Ὁ πυρήνας τῆς σκέψης μας

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ μας ἦταν ἀπό τίς ἐλάχιστες, ἄν ὄχι ἡ μόνη ἀπό τίς ἀθηναϊκές, πού…

… ἔθιξε ὑπό τύπον προβληματισμοῦ τό ζήτημα τῶν αὐξημένων ἀναφορῶν πού κάνει στίς ὁμιλίες του στό ὄνομα τοῦ Ἐλευθερίου Βενιζέλου ὁ Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ὁ ὁποῖος περιόρισε ταυτοχρόνως δραματικά τίς ἀναφορές του στόν ἱδρυτή τῆς παράταξης Κωνσταντῖνο Καραμανλῆ. Τίς ἀπόψεις μας σχολίασε σέ ἀναλυτικό του σημείωμα στήν ἐφημερίδα του ὁ φίλος Διευθυντής τῆς «Καθημερινῆς» Ἀλέξης Παπαχελᾶς. Καλωσορίζουμε τήν πρωτοβουλία του αὐτή. Ἀκολούθως δημοσιεύουμε τό ἄρθρο τοῦ Ἀλέξη Παπαχελᾶ πού φέρει τόν τίτλο «Κοιτᾶμε μπροστά», καί ἕπεται ἡ ἀπάντησίς μας.

«Αἰφνιδιάζονται καί ἐνίοτε γκρινιάζουν ὁρισμένοι γιά τίς συχνές ἀναφορές τῆς ἡγεσίας τῆς ΝΔ στόν Ἐλευθέριο Βενιζέλο. Ὑπενθυμίζουν, ὀρθῶς, πώς ἡ ΝΔ εἶναι πολιτικός ἀπόγονος τοῦ Λαϊκοῦ Κόμματος καί τοῦ Κωνσταντίνου Καραμανλῆ καί μόνο. Ἔχουν ἴσως δίκιο ὅτι χρειάζονται λεπτοί χειρισμοί γιά νά μήν ἀποξενωθεῖ ἕνα τμῆμα τῆς ἑλληνικῆς Δεξιᾶς, πού θεωρεῖ σπίτι του τή ΝΔ. Καί στό σημερινό περιβάλλον ὁ κίνδυνος αὐτός μπορεῖ νά ἀποδειχθεῖ ὑπαρκτός, λόγω τῆς φύσης καί τοῦ μεγέθους τῶν προκλήσεων πού ἀντιμετωπίζει ἡ χώρα.

Δέν εἶναι ὅμως καιρός νά ξεπεράσουμε στήν πράξη διαχωριστικές γραμμές πού ἀνήκουν στήν Ἱστορία; Ἐδῶ πού βρισκόμαστε δέν ἔχουμε τήν πολυτέλεια γιά τέτοιου εἴδους συζητήσεις. Χρειαζόμαστε ὅ,τι καλύτερο μᾶς ἄφησαν καί ὁ Βενιζέλος καί ὁ Καραμανλῆς. Χρειαζόμαστε ἐπειγόντως τόν συνδυασμό τους, σέ ἀποφασιστικότητα, ζύγισμα τῶν διεθνῶν συγκυριῶν, πρόθεση ριζικοῦ ἐκσυγχρονισμοῦ τοῦ τόπου. Τά ὑπόλοιπα ἀνήκουν στήν Ἱστορία καί τούς ἱστορικούς.

Ὁ ἴδιος ἄλλωστε ὁ Καραμανλῆς ἀπέδειξε πόσο ἀνοικτό μυαλό ἦταν. Ἐπέλεξε, καί στήν πρώτη καί στή δεύτερη φάση τῆς πρωθυπουργίας του κεντρῶα στελέχη ὡς κορυφαίους συνεργάτες. Ἔπαιρνε ὅ,τι καλύτερο ἀπό ὅπου μποροῦσε.

Εἶναι ὅμως ἐνδιαφέρουσα ἡ συζήτηση γιά τό πόσο παραδοσιακά πρέπει νά εἶναι τά μεγάλα κόμματα στήν ἐποχή μας, ἀκόμη καί τά συντηρητικά. Κοιτάξτε γύρω μας. Ὁ Τράμπ διέλυσε τό ρεμπουμπλικανικό κόμμα καί κατεστημένο καί ἔφτιαξε κάτι δικό του καί πολύ διαφορετικό. Ὁ Τζόνσον τό ἴδιο. Στήν Ἰταλία τίποτα δέν θυμίζει τό παρελθόν. Τά παραδοσιακά κόμματα ἤ μεταλλάχθηκαν βίαια γιά νά προσαρμοσθοῦν στίς ἀνάγκες τῶν πολιτῶν καί τῆς ἐποχῆς μας ἤ ἐξαφανίσθηκαν. Ἡ ΝΔ εἶναι ἕνα σπάνιο παράδειγμα, μαζί μέ τό CDU. Κατάφερε νά μείνει σέ κάποια μίνιμουμ ποσοστά παρά τήν τεράστια πολιτική καί οἰκονομική κρίση. Ὁ νῦν ἀρχηγός της μπόρεσε νά φτάσει ἕνα πολύ ὑψηλό ποσοστό ἀκριβῶς γιατί κέρδισε τόν μεσαῖο, κεντρῶο χῶρο ὅπως εἶχε κάνει καί σέ ἐντελῶς διαφορετικές ἐποχές ὁ Κώστας Καραμανλῆς.

Ὑπάρχει ὅμως καί κάτι ἀκόμη. Σέ ἕνα κοινό κάτω ἀπό τά 50+ ὅλη ἡ συζήτησις γιά τόν Ἐλευθέριο Βενιζέλο ἤ τό Λαϊκό Κόμμα ἀκούγεται πολύ ξένη, ἀδιάφορη. Δέν συζητάω γιά τίς παρακάτω ἡλικίες ὅπου Λαϊκό εἶναι μόνο τό Λαχεῖο καί Βενιζέλος τό ἀεροδρόμιο Ἀθηνῶν. Δυστυχῶς, πολύ δυστυχῶς, γιατί ἡ ἄγνοια τῆς Ἱστορίας εἶναι ἐπικίνδυνη.

Καιρός νά πάρουμε λοιπόν ὅ,τι καλύτερο ἀπό τό παρελθόν καί νά κοιτάξουμε μπροστά γιατί ὁ κόσμος τρέχει. Καί τό ἔχουμε ξαναπεῖ. Ὅποιος κοιτάει πολύ στόν πίσω καθρέφτη καί μόνο εἶναι βέβαιο ὅτι θά χτυπήσει τοῖχο».

Συμφωνοῦμε κατά τό ἥμισυ μέ τό ἄρθρο τοῦ φίλου Διευθυντοῦ τῆς «Καθημερινῆς» Ἀλέξη Παπαχελᾶ. Σημειώνουμε μέ ἐνδιαφέρον τήν θετική του ἀναφορά στό πῶς ὁ Πρόεδρος Τράμπ ἡγεῖται τῶν Ρεπουμπλικανῶν, εἴχαμε τήν ἐντύπωση πώς δέν τόν συμπαθεῖ. Ἐπισημαίνουμε τήν θετική του ἀναφορά στόν Μπόρις Τζόνσον, νομίζαμε πώς τόν θεωρεῖ λαϊκιστή. Ὑπογραμμίζουμε ἐπίσης τήν ἔμφαση πού δίδει στήν πολιτική τοῦ μεσαίου χώρου τοῦ Κώστα Καραμανλῆ. Τό ἐπώνυμο αὐτό σπανίως φιλοξενεῖται στήν ἱστορική ἐφημερίδα πού διευθύνει τήν τελευταία δεκαετία. Καί τέλος ἄριστα ἀναφέρεται στήν κεντρώα διεύρυνση τοῦ Κωνσταντίνου Καραμανλῆ. Κοινό σημεῖο ὅλων αὐτῶν τῶν ἡγετῶν πού ἔκαναν ἰδεολογικές «ἐνέσεις» στά κόμματά τους εἶναι ἕνα: δέν ἄλλαξαν τό πολιτικό κέντρο βάρους τῶν παρατάξεών τους. Αὐτό ἦταν καί τό νόημα τῆς δικῆς μας παρεμβάσεως. Ναί στίς μεταρρυθμιστικές ἀλλαγές τοῦ Κυριάκου, ὄχι στήν μεταβολή τοῦ κέντρου βάρους τῆς παρατάξεως. Ἡ Δεξιά δέν εἶναι τμῆμα τοῦ κόμματος γιά νά ἀποξενωθεῖ. Εἶναι ὁ κορμός τῆς παρατάξεως: 8 στούς 10 ψηφοφόρους τῆς ΝΔ δηλώνουν «δεξιοί» στίς δημοσκοπήσεις.

Συμφωνοῦμε μέ τόν ἀγαπητότατο Ἀλέξη ὅτι οἱ ἐποχές ἀλλάζουν, ὅτι οἱ ὁρολογίες καί τά πρόσωπα δέν λένε τίποτε ἀπολύτως στούς νεώτερους. Ὡστόσο οἱ προσεγγίσεις καί οἱ σχολές σκέψης πού δημιούργησαν τά πρόσωπα παραμένουν. Ὁ Ἐλευθέριος Βενιζέλος καί ὁ Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς ἀκολουθοῦν ἐν πρώτοις διαφορετική σχολή σκέψης στήν ἐξωτερική πολιτική ἄν καί ἀνῆκαν ἀμφότεροι στήν Δύση. Ὁ πρῶτος ἐνθαρρύνθηκε νά ἐκστρατεύσει στήν Μικρά Ἀσία ἀπό τούς συμμάχους πού τοῦ ὑποσχέθηκαν ὑποστήριξη γιά δικούς τους λόγους, ἀλλά τήν κρίσιμη στιγμή τόν ἐγκατέλειψαν ἐπί ζημίᾳ τοῦ ἐθνικοῦ συμφέροντος. Ὁ Καραμανλῆς ἔχοντας τήν πικρά ἐμπειρία τῆς Ζυρίχης ἀπεσύρθη τό 1963 ἀπό τόν δημόσιο βίο διερωτώμενος ποιός κυβερνᾶ τόν τόπο καί ἄφησε τίς διάδοχες δυνάμεις νά δοκιμάσουν τήν τύχη τους καί νά ἐπενδύσουν τήν ἀπεριόριστη ἐμπιστοσύνη τους στήν Δύση. Τό ἀποτέλεσμα γνωστό: Ἀττίλας καί 1974. Αὐτό δέν σημαίνει ἀπαραιτήτως δολιότητα τῆς Δύσεως. Ἁπλῶς τά συμμαχικά συμφέροντα οὐδέποτε ταυτίστηκαν ἀπολύτως μέ τά ἑλληνικά, σχεδόν σέ καμμία φάση τῆς ἱστορίας μας. Μόνον συγκυριακά. Αὐτό σημαίνει ὅμως ὅταν μιλᾶμε γιά ἡγεσία, πώς δέν πρέπει νά εἶσαι δυτικός ἄνευ ἀστερίσκων ὅπως ὁ Βενιζέλος ἀλλά δυτικός μέ ἀστερίσκους ὅπως ὁ Καραμανλῆς, ὁ ὁποῖος ἔλεγε σέ συνεργάτες του πώς οἱ «Ἀμερικανοί εἶναι περισσότερο ἐπικίνδυνοι ὡς φίλοι παρά ὡς ἐχθροί».

Μία ἀκόμη διαφορά Βενιζέλου – Καραμανλῆ εἶναι ὁ ἀντικομμουνισμός. Ὁ Καραμανλῆς δέ νομοθέτησε ἰδιώνυμο γιατί πίστευε στήν ἐθνική σύνταξη. Στήν ἑνότητα πού ὅταν τήν εἶχε τό Ἔθνος ἀπό τούς ἑλληνιστικούς χρόνους μεγαλούργησε! Τό ἴδιο πιστεύουμε καί ἐμεῖς! Σέ ἕνα μέλλον πού βασίζεται σέ συμφιλιώσεις, ὄχι στούς θριάμβους τοῦ ἑνός ἐπί τοῦ ἄλλου. Κι αὐτό πρέπει νά προτάσσεται καθημερινῶς. Χάνουμε χρόνο μέ τήν ἐκδίκηση καί τό πάθος. Αὐτός εἶναι ὁ πυρήνας τῆς σκέψης μας ἴσως καί οἱ διαφορές μας. Κοιτᾶμε καί ἐμεῖς μπροστά, δυτικοί, μή δεδομένοι, ἑνωτικοί, χωρίς μίση καί πάθη. Αὐτό εἶναι τό διαχρονικό κέντρο βάρους τῆς παράταξης, φίλε Ἀλέξη.

Κάτι τελευταῖο: ἐμεῖς κοιτᾶμε τόν καθρέφτη γιά νά δοῦμε ποιός ἔμεινε πίσω, νά γυρίσουμε, νά τόν πάρουμε μαζί, νά μή μείνει μόνος. Νά μπεῖ στό ἀντίθετο ρεῦμα τῆς Ἐθνικῆς, χωρίς νά τό καταλάβει, κινδυνεύει ὅποιος τρέχει μέ ἰλιγγιώδη ταχύτητα ἀφηρημένος σέ δρόμους πού δέν ξέρει! Νά πέσει σέ πολιτικό τοῖχο κινδυνεύει, τέλος, αὐτός πού ἀφήνει ἀνθρώπους πίσω του! Ἐν πάση περιπτώσει, ὅπως ἀποκαλύπτει ὁ Μητσοτάκης στό τελευταῖο βιβλίο τοῦ Ἀλέξη Παπαχελᾶ, ὁ Καραμανλῆς πάντα ἔλεγε πώς «δέν εἶσαι καλός σωφέρ ἄν δέν ξέρεις νά βάζεις καί τήν ὄπισθεν»! Δίκιο εἶχε.