶτες βαρβάρους. Εὐθὺς ἀμέσως, ἡ Συλλογικὴ Συνείδηση ἀναλαμβάνει τὸ ἔργο τῆς ἐθνικῆς συσπείρωσης καὶ ἀνασυγκρότησης. Καθιερώνεται ὡς ἀποφράδα ἡμέρα, ἡ Τρίτη ἡμέρα τῆς ἑβδομάδος.
Σὺν τῷ χρόνῳ, καὶ μέχρι καὶ τὸ 1922, ἡ 29η Μαΐου εἶναι ἐπίσημη Ἐθνικὴ Ἐπέτειος. Οἱ κοινότητες τῶν Ἑλλήνων, ὅπου γῆς καὶ ἂν διαβιοῦν, τελοῦν καθολικὸ πένθιμο μνημόσυνο.
- Tῆς Ἰωάννας Γ. Καραγκιούλογλου*
Σύμπαν τὸ Ἔθνος, διὰ τοῦ κράτους, κοινωνεῖ τὴν Ἰδέα.
2023. Κατὰ τὸ ἑλλαδικὸ κράτος, τὸ ἐκτρωματικὸ καὶ ἄψυχον αὐτὸ ὅν, μὲ σῶμα πυγμαῖο καὶ μεγάλη κεφαλή, προϊὸν τῆς καταδυνάστευσης καὶ καταλήστευσης τῶν πάντων ἀπὸ ἅρπαγες, τὰ Πάτρια εἶναι πρόβλημα. Τὰ Πάτρια, τὰ θεμέλια τοῦ Πολιτισμένου Κόσμου, ὑποσκάπτονται. Ὁ Ἕλληνας πρέπει νὰ ἀποποιηθεῖ τὴν κληρονομιά του.
Ἡ ἀπέχθεια πρὸς τὸν Ἑλληνισμὸ δὲν εἶναι οὔτε τωρινὴ οὔτε χθεσινὴ ὑπόθεση. Ξεκίνησε νὰ διδάσκεται στοὺς πέραν τοῦ Βυζαντίου κατοικοῦντες ἀπὸ ξένα, κυρίως ἰταλικά, συγγράμματα τὸν 10ο αἰῶνα. Ὅπως καὶ τότε, ἔτσι καὶ σήμερα, ἀκόμη καὶ ἑλληνομαθεῖς Εὐρωπαῖοι δὲν ἐπιλέγουν νὰ μελετήσουν τὰ ἔργα τῶν Ἑλλήνων λογίων. Οἱ Ἕλληνες λόγιοι καὶ ἱστορικοί, εἴτε ἀπὸ ἄγνοια εἴτε ἀπὸ ξιπασιά, περιφρονοῦνται. Βρισκόμαστε ξανὰ στὸ σημεῖο ὅπου οἱ ἴδιοι οἱ Ἕλληνες ἀποστρέφονται μὲ ἀπέχθεια τοὺς Ἕλληνες τοῦ Βυζαντίου, ἀγνοῶντας τὴν Ἱστορία τῶν πολιτικῶν τους ἀγώνων κατὰ τῶν ἐξ Ἀνατολῆς καὶ Δύσης ἐχθρῶν.
Γνωρίζουμε ὅτι οἱ Ἕλληνες λόγιοι ποὺ κατέφυγαν στὴν Ἰταλία μετὰ τὴν Ἅλωση τοῦ Κράτους ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς, ἦρθαν ἀντιμέτωποι μὲ τὸ βαθὺ σκοτάδι. Ἔτσι ξεκίνησε ἡ Ἀναγέννηση τοῦ Ἑλληνισμοῦ, καὶ δι’ αὐτοῦ τῆς Οἰκουμένης. Διὰ τοῦ Τρόπου. Διὰ τῆς μεταλαμπάδευσης τῆς Γνώσης ἀπέδειξαν τοῖς πᾶσι ὅτι τὴν Ἀγάπη πρὸς τὰ Πάτρια, κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ τὴν διασείσει. Ἀπέδειξαν τεκμηριωμένα ὅτι τὰ ἐγκλήματα κατὰ τοῦ Ἑλληνισμοῦ δὲν παραγράφονται. Ὅτι ἡ γενοκτονία, οἱ ἐδαφικὲς ἀπώλειες, ἡ σύληση τῶν ἐκκλησιῶν, ἡ καταστροφή, ἁρπαγή, κλοπὴ καὶ μεταφορὰ ἐκτὸς τῶν τειχῶν τῶν ἐθνικῶν κειμηλίων, θησαυρῶν, καλλιτεχνημάτων καὶ χειρογράφων, οἱ ὕβρεις κατὰ τῶν Ἑλλήνων ποὺ δὲν ὑποτάσσονται, δὲν παραγράφονται.
Ἀπέδειξαν ὅτι ὁ κίνδυνος τῆς Ἁλώσεως δὲν πηγάζει μόνον ἐξ Ἀνατολῆς.
Παρὰ τίς προσπάθειες συγκάλυψης καὶ συγκατάνευσης στὸ ἔγκλημα καὶ τὴν παρακμή, ἡ Μνήμη γρηγορεῖ. Ἐγείρεται καὶ ἐξεγείρεται.
1453. Ἀνήμερα τῆς Μνήμης τῶν Μεγάλων Βασιλέων Κωνσταντίνου καὶ Ἑλένης, τὴν πεντηκοστή ἡμέρα τῆς πολιορκίας, ὁ Μεχμὲτ στέλνει πρέσβεις στὸν Κωνσταντῖνο Παλαιολόγο. Τοῦ παραχωρεῖ προνόμια καί τοῦ δίνει διαβεβαιώσεις, πὼς δὲν θὰ πειράξει τὸν πληθυσμὸ μέσα στὰ Τείχη. Ζητᾶ νά τοῦ παραδώσει τὴν Πόλη. Ἡ ἀπάντηση τοῦ Κωνσταντίνου ἦταν σαφής. Δὲν δεχόταν νὰ πληρώσει ὑψηλότερους φόρους ὑποτέλειας. Ἂς κρατήσουν οἱ βάρβαροι ὅλα τὰ κατακτημένα ἐδάφη. Ἀλλὰ τὴν Κωνσταντινούπολη; ΟΧΙ. Δὲν μποροῦσε νά τὴν παραδώσει.
«Τὸ δὲ τὴν Πόλιν σοι δοῦναι, οὔτ’ ἐμόν ἐστιν οὔτ’ ἄλλου τῶν κατοικούντων ἐν ταύτῃ· κοινῇ γὰρ γνώμῃ πάντες αὐτοπροαιρέτως ἀποθανοῦμεν καὶ οὐ φεισόμεθα τῆς ζωῆς ἡμῶν.»
Ὁ Κωνσταντῖνος εἶχε ἐκφράσει τὴν γνώμη ὅλων. Στὶς 28 Μαΐου, τὴν τελευταία ἡμέρα τῆς πολιορκίας, στὶς φρικτὲς ἐκεῖνες κρίσιμες ὧρες λίγο πρὶν ἀπὸ τὴν τελευταῖα μεγαλοπρεπῆ λειτουργία ποὺ ἔμελλε νὰ τελεσθεῖ στὴν Ἁγία Σοφία, ὁ Βασιλέας τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀπευθύνεται στοὺς ἄνδρες του. Στοὺς τελευταίους πιστούς. Τοὺς ὑπενθυμίζει ὅτι εἶναι οἱ ἀπόγονοι τῶν μεγάλων Ἑλλήνων Ἡρώων. Καὶ ὅτι εἶχε ἀποφασίσει νὰ πεθάνει Ὑπὲρ τοῦ Λαοῦ, μαζὶ μὲ τὸν Λαό.
«(…)Καλῶς λοιπόν γιγνώσκετε, Ἀδελφοί, ὅτι διὰ τέσσαρά τινα ὀφείλομεν κοινῶς πάντες νὰ προτιμήσωμεν τὸν θάνατον μᾶλλον ἢ τὴν ζωήν.
Πρῶτον μὲν ὑπὲρ τῆς Πίστεως ἡμῶν καὶ εὐσεβείας.
Δεύτερον δὲ ὑπὲρ τῆς Πατρίδος.
Τρίτον δὲ ὑπέρ τοῦ Βασιλέως ὡς Χριστοῦ τοῦ Κυρίου.
Καὶ τέταρτον ὑπέρ Συγγενῶν καὶ Φίλων.
Ἀλλ’ αὔριον πρόκειται ἀγών, ἀγὼν ἕως θανάτου καὶ ὑπὲρ τῶν τριῶν, διότι, ἂν οἱ Τοῦρκοι νικήσωσι, τετέλεσται ἡ Πίστις! Τετέλεσται ἡ Πατρὶς καὶ ἡ Ἐλευθερία! Τετέλεσται καὶ ἡ ζωὴ τῶν Συγγενῶν καὶ Φίλων! Ὁ ἀλιτήριος Μωάμεθ ἑπτὰ καὶ πεντήκοντα ἡμέρας πολιορκεῖ τὴν Πόλιν, ἀλλὰ χάριτι τοῦ Παντεπόπτου, ἄχρι τοῦ νῦν ἐδιώχθη ἀπὸ τῶν τειχῶν.
Ἀδελφοί! Καὶ αὔριο μὴ δειλιάσητε! Αὐτὸς μὲν ἐν μηχαναῖς, αὐτὸς ἐν ἵπποις, ἡμεῖς δὲ ἐν ὀνόματι τοῦ Θεοῦ μαχόμεθα!
Στῆτε ὦ ἀδελφοί! Ρωμαλέοι καὶ μεγαλόψυχοι! Σκέπετε τὴν κεφαλὴν διά τῆς ἀσπίδος, καὶ τὴν μάχαιραν εἰς τὴν δεξιὰν φέροντες, φέρετε αὐτὴν μακρὰν καὶ βαρεῖαν! Αἱ περικεφαλαῖαι, οἱ θώρακες καὶ οἱ σιδηροῖ ἱματισμοὶ ὑμῶν ἔστωσαν ὁ τρόμος τῶν Ἀγαρηνῶν. Ὦ Στρατιῶται! Γίνεσθε ἄτρομοι καὶ στερεοὶ διὰ τοὺς οἰκτιρμοὺς τοῦ Θεοῦ, αἱ ρομφαῖαι ὑμῶν, καὶ τὰ τόξα ὑμῶν πεμπέτωσαν τὸν θάνατον πρὸς τοὺς ἀσεβεῖς, μανθάνοντας ἀπὸ τῆς αὔριον, ὅτι παράταξιν ἔχουσιν πρὸς τοὺς ἀπογόνους τῶν Ἑλλήνων.
Τὴν Πόλιν ζητεῖ ταύτην ὑπόζυγον… ὁ Τοῦρκος! Ζητεῖ κατοικητήριον ἵππων καὶ καμήλων τὰς ἁγίας Ἐκκλησίας, ὅπου ἄγγελοι ψάλλουσι τὸν ὕμνον τοῦ Θεοῦ.
Ἡ Πόλις αὐτή, δύναμαι εἰπεῖν, ἐκυβέρνησε σύμπασαν τὴν Οἰκουμένην. Τὸν Πόντον. Τὴν Ἀρμενίαν. Τὴν Περσίαν καὶ τὴν Παμφλαγονίαν, τὰς Ἀμαζόνας καὶ τὴν Καππαδοκίαν, τὴν Γαλατίαν καὶ τὴν Μηδίαν. Τὴν Συρίαν, τὴν Κιλικίαν, τὴν Μεσσοποταμίαν καὶ τὴν Φοινίκην. Βακτριανοὺς καὶ Σκύθας. Τὴν Μακεδονίαν καὶ τὴν Θετταλίαν. Τὴν Βοιωτίαν. Λοκροὺς καὶ Αἰτωλούς. Τὴν Ἀκαρνανίαν, τὴν Ἀχαΐαν καὶ τὴν Πελοπόννησον, τὴν Ἤπειρον. Τὸ Ἰλλυρικὸν καὶ τὸ Ἀδριατικόν. Τὴν Ἰταλίαν. Κέλτους καὶ Κελτογαλάτας. Τὴν Ἰβηρίαν τε καὶ ἕως τῶν Γαδείρων. Τὴν Λιβύαν, τὴν Μαυριτανίαν καὶ τὴν Μαυρουσίαν. Τὴν Αἰθιοπίαν, τὴν Νουμιδίαν, τὴν Ἀφρικὴν καὶ τὴν Αἴγυπτον.
Ἀδελφοί καὶ Συστρατιῶται!
Ἀναλογισθεῖτε ταῦτα πάντα καὶ διαιωνίσατε αὔριον καὶ τὴν δόξαν καὶ τὴν φήμην καὶ τὴν Ἐλευθερίαν τοῦ Ἑλληνικοῦ Γένους! «Ἦταν πιὰ φανερό. Κάθε πολεμικὴ ἐπιτυχία, κάθε κατόρθωμα, κάθε πράξη Ἀντίστασης εἶχε ἀποκτήσει ἄλλο Νόημα. Τὸ Πνεῦμα εἶχε κυριαρχήσει ἐπὶ τῆς Ὕλης. Ἡ ἐπιλογή τοῦ μαρτυρίου, ἡ ἐπιλογή τῆς Ἐλευθερίας θὰ ἔσωζε παντοτινὰ τὴν Πόλη.
Πρώτη ὥρα πρωϊνή. Τρίτη, 29 Μαΐου 1453.
Ἡ ἔφοδος εἶχε ὀργανωθεῖ κατὰ κύματα καὶ κατὰ τάγματα. Πρῶτα ἔφθασαν οἱ χιλιάδες ἄτακτοι Βασιβουζοῦκοι, Τοῦρκοι καὶ χριστιανοὶ μισθοφόροι, ἀνεμομαζώματα καὶ τυχοδιῶκτες. Γιὰ νὰ μὴν ὑποχωρήσουν, παρέταξε πίσω τους μία σειρὰ στρατονόμους. Τὰ ἐπίλεκτα τάγματα καὶ οἱ γενίτσαροι περίμεναν ἀκόμη πιὸ πίσω. Τὸ πλῆθος ἦταν τόσο πολυάριθμο ὥστε δύσκολα μποροῦσε νὰ ἀναπτυχθεῖ μπροστὰ στὰ Τείχη. Οἱ πέτρες, τὰ ξύλα καί τὰ σίδερα πού πετοῦσαν ἀπό τοὺς Πύργους πάνω, θέριζαν πολὺ κόσμο μαζί.
Μέχρι τὶς 5 τὸ πρωί ἡ δεύτερη ἔφοδος εἶχε ἀποκρουσθεῖ, καὶ οἱ ὀθωμανικὲς ἀπώλειες ἦταν μεγάλες. Ὁ Ἰσαὰκ Πασᾶ μέ τὸ ἀσκέρι του εἶχε ἀποτύχει μπροστὰ στὶς κεντρικὲς πύλες τῶν Τειχῶν. Οἱ ἄνδρες τοῦ Ζαγανὸς καί τοῦ Καρατζᾶ Πασᾶ δὲν εἶχαν καταφέρει νὰ καταβάλουν τὴν ἄμυνα στὶς Βλαχέρνες. Τὰ πλοῖα τοῦ Χάμζα Μπέη ποὺ χτύπησαν τὰ Τείχη τοῦ Μαρμαρᾶ δὲν πέτυχαν νὰ ἀποβιβάσουν στὴν ξηρὰ στρατιῶτες γιατὶ τὸ τάγμα ποὺ συγκρότησαν οἱ μάχιμοι καλόγηροι τῆς Πόλης, πολέμησε λυσσαλέα καὶ κράτησε μακρυά τὰ πλοῖα.
Λίγο πρὶν ξημερώσει, τὸ πελώριο κανόνι ποὺ εἶχε στηθεῖ κοντὰ στὴν Πύλη τοῦ Ἁγίου Ρωμανοῦ, γκρέμισε ἕνα μεγάλο μέρος τοῦ Ἐξωτειχίου. Τὰ σύννεφα τῆς σκόνης καὶ ἡ μαύρη κάπνα ποὺ ἁπλώθηκε, τύφλωσε τοὺς ὑπερασπιστές. Τριακόσιοι ὀθωμανοὶ ὅρμησαν νὰ μποῦνε μέσα στὸ γκρεμισμένο Τεῖχος κραυγάζοντας πὼς ἡ Πόλη εἶναι δική τους.
Ὁ Κωνσταντῖνος Παλαιολόγος καὶ οἱ ἄντρες του περικύκλωσαν τοὺς Ἀσιᾶτες. Ὁ σουλτᾶνος διατάσσει νὰ ὑποχωρήσει ὁ στρατός στὶς θέσεις του, γιὰ νὰ ξεκινήσει ἡ τρίτη ἐπίθεση. Οἱ γενίτσαροι ἦταν ἕτοιμοι καί τὸ ἕνα κῦμα ἀκολουθοῦσε τὸ ἄλλο, καὶ γύρω στὶς 6 τὸ πρωΐ, ὅλα ἔδειχναν ὅτι ἡ Ἑλληνική ἄμυνα εἶχε νικήσει. Ὥσπου, κάποιος εἰδοποιεῖ τὸν Βασιλέα ὅτι ὁ Τζουστινιάνι λαβώθηκε ἄσχημα. Τρέχει ὁ Κωνσταντῖνος καί τὸν ἐκλιπαρεῖ νὰ κάνει ὑπομονή. Ὁ νεαρὸς Γενοβέζος δὲν ἄντεχε ἄλλο. Ἕνας ἄντρας τὸν μεταφέρει ὣς τὸ λιμάνι καί τὸν βάζει σἐ ἕνα γενοβέζικο πλοῖο. Πολλοὶ δικοὶ του, νόμισαν πὼς ἐγκαταλείπει τὴν μάχη καὶ ἔτρεξαν νὰ περάσουν ἀπό τὴν πυλίδα ποὺ εἶχε ἀνοίξει καὶ νὰ ἀνέβουν στὸν κοντινὸ Πύργο τοῦ Ἐσωτειχίου.
Στὸ Ἐξωτείχιον τώρα ἔμειναν μόνον οἱ Ἕλληνες μέ ἐπὶ κεφαλῆς τὸν Κωνσταντῖνο.
Ὁ σουλτᾶνος παρακολουθεῖ τὴν ἀναταραχή στὸ Ἐξωτείχιο καὶ, ἀμέσως διατάσσει τὴν ὁμάδα τοῦ φοβεροῦ γίγαντα γενίτσαρου Χασάν, νὰ ὁρμήσει σὲ ἐκεῖνο τὸ σημεῖο. Ὁ Χασὰν καὶ δεκαεπτὰ γενίτσαροι χάνουν τὴν ζωὴ τους. Οἱ ὑπόλοιποι δεκατρεῖς κατόρθωσαν νὰ ἀνέβουν στὸν περίβολο τοῦ Ἐξωτειχίου. Τὴν ὥρα της σφαγῆς, κάποιος εἶδε ἕνα ὀθωμανικὸ μπαϊράκι νὰ ἀνεμίζει στὰ Τείχη.
Ὁ Κωνσταντῖνος, μαζὶ μέ τὸν Θεόφιλο Παλαιολόγο, τὸν Ἰωάννη Δαλματὸ καί τὸν Δὸν Φρανσίσκο, προσπάθησαν νὰ συγκρατήσουν ἐκείνους ποὺ πανικόβλητοι ἐγκατέλειπαν τὸ Ἐξωτείχιο. Ἑκατοντάδες γενίτσαροι εἶχαν περάσει τὸν περίβολο. Στὴν θέα τῶν Ἀγαρηνῶν νὰ εἰσέρχονται ἀπὸ τὸ ρῆγμα, βγαίνει μιὰ κραυγὴ ἀπὸ τὰ βάθη τῆς ψυχῆς τοῦ Κωνσταντίνου.
«Ἡ Πόλις ἐκυριεύθη καὶ ἀκόμη ζῶ; Ἤ Ἐλευθερία ἢ Θάνατος.»
Ὁ Κωνσταντῖνος βγάζει τὰ Βασιλικὰ Διάσημα.
«(…)Σῶσόν με ἐκ στόματος λέοντος καὶ ἀπὸ κεράτων μονοκερώτων τὴν ταπείνωσίν μου…»
Ἀνώνυμος μέσα στὸ πλῆθος τῶν ἀνωνύμων συμπολεμιστῶν του, Ἐλεύθερος, ὁ Βασιλεύς τῶν Ἑλλήνων χάνεται μπροστὰ στὴν Πύλη τοῦ Ἁγίου Ρωμανοῦ.
Τὸ κῦρος τοῦ Ἑλληνικοῦ Κόσμου εἶχε σωθεῖ.
Φίλτατε Ἀναγνώστη.
Τὸ Μήνυμα ποὺ ἐκπέμπει ἡ Συνείδηση τοῦ Γένους ξεπερνᾶ τὰ γεγονότα ποὺ καταγράφονται στὰ βιβλία τῆς πολιτικῆς Ἱστορίας. Μπορεῖ τὸ καράβι τοῦ Ἀγῶνος νὰ εἶναι σήμερα δίχως ἱστία, κατάρτια καὶ σχοινιά. Μπορεῖ μπροστά μας νὰ ἔχουμε φτώχεια, φόβο καὶ θάνατο. Πίσω μας ἀντενέργειες καὶ ἀλλότριες πολιτικές. Ὅμως. Ὁ Γαλαξίας τῶν ἐπιφανῶν τοῦ Γένους, ζώντων καὶ νεκρῶν, δὲν παύει νὰ μεταλαμπαδεύει τὸν Τρόπο. Ἀπέναντι στὴν Τυραννία ποὺ φοβερίζει τὴν Ἀνθρωπότητα, ὁ Ἑλληνισμός καλεῖται νὰ σαρκώσει τὸν προαιώνιο ρόλο. Τὴν πραγμάτωση τοῦ Ἀνέφικτου. 570 ἔτη ἀπό τὴν Μάχη στὸ Μέγα Κάστρο, εἰς Μνήμην τῶν ἡρωϊκῶς πεσόντων καὶ θυσιασθέντων Ἑλλήνων, ἀποτίουμε τὸν ἐλάχιστο φόρο Τιμῆς σὲ Ἐκείνους ποὺ μετουσιώνουν τὸν Λόγο σὲ Πράξη.
Ὅσο ὑπάρχει Συνείδηση Ἑλληνική, ἡ Ἰδέα παραμένει ζωντανή.
*Ἡ Ἰωάννα Γ. Καραγκιούλογλου εἶναι Νομικὸς καὶ Ἐπιστήμων Οἰκονομικῆς καὶ Κοινωνικῆς Διοικήσεως.
Μ.Η.Τ. 232122