Ἀμφίθυμος κοινωνία ἄνευ καταλύτου

ΓΝΩΡΙΖΩ τόν ὑποψήφιο εὐρωβουλευτή τοῦ ΚΙΝΑΛ καί τέως Δήμαρχο Ἀθηναίων Γιῶργο Καμίνη ἀρκετά χρόνια.

Ἀπό τότε, πού ἐκεῖνος ἦταν –ἐπιλογή τοῦ Νικηφόρου Διαμαντούρου– βοηθός τοῦ Συνηγόρου τοῦ Πολίτη καί ὁ ὑπογράφων νεοσσός δημοσιογράφος ρεπόρτερ διαπιστευμένος στό Ὑπουργεῖο Ἐσωτερικῶν γιά θέματα δημόσιας διοίκησης. Συμπέσαμε πρό ἑβδομάδος ἔξω ἀπό τά στούντιο τηλεοπτικοῦ σταθμοῦ, καί μέ τό θάρρος τῆς μακρᾶς γνωριμίας μας τόν ρώτησα τί τοῦ ἔκανε ἐντύπωση ἀπό τίς περιοδεῖες του σέ ὁλόκληρη τήν Ἑλλάδα.

– Μά ὅτι ἔχει ἀλλάξει τό ἐκλογικό σῶμα! Δέν εἶναι αὐτό πού γνωρίζαμε… μοῦ ἀπάντησε εἰλικρινῶς.

Θεωρῶ πώς ἔχει δίκιο. Μά ἄς μοῦ ἐπιτραπεῖ νά κάνω δύο προσθῆκες. Πράγματι. Ἡ πρώτη μεγάλη ἀλλαγή πού καταγράφεται σέ αὐτή τήν κάλπη εἶναι ἡ σύνθεση τοῦ ἐκλογικοῦ σώματος. Ψηφίζει ἄλλη Ἑλλάδα ἀπό τήν κλασσική. Ἄλλαξαν ὅμως δύο ἀκόμη πράγματα. Τά κριτήρια μέ τά ὁποῖα ψηφίζει. Καί ἐπίσης: Τά Μέσα Ἐνημέρωσης ἀπό τά ὁποῖα ἐνημερώνεται γιά νά διαμορφώσει ἄποψη καί νά ψηφίσει. Ξεκινῶ ἀπό τό τελευταῖο, γιατί ὁρίζει καί τήν ἐργασία μας. Οἱ εὐρωεκλογές τοῦ 2019 εἶναι οἱ πρῶτες ἐκλογές χωρίς Mega Channel. Χωρίς τό κανάλι τῶν ἐκδοτῶν τό ὁποῖο κάθε βράδυ ὅριζε τήν ἀτζέντα, παρήγαγε ἠλεκτρισμό, τροφοδοτοῦσε ἀντιπαραθέσεις, ἦταν ὁ καταλύτης. Ἄλλοτε μέ θετικό τρόπο (στά πρῶτα χρόνια λειτουργίας του) καί ἄλλοτε μέ ἀρνητικό. Τό λουκέτο στό Μega ὅσον ἀφορᾶ τήν ἐπιρροή του «ὑλοποιήθηκε» ἀπό τούς πολῖτες στό δημοψήφισμα τοῦ 2015, τά ὑπόλοιπα ἦρθαν ἀργότερα. Ἄν ἐπιχειρήσει νά παρατηρήσει κανείς τό μηντιακό τοπίο σήμερα, τέσσερα χρόνια ἀργότερα, θά διαπιστώσει ὅτι, ναί, ὁ ΣΥΡΙΖΑ πέτυχε τήν «πύρρειο» νίκη πού ἤθελε ἀπέναντι στήν διαπλοκή, ἀλλά αὐτό πού ἀντικατέστησε τό νέο τοπίο εἶναι τό χάος.

Ἐκπαίδευσε ἡ Ἀριστερά τούς πολῖτες στό μηντιακό χάος. Βεβαίως αὐτό πού συμβαίνει δέν εἶναι δική της πατέντα –ἔρχεται ἀπό τίς ΗΠΑ τοῦ Τράμπ ὁ ὁποῖος εἶναι σέ διαρκῆ σύγκρουση μέ τά παραδοσιακά μέσα ὑπέρ τῶν κοινωνικῶν δικτύων– ἀλλά εἶναι σταθερή ἐπιδίωξή της. Διά τῆς γεωπολιτικῆς ἐξουδετερώθηκαν οἱ βασικοί τηλεοπτικοί σταθμοί πού παίζουν 50%-50% χωρίς νά ἔχουν γωνίες στόν λόγο τους, καί στήν θέση τους ἀνεδείχθησαν –μέσω καί ξένων ἑταιρειῶν τύπου Cambridge Analytica– οἱ «κατευθυνόμενες» δυνάμεις τοῦ διαδικτύου. Μέ θετικά καί ἀρνητικά ἀποτελέσματα. Τό ἀρνητικό ἀποτέλεσμα γιά τόν ΣΥΡΙΖΑ εἶναι πώς τό μηντιακό χάος δέν εἶναι τόπος γιά καθολικούς πανηγυρισμούς περί τίς συντάξεις. Τό μήνυμά του χλευάστηκε, ἀδυνάτισε, συρρικνώθηκε. Τό χάος ὅμως ἔφερε στόν «ἀφρό» θέματα μέ τά ὁποῖα οὔτε κἄν ἀσχολήθηκαν τά κλασικά μέσα ἐνημέρωσης ὡς κριτήριο διαμόρφωσης ψήφου. Θά μποροῦσε νά πιστέψει ἄραγε κανείς ὅτι ὁ διαγωνισμός τῆς Eurovision βοήθησε τά μικρά δεξιά κόμματα; Καί ὅμως! Σέ μιά ἀναμέτρηση πού κανείς ἀρχηγός δέν πρόφερε τήν λέξη «Πρέσπες», ἡ ἐπανειλημμένη ἀναφορά τοῦ ὀνόματος «Βόρειος Μακεδονία» στόν διαγωνισμό ἐρέθισε καί ξύπνησε πατριωτικά ἔνστικτα τοῦ ἐκλογικοῦ σώματος. Θά μποροῦσε νά φανταστεῖ κανείς πώς μιά δευτερεύουσα πρόταση τοῦ ἀρχηγοῦ τῆς ΝΔ περί τοῦ ψυκτικοῦ ἀπό τό Περιστέρι θά τροφοδοτοῦσε κῦμα εὐρείας διαδικτυακῆς συζήτησης περί «κοινωνικῶν ἀνισοτήτων» καί θά ἀνάγκαζε τόν κ. Μητσοτάκη νά διοργανώσει χθές τό βράδυ τήν κεντρική ὁμιλία του στό Λεκανοπέδιο στό …Περιστέρι; Καί ὅμως. Θά μποροῦσε νά φανταστεῖ ἐπίσης ὅτι μιά ἀναφορά του γιά τόν ρόλο τῆς γυναίκας ὡς νοικοκυρᾶς θά σήκωνε ἀντίδραση ἀπό τούς ἀριστερούς φιλελευθέρους τοῦ politically correct τοῦ Twitter (τό ὁποῖο γενικῶς ἀριστερίζει πλειοψηφικῶς μέ τίς προσεγγίσεις του) καί θά ἐπεδιώκετο σήμερα νά ἐπηρεάσει τήν ψῆφο; Μποροῦσε νά περάσει ἀπό τό μυαλό οἱουδήποτε, ὅτι ἀφελεῖς Συριζαῖοι θά ἀλλοίωναν μέ photo shop φωτογραφίες ἀπό τήν συγκέντρωση τῆς ΝΔ στά Χανιά, γιά νά δείξουν ὅτι δέν εἶχε κόσμο καί νά ἐπηρεάσουν τό ἀγῶι; Ἤ πώς κάποιοι ἄλλοι θά προσέφευγαν στήν ἀμφιλεγόμενη ἀστυνομία τοῦ Facebook (Ellinika Hoaxes) ἐπειδή δέν τούς ἄρεσε πώς γράφτηκε ὅτι ἡ τηλεθέαση συνέντευξης τοῦ ἀρχηγοῦ τῆς ΝΔ κινήθηκε σέ μονοψήφια νούμερα; Καί ὅμως!

Ὅλα αὐτά τά θεωρητικῶς δευτερεύοντα τίθενται δίπλα στίς συντάξεις, στά ἑλληνοτουρκικά, στό Μακεδονικό, στίς συστάσεις τοῦ ΔΝΤ καί ἐπηρεάζουν τούς πολῖτες τό ἴδιο καί περισσότερο. Πᾶμε τελικῶς στίς κάλπες χωρίς κεντρικό ἐπιβεβλημένο διακύβευμα ἐλλείψει καταλύτη σέ συνθῆκες μηντιακῆς ἀναρχίας. Καταλήγω μέ τά κριτήρια ψήφου τά ὁποῖα οὕτως ἤ ἄλλως εἶναι συνδεδεμένα μέ τίς παραστάσεις καί τά στερεότυπα πού ἔχουν δημιουργηθεῖ στόν ἐγκέφαλο τοῦ μέσου Ἕλληνα ἀθόρυβα στήν τελευταία τετραετία μέσω τῆς ἐνασχόλησής του μέ τά social media. Κατ’ ἀρχάς ἔχουν ἀλλάξει οἱ κανόνες. Τά στερεότυπα πώς οἱ παροχές δέν ἐπηρεάζουν ἐπειδή «καί ὁ Ράλλης πού μοίρασε ἐπιταγές, κ.λπ. κ.λπ.» δέν ἰσχύει. Ἡ κρίση ἔμαθε τόν Ἕλληνα νά διαπραγματεύεται. Ἔπειτα, ὡς φαίνεται, τά δύο βασικά ρεύματα καί οἱ ἀντιλήψεις τους γιά τούς πρωταγωνιστές ἔχουν διαμορφωθεῖ μέσα στήν τετραετία. Ἡ ἀξία τῶν δευτερευόντων θεμάτων τῆς ἀτζέντας συνίσταται ὅτι προσφέρουν τό ἄλλοθι στόν καθένα γιά νά ἐκδηλώσει τήν ἐπιλογή του. Γιά νά τήν δικαιολογήσει στόν ἑαυτό του. Στήν πραγματικότητα ἑκατομμύρια Ἕλληνες φλερτάρουν ἐπί τετραετία δύο κόμματα συναφῆ μέ τίς ἀντιλήψεις τους καί ἀναλόγως μέ τίς ἀφορμές πού δίδονται καί συνδέονται μέ τόν προσωπικό ἀξιακό κώδικα ἑνός ἑκάστου, ἀποφασίζουν ποιό θά ψηφίσουν, τό μικρό ἤ τό μεγάλο.

Τέλος, ἔχουμε νά κάνουμε καί μέ 500.000 17άρηδες. Νέοι πού γεννήθηκαν ἀπό τό 1998 ἕως τό 2001 θά ψηφίσουν μέ βάση τήν δική τους κοσμοθεωρία καί ἐντελῶς διαφορετικά ἀπό τούς ὑπερήλικες. Ποιός θά τό ἔλεγε πώς ἕνας ράπερ μέ τό ὄνομα «ὑποχθόνιος», ρητορική ὑπέρ τῶν ναρκωτικῶν, τῆς φοροδιαφυγῆς καί τῆς παρανομίας γενικῶς θά μοστραριζόταν ὡς πρότυπο δίπλα στόν Πρωθυπουργό ἐπειδή οἱ στίχοι του ἔχουν 16 ἑκατομμύρια θεάσεις (views); Χάσμα γενεῶν (GAP), καί μέ τήν βούλα. Στήν πραγματικότητα, καί ἀνεξαρτήτως τῆς διαφορᾶς πρώτου-δευτέρου κόμματος, ἔχουμε νά κάνουμε μέ μιά ἀμφίθυμη κοινωνία χωρίς κέντρο βάρους καί χωρίς καταλύτη ἐπηρεασμοῦ της. Κατά συνέπεια τήν Κυριακή, ὅ,τι ἤθελε προκύψει. Θά κερδίσει ἡ ΝΔ, ἀλλά δέν εἶναι αὐτό τό θέμα.