Εἶναι ὁ 28ος τό νέο σύνορο;

O ΧΑΡΤΗΣ πού δημοσιεύουμε στό κέντρο τοῦ σημειώματός μας σήμερα περιέχει μιά ἰδιομορφία: εἶναι τουρκικός, ἀλλά μοιάζει πολύ μέ τήν γραμμή ὁριοθέτησης τῆς ΑΟΖ –τμηματικῆς– πού περιέχει καί ἡ συμφωνία Ἑλλάδος – Αἰγύπτου.

Τέμνει τήν Ρόδο στήν μέση καί ἀφήνει γιά τό μέλλον τήν ὁριοθέτηση τῆς ΑΟΖ τοῦ Καστελλορίζου ἀνατολικῶς τοῦ 28ου μεσημβρινοῦ. Συμπτωματικῶς πρόκειται γιά τίς περιοχές πού ἔχουν δεσμεύσει σήμερα οἱ Τοῦρκοι μέ Νavtex. Συμπτωματικῶς πρόκειται γιά περιοχές πού ἀνήκουν στήν ἑλληνική ὑφαλοκρηπῖδα μέν, χωρίς ὅμως νά ἔχουμε προσδιορίσει ἐκεῖ τό εὖρος τῶν χωρικῶν μας ὑδάτων, εἶναι 6 ἤ 12 μίλια; Πρόκειται γιά περιοχές γιά τίς ὁποῖες τυπικῶς δέν διαθέτουμε τίτλους, γιατί ἡ συμφωνία μέ τήν Αἴγυπτο τά παρέπεμψε στό μέλλον. Συμπτωματικῶς, τέλος, πρόκειται γιά τόν χάρτη τῆς γαλάζιας πατρίδας πού δημοσίευσε τόν Φεβρουάριο τοῦ 2019 ἡ «Καθημερινή». Ἐπρόκειτο γιά μία διαρροή τοῦ τότε Ὑπουργοῦ Ἀμύνης Εὐάγγελου Ἀποστολάκη προειδοποίηση πρός τούς Τούρκους νά μήν ἐπιχειρήσουν ἔρευνα σέ αὐτήν τήν περιοχή μέ ἀφορμή ἀεροναυτική τους ἄσκηση.

Μετά ὅσα συμβαίνουν στήν περιοχή τό τελευταῖο 24ωρο ἔχω δύο ἐρωτήματα:

1. Εἶναι ὁ 28ος μεσημβρινός τό νέο σύνορό μας μέ τήν Τουρκία στίς θάλασσες τῆς Ἀνατολικῆς Μεσογείου; Δεχόμαστε πώς τό Καστελλόριζο εἶναι «χαμένο» ὅσον ἀφορᾶ τήν ἐπήρειά του στήν ὁριοθέτηση τῆς ΑΟΖ μας; Τό «δεχόμαστε» προκύπτει ὡς ἐρώτημα ἀπό τήν παθητική ἀντίδρασή μας στίς σεισμικές ἔρευνες πού διεξάγει τό Ὀρούτς Ρεΐς στήν ὑφαλοκρηπῖδα μας. Τό «δεχόμαστε» προκύπτει ἀπό τήν φράση κορυφαίας Ἑλληνίδος διπλωμάτου πού φέρεται πώς εἶπε «μᾶς δόθηκε μιά εὐκαιρία μέ τήν Αἴγυπτο καί τήν πήραμε» –ἄρα ἄς συμβιβαστοῦμε μέ αὐτήν στό πλαίσιο τῆς νέας μοιρασιᾶς;

2. Ὁδηγούμαστε σέ σαλαμοποίηση τῆς διαφορᾶς γιά θαλάσσιες ζῶνες –χωρικά ὕδατα– ὑφαλοκρηπῖδα ὥστε νά λυθεῖ τώρα ὑπέρ τῶν Τούρκων ἡ διαφορά στόν 28ο μεσημβρινό, ὑπέρ ἡμῶν νοτίως τῆς Κρήτης καί τά θέματα τοῦ Αἰγαίου νά ἀφεθοῦν γιά ἀργότερα στήν βάση ὅμως τῶν νέων τετελεσμένων μειωμένης ἐπήρειας τῶν νησιῶν στήν διαμόρφωση τῆς ὑφαλοκρηπῖδος; Μέ κίνδυνο νά «ἐγκλωβίσουν» –ὅπως μέ αὐτό τό ρῆμα προειδοποιοῦσε ὁ Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς τόν πατέρα Μπούς τό 1991 (Ἀρχεῖα τόμος 10)– οἱ Τοῦρκοι τά νησιά μας διά τῆς νέας ὑφαλοκρηπίδας;

Γιά τήν ἱστορία δημοσιεύω ἀπόσπασμα ἀπό τό ρεπορτάζ τῆς «Καθημερινῆς» τοῦ Φεβρουαρίου 2019 γιά τόν 28ο μεσημβρινό (Βασίλης Νέδος). Οἱ ὁμοιότητες τῶν χαρτῶν Μποστάνογλου μέ τήν συμφωνία Ἑλλάδος – Αἰγύπτου βγάζουν μάτια!

«Στίς 30 Μαΐου 2014, ὁ τότε ἀρχηγός τῶν τουρκικῶν ἐνόπλων δυνάμεων (ΤΕΔ) Νετσντέτ Ὀζέλ, μετά τό τέλος τῆς ἀεροναυτικῆς ἄσκησης “Beyaz Firtina ’14”, ἔκανε μιά μακροσκελῆ δήλωση ἡ ὁποία, σέ δύο σημεῖα, περιεῖχε μιά φράση πού, μέχρι πρότινος, δέν δημιουργοῦσε κάποιο ἰδιαίτερο συνειρμό στό εὐρύ ἑλληνικό κοινό. Πλαισιωμένος ἀπό τόν τότε ἀρχηγό τοῦ στρατοῦ ξηρᾶς Χουλουσί Ἀκάρ καί τόν τότε ἀρχηγό τοῦ τουρκικοῦ ναυτικοῦ Μπουλέντ Μποστάνογλου, ὁ κ. Ὀζέλ ἀναφερόταν δύο φορές στή “Γαλάζια Πατρίδα” (Mavi Vatan). Ἕναν χρόνο ἀργότερα, ὁ κ. Ἀκάρ τόν διαδεχόταν στή θέση τοῦ ἀρχηγοῦ τῶν ΤΕΔ ἐνῶ ὁ κ. Μποστάνογλου ἀναλάμβανε νά συγγράψει τή ναυτική στρατηγική τῆς Τουρκίας.

Σέ αὐτήν ὑπάρχουν διάφορα ἐνδιαφέροντα στοιχεῖα. Τό πλέον ἐνδιαφέρον, ὡστόσο, ἐντοπίζεται σέ δύο χάρτες. Ὁ πρῶτος ἀπεικονίζει τήν ἀποκλειστική οἰκονομική ζώνη (ΑΟΖ) τῆς Τουρκίας ἀλλά καί τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας (ὅπως τήν ἀντιλαμβάνεται ἡ Ἄγκυρα) καί ὁ δεύτερος τή θαλάσσια περιοχή πού ἔχει παραχωρήσει τό ὑπουργικό συμβούλιο στήν τουρκική ἑταιρεία πετρελαίων (ΤΡΑΟ). Καί οἱ δύο ἔχουν ἕνα δυτικό ὅριο πού λειτουργεῖ σάν νοητή προειδοποίηση πρός τήν Ἑλλάδα: τόν 28ο μεσημβρινό, ὁ ὁποῖος βρίσκεται περίπου στό μέσον τῆς Ρόδου καί, προφανῶς, βρίσκεται πολύ δυτικότερα τοῦ Kαστελλόριζου.

Ἐκεῖ ἐντοπίζεται τό δυτικό ὅριο τῶν τουρκικῶν διεκδικήσεων, μέ τό ἀνατολικό νά φθάνει στόν 32ο μεσημβρινό, στά ἀνοικτά τῆς Πάφου. Τό νότιο ὅριο εἶναι τό μέσον τῆς ἀπόστασης ἀνάμεσα στήν Τουρκία καί τήν Αἴγυπτο. Παρά τό γεγονός ὅτι ἡ ἔννοια τῆς στενῆς σύνδεσης τῆς Τουρκίας μέ τίς τρεῖς θάλασσες πού τήν περιβάλλουν (Αἰγαῖο, Μεσόγειος, Μαύρη Θάλασσα) δέν εἶναι νέα καί χρονολογεῖται στά μέσα τοῦ 20οῦ αἰῶνα, ὅταν ὁ γνωστός, στή γειτονική χώρα, Τουρκοκρητικός συγγραφέας Τζεβάτ Σακίρ τόνιζε στά ἔργα του τήν ἄρρηκτη σύνδεση τῶν Τούρκων τῆς Ἀνατολίας μέ τό ἀπέραντο γαλάζιο, μετά τό 2015 ξεκινάει μιά συνολική προσπάθεια θωράκισης τοῦ 28ου μεσημβρινοῦ.

Ὁ κ. Μποστάνογλου (στηριγμένος, μεταξύ ἄλλων, σέ μελέτες τοῦ ἀπόστρατου ναυάρχου Τσιχάτ Γιαϊτσί, ἀλλά καί τοῦ Τσέμ Γκιούρντενιζ) δημιούργησε, πρακτικά, ἕναν ὁδικό χάρτη γιά τήν ἀνάπτυξη τοῦ τουρκικοῦ ναυτικοῦ. Στά τριάμισι χρόνια πού ἀκολούθησαν, τό τουρκικό ναυπηγικό πρόγραμμα ἀκολούθησε ἀπαρέγκλιτα τό πρόγραμμα τῆς στρατηγικῆς Μποστάνογλου, μέ ἀποτέλεσμα αὐτή τή στιγμή τό ναυτικό τῆς γείτονος νά διαθέτει ποικιλία στόλου πού δέν περιορίζεται σέ πολεμικά, ἀλλά περιλαμβάνει πλοῖα γιά ἐπιστημονικές ἔρευνες, διάσωσης, ἐνῶ ὁσονούπω ἀποκτᾶ καί δεύτερο πλωτό γεωτρύπανο. (…)

Ὁ Μπουλέντ Μποστάνογλου εἶχε περιγράψει ἤδη ἀπό τό 2015 τή γενική λογική πού πρέπει νά διέπει τό τουρκικό ναυτικό. “Ὁ τρόπος πού μιά χώρα χρησιμοποιεῖ τίς ναυτικές δυνάμεις της ἀποκαλύπτει, ἐπίσης, τά χαρακτηριστικά τῆς ἐξωτερικῆς πολιτικῆς της” ἀνέφερε ἐνδεικτικά. Ἤδη ἀπό τότε προβλεπόταν μέ ἀπόλυτη σαφήνεια ὅτι ἀνάμεσα στούς βασικούς στόχους τοῦ τουρκικοῦ ναυτικοῦ περιλαμβάνεται “ἡ ματαίωση παράνομων ἐρευνῶν/γεωτρήσεων στίς περιοχές εὐθύνης μας” καί “ἡ ὑποστήριξη γιά τίς δραστηριότητες ἔρευνας ἀλλά καί ἐξόρυξης πού ἔχουν ἐγκριθεῖ ἀπό τήν τουρκική κυβέρνηση”.