Από τις Κοινωνίες στις Κοινότητες

YΠΑΡΧΟΥΝ δύο τρόποι για να διαβάσεις μία δημοσκόπηση

Ο πρώτος είναι να επικεντρωθείς στα προφανή ευρήματα της. Τα ”προβεβλημένα” από τους ίδιους τους εντολείς της. Καλή ώρα αυτό που συνέβη με την έρευνα της Μetron Analysis για την ”ΔιαΝΕΟσις” του Δημήτρη Δασκαλόπουλου . Είχαμε φαίνεται ανάγκη μεγάλη να ακούσουμε ότι η χώρα κινείται προς την ορθή κατεύθυνση, πως η ψυχολογία μας αλλάζει, πως οι θεσμοί ανακάμπτουν, πως η πολιτική επιστρέφει. Ο δεύτερος τρόπος για να διαβάσεις μια δημοσκόπηση είναι πιο επίπονος. Πρέπει να την διατρέξεις όλη (200 σελίδες με άπειρους πίνακες εν προκειμένω), να μελετήσεις συνδυαστικά τα στοιχεία της, να κουραστείς και να ταλαιπωρηθείς εν τέλει. Η καλή δημοσκόπηση -όπως και μία γυναίκα- δεν σου δίνεται εύκολα. Δεν υποκύπτει. Για να την ”κατακτήσεις” θέλει κόπο. Τι ανακαλύψαμε λοιπόν στην δεύτερη ανάγνωση της εξαιρετικής δημοσκόπησης του Στράτου Φαναρά; Και κοινωνικά και ιδεολογικά και πολιτικά ευρήματα. Νέα. Αν έπρεπε να βάλω ένα τίτλο σε αυτή την μέτρηση για να την συστήσω στο πολιτικό σύστημα μας αυτός θα ήταν…: ”Δεν είναι αυτό που νομίζεις!”. Κωδικοποιώ:

Πρώτον, υπάρχει ένας νέος περίεργος εθνοκεντρισμός. Γιατί περίεργος; Διότι οι Έλληνες απαντούν ότι για να είσαι Έλληνας χρειάζονται μόνο δύο ιδιότητες: Να έχεις γεννηθεί από Έλληνες γονείς και να τηρείς τα ελληνικά ήθη και έθιμα. Τελεία. Το να γνωρίζεις την ελληνική γλώσσα δεν είναι προϋπόθεση για να είσαι Έλληνας, μόνο το 24% το θεωρεί απαραίτητη προϋπόθεση. Δυστυχώς. Ακόμη χειρότερα: Για να είσαι Έλληνας δεν χρειάζεται να είσαι Χριστιανός Ορθόδοξος, μόνο το 19% το θεωρεί απαραίτητο. Αυτό ονομάζεται βλάβη στα θεμέλια. Αλλά δεν αποδίδεται στην απομάκρυνση των Ελλήνων από την Θρησκεία. Οφείλεται στην απομάκρυνσή τους από την Εκκλησία. Ιδού γιατί. Σύμφωνα με την μέτρηση το 82,8% των Ελλήνων πιστεύει στον Θεό. Η Ορθοδοξία είναι μέρος της ταυτότητας μας. Όμως μόνο το 55% των Ελλήνων (Ένοπλες Δυνάμεις 88%!) εμπιστεύεται την Εκκλησία ως θεσμό. Την έχει ξεπεράσει σε αποδοχή ως ”θεσμός”, σε αυτή την φάση, ακόμη και το ραδιόφωνο. Κάντε μια αφαίρεση τώρα, 82,8-55 και έχετε μπροστά σας το ποσοστό των Ελλήνων που έχει αποσύρει την εμπιστοσύνη του στην ηγεσία της Εκκλησίας αλλά όχι και στην Ορθοδοξία: 27,8%!

Συμπέρασμα: Η Ορθοδοξία πλήρωμα έχει, ηγεσία δεν έχει. Οι εμπειρικές εκτιμήσεις μας επιβεβαιώνονται . Η Εκκλησία πληρώνει την χαμένη δεκαετία της απουσίας της από τον δημόσιο λόγο. Τα ευρήματα, πιθανολογούμενα εδώ και καιρό στους παροικούντες, είναι τέτοια ώστε παρασύρουν κυβέρνηση και ΜΜΕ να υποτιμούν την Εκκλησία. Υπουργοί της ΝΔ της συμπεριφέρονται λές και είναι τελειωμένη, εύκολη λεία. Πλάνη. Δημοσιογράφοι (χθες ο Νίκος Στραβελάκης στον ΣΚΑΙ) απαιτούν με ύφος από Μητροπολίτες να ανακαλέσουν φράσεις που χρησιμοποιούν για να περιγράψουν το χάσμα Πολιτείας-Εκκλησίας. Πλάνη επίσης. Αστυνομία λόγου με ενωματάρχες λογοκριτές δεν πρόκειται να επιβληθεί σε αυτό τον τόπο. Το 82,8% που πιστεύει στον Θεό, ναι, θεωρεί ”εκτροπή” την τυχόν επιλεκτική παράταση της καραντίνας των χώρων λατρείας. Ακόμη χειρότερα θεωρεί ”εκτροπή” την εξίσωση των Χριστιανών που κλείστηκαν στα σπίτια τους την Ανάσταση με τους μουσουλμάνους που τώρα κάνουν Ραμαζάνι.

Δεύτερον, ο νέος εθνοκεντρισμός είναι περίεργος και απαιτητικός. Θέλει σε ποσοστά που προσεγγίζουν στο 60% την απέλαση των παράνομων μεταναστών. Θεωρεί το δημογραφικό και τους μετανάστες τις μεγαλύτερες απειλές για την χώρα. Έκπληξη: Το 45,8% αυτών που αυτοπροσδιορίζονται ως ”κεντρώοι” θεωρούν τις ΗΠΑ κάτι ”κακό”. Τις ΗΠΑ, όχι τον Τραμπ προσοχή. Έκπληξη: Το 46,7% των κεντρώων θεωρεί την Ελλάδα ζημιωμένη από την συμμετοχή της στην ΕΕ ειδικώς σε τομείς πολιτικής όπως τα εθνικά θέματα. Έκπληξη: Το αντίστοιχο ποσοστό των δεξιών ψηφοφόρων φθάνει στο 55%. Έκπληξη : Το 35,8% των δεξιών ψηφοφόρων θεωρούν ότι τα μνημόνια έκαναν μεγάλο κακό στον τόπο. Περιττό δε να σημειώσω πως το ποσοστό εκείνων που θεωρούν ότι ”Έλληνας γεννιέσαι” αυξάνεται σε ποσοστά κοντά στο 60%. Περιττό να σημειώσω ότι τα ποσοστά εκείνων που πιστεύουν ότι πρέπει να επαναφερθεί η θανατική ποινή είναι υψηλότατα χωρίς να είναι πλειοψηφικά. Τα πράγματα έχουν αγριέψει. Δεν έχουμε να κάνουμε με κλασσικές δυτικές πλειοψηφίες.

Τρίτον, και σημαντικότερον: Το πολιτικό κλίμα δεν είναι αυτό που φαίνεται, δεν είναι αυτό που νομίζουμε. Αντιθέτως είναι ρευστότατο. Όσοι κινούνται στο Κέντρο του πολιτικού φάσματος εκεί που αρέσει στον Πρωθυπουργός Κυριάκο Μητσοτάκη να συχνάζει είναι σκεπτικοί, λιγώτερο αισιόδοξοι, απογοητευμένοι και ανασφαλείς. Σε αντίθεση με τους κεντροδεξιούς, τους δεξιούς και τους ακραία δεξιούς. Η λέξη ”απογοήτευση” προτιμάται από το 26,5% των κεντροαριστερών ψηφοφόρων και από το 18,7% των κεντρώων ψηφοφόρων. Η λέξη ”ανασφάλεια” προτιμάται από το 31,8% των κεντροαριστερών ψηφοφόρων και από το 26,9% των κεντρώων ψηφοφόρων. Ήτοι η πολιτική ”σούμα” έχει ως εξής: Στο κέντρο το άθροισμα ανασφάλειας και απογοήτευσης φθάνει το 45,6%! Στην Κεντροαριστερά 58,3%. Συμπτωματικως αντίστοιχο είναι το ποσοστό των Ελλήνων που σε εθνικό επίπεδο βλέπουν να διαγράφεται ζοφερή στο μέλλον η οικονομική τους κατάσταση: 57,9 %.

Τείνω λοιπόν να συμπεράνω ότι η άνοδος της ψυχολογίας μας είναι πράγματι μια φωτογραφία της στιγμής. Τείνω επίσης να πιστέψω ότι στο εγγύς μέλλον η ιχνηλάτηση των τάσεων θα είναι πιο δύσκολο εγχείρημα γιατί οι συνθήκες θα είναι διαρκώς ρευστές και μεταβαλλόμενες. Τα συναισθήματα θα αλλάζουν. Η πολιτική θα μοιάζει με αγώνα μπάσκετ. Ακόμη και οι μεγάλες διαφορές θα ”μαζεύονται” στο τέλος της τέταρτης περιόδου αν χαλαρώνει κανείς. Έχω δε την υποψία ότι εισερχόμαστε στην εποχή του μεγάλου εκκρεμούς. Οι κοινωνίες θα βρίσκονται σε διαρκή ταλάντωση.
Τελευταίο αλλά όχι έλασσον: Μας αρέσει η χρήση του όρου ”κοινωνία”. Επικράτησε μεταπολεμικά. Αλλά ο ιατρικός όρος ”κοινότητα” που χρησιμοποιεί καθημερινώς στις ενημερώσεις του ο καθηγητής Τσιόδρας θα είναι καταλληλότερος στο μέλλον για να περιγράφει το κλίμα συσπείρωσης των κοινωνιών, πολλώ δε μάλλον της ελληνικής απέναντι στον κίνδυνο. Από τις κοινωνίες μετακομίζουμε στις κοινότητες. Από το αφηρημένο στο συγκεκριμένο. Οι κοινότητες που διαλύθηκαν το 1998 με τον Καποδίστρια δεν ξαναγεννήθηκαν βεβαίως στην ενημέρωση του Υπουργείου Υγείας. Γεννήθηκαν με τα κεριά στα μπαλκόνια της Μεγάλης Παρασκευής και του Μεγάλου Σαββάτου. Επιστροφή στις ρίζες όπως μου είπε η συνάδελφος Σίσσυ Σταυροπιερράκου. Ας είναι αυτό το αντικείμενο της επόμενης έρευνας της ”ΔιαΝΕΟσις”. Είναι θαρρώ ώρα να εμβαθύνουμε στον Έλληνα –αυτό το θαύμα ορθολογισμού-ανορθολογισμού , παράδοσης-κοσμοπολιτισμού– για να μπούμε στην ψυχή του και να τον καταλάβουμε καλύτερα.