Πορεία ἀνατολικά

Μπορεί οἱ νόμοι τῆς ἐλεύθερης ἀγορᾶς καί τοῦ παγκόσμιου καπιταλισμοῦ νά λύσουν τά ἑλληνοτουρκικά καί νά ἐνταφιάσουν τόν βάρβαρο νεο-οθωμανισμό;

Ὑπάρχει περίπτωση κατάρρευσης τῆς τουρκικῆς οἰκονομίας κατά τρόπο ἀντίστοιχο μέ αὐτόν πού κατέρρευσε παταγωδῶς ἡ σοβιετική τό 1989, ὥστε νά μήν μείνει τίποτε ὄρθιο στήν γείτονα; Εἶναι τόσο στριμωγμένος οἰκονομικῶς ὁ Ἐρντογάν, ὥστε νά παζαρέψει τήν λύση μέ τό ἄνοιγμα τῆς εὐρωπαϊκῆς ἀγορᾶς στά ἀγροτικά προϊόντα καί τίς ὑπηρεσίες του καθώς καί τήν παροχή βίζας σέ ἑκατομμύρια Τούρκους πολῖτες; Τήν προσέγγιση, ὅτι ἡ Τουρκία μπορεῖ νά συνέλθει καί νά ἔρθει στά λογικά της, ἄν πιεστεῖ τό τραπεζικό της σύστημα, τήν ἀκούω καιρό. Καί στήν Ἀθήνα. Ἀλλά ἡ ἀπάντηση μπορεῖ νά δοθεῖ ὑπό δύο προϋποθέσεις: ἐάν πράγματι ἡ Δύση στό σύνολό της θά θελήσει νά τήν πιέσει, ρισκάροντας τήν διάλυσής της, ἡ ὁποία γεωπολιτικά θά προκαλοῦσε θύελλα καί χάος (ἄν ΗΠΑ-Γερμανία-Ἀγγλία ἀκολουθήσουν ἄλλη πολιτική, δέν ὑπάρχει θέμα συζήτησης.) Ἐάν ἐπίσης ὁ Ἐρντογάν πράγματι θέλει νά μείνει στήν Δύση ἤ θέλει νά σφραγίσει τήν θητεία του, ρίχνοντας τό βάρος του στήν Ἀνατολή (Ρωσσία-Κίνα-Ἀραβικό κόσμο) μέ ὅ,τι αὐτό σημαίνει. Ἀκόμη καί πλήρη ρήξη μέ τήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση. Ἡ γεωπολιτική εἶναι κάτι ἀνώτερο ἀπό τήν οἰκονομία.

Τί θά συμβεῖ; Ἄς δοῦμε τά δεδομένα: τήν θεωρία τῆς τουρκικῆς κατάρρευσης τήν ἄκουσα πρώτη φορά τόν Ἰούνιο στήν Ἀθήνα ἀπό κορυφαῖο Ὑπουργό. «Ἔρχεται κράχ στήν τουρκική οἰκονομία τόν Σεπτέμβριο. Θά ὑπάρξουν ραγδαῖες πολιτικές ἐξελίξεις» μοῦ εἶπε. Ἀποφεύγω νά σημειώσω τί προέβλεψε γιά τό μέλλον τῆς τουρκικῆς πολιτικῆς ἡγεσίας καθώς εἴμαστε σέ μία εὐαίσθητη καμπή γιά τήν ἀποκλιμάκωση καί τήν ἔναρξη τοῦ ἑλληνοτουρκικοῦ διαλόγου, καί δέν θά ἤθελα νά ρίξω λάδι στήν φωτιά. Κορυφαῖος οἰκονομικός παράγων μοῦ ἐμπιστεύτηκε ἐπίσης τό ἑξῆς ὑπό τύπον μαλώματος: «Κοιμᾶστε ὅλοι! Δημοσιογράφοι καί πολιτικοί! Ἡ ἑπόμενη τουρκική ἡγεσία μένει τώρα πού μιλᾶμε στήν Γλυφάδα, τήν Βουλιαγμένη, τήν Βάρκιζα καί τό Σούνιο καί ἀντί νά πᾶτε νά τούς βρεῖτε νά ρίξετε ἀπό τώρα γέφυρες γιά νά βροῦμε λύσεις εἰρήνης, τυρβάζετε περί τά ἄλλα». Ἀνεφέρετο σέ τμῆμα τῆς ἰσχυρῆς τουρκικῆς ἐλίτ πού ἀναζήτησε προστασία ἀπό τίς διώξεις τοῦ σουλτάνου στήν Ἑλλάδα, ἐγκαθιστάμενη στήν ἀττική ριβιέρα. Μέρες μετά τήν ἐπακούμβηση τοῦ «Λῆμνος», τήν ταπείνωση τῶν πέντε τουρκικῶν ὑποβρυχίων καί τήν ἀόρατη μετάβαση κάτω ἀπό τήν μύτη τῶν τουρκικῶν ραντάρ στό Αἰγαῖο (γεγονότα πού ἔρριξαν στό «πάτωμα» τήν ψυχολογία τῶν τουρκικῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων πού ἀνέμεναν περίπατο), στό Πεντάγωνο, ὅπως ἄκουσα, διερωτῶντο:

«Λέτε νά εἴμαστε ἡ τυχερή γενιά; Νά ζήσουμε τήν κατάρρευσή τους; Καί τό 1987 κανείς δέν πίστευε ὅτι θά πάθει κάτι ἡ ΕΣΣΔ. Συνέβη ὅμως». Τήν συζήτηση παρασκηνίου γιά τήν τουρκική οἰκονομία τήν κατέστησε ἐπίσημη χθές μέ μία προσεκτική δήλωσή του μέν, πού δέν ἀφήνει περιθώρια παρερμηνειῶν δε, καί ὁ οἰκονομικός σύμβουλος τοῦ Πρωθυπουργοῦ Ἀλέξης Πατέλης, ὁ ὁποῖος ὑπαινίχθηκε στό «Βῆμα», bank run ἀπόσυρσης καταθέσεων ἀπό τουρκικές τράπεζες ὑπό προϋποθέσεις. Τίς ἐκτιμήσεις αὐτές συμμερίζονται καί διεθνολόγοι μέ ἐκ διαμέτρου ἀντίθετες ὀπτικές οἱ ὁποῖοι προτείνουν νά στηρίξουμε τήν εὐρωπαϊκή πορεία τῆς Τουρκίας μέ ἀνταλλάγματα. Ὁ ἐκσυγχρονιστής Παναγιώτης Ἰωακειμίδης προτείνει τήν συνέχιση τῆς ἐνταξιακῆς προοπτικῆς τῆς Τουρκίας καί Ἑλσίνκι 2 ὑπό τόν ὅρο τοῦ ξεπαγώματος τῆς συμφωνίας τελωνειακῆς ἕνωσης («Τό Βῆμα»). Ὁ φιλελεύθερος Γιάννης Βαληνάκης προτείνει νά ἄρει ἡ Ἑλλάς τό βέτο γιά τό κεφάλαιο 13 τῶν ἐνταξιακῶν διαπραγματεύσεων, ὑπό τόν ὅρο ὅτι ἡ Τουρκία θά ἐπανέλθει στό εὐρωπαϊκό τραπέζι γιά νά λύσει τίς διαφορές της μαζί μᾶς.

Ἡ ἀνάλυση αὐτή γιά τίς ἰσχυρές πιέσεις πού θά δεχθεῖ ἡ τουρκική οἰκονομία σύντομα –καί ἐπηρεάζει τήν στρατηγική τῆς Κυβέρνησης ἀπέναντι στόν Ἐρντογάν– δέν ἔπεσε βεβαίως ἀπό τόν ουρανό. Τό ΔΝΤ προετοιμάζεται καιρό τώρα γιά νά παρέμβει –ἄν τοῦ ζητηθεῖ– στίς τουρκικές τράπεζες. Ἡ Γενική Διευθύντριά του Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα ὅρισε ὑπεύθυνη τοῦ Τμήματος Στρατηγικῆς τοῦ Ταμείου τήν Τουρκάλα Σέιλα Παζαρμπασίογλου ἡ ὁποία διέσωσε τό τραπεζικό σύστημα τῆς Τουρκίας τό 2001. Στήν Ἀμερική μέ ἀφορμή τήν νέα ἀγορά S-400 καί τήν ἐκκρεμῆ ὑπόθεση τῆς ἰρανικῆς τράπεζας, στήν ὁποία ἐμπλέκεται μέλος τῆς οἰκογένειας Ἐρντογάν, ὁ Τράμπ δέχεται εἰσηγήσεις γιά κυρώσεις στίς τουρκικές τράπεζες. Στήν Εὐρώπη ἡ λίστα Μπορρέλλ προβλέπει τό (θεωρητικότατο) ἐνδεχόμενο ἐπιβολῆς κυρώσεων στίς τουρκικές τράπεζες. Ἐάν ἡ Δύση ἦταν ἀπολύτως ἑνωμένη καί ἀποφασισμένη νά κινηθεῖ ἐναντίον τοῦ Ἐρντογάν, δέν θά τό συζητούσαμε κἄν. Ἡ στρατηγική Μητσοτάκη, ὁ ὁποῖος νομοθέτησε ὑβριδικά τίς βασικές νομικές ἀρχές τοῦ συνυποσχετικοῦ τῆς Χάγης μέ τίς δύο συμφωνίες πού κύρωσε τό Κοινοβούλιο (ὁ πυρήνας τῶν ἐθνικῶν θέσεων παραμένει ἐπί τῆς ἀρχῆς ἀλλά στίς λεπτομέρειες τῆς μέσης γραμμῆς, τῆς ἐπήρειας, τῶν μεσημβρινῶν, ἔχουμε μεταβολές) θά ἦταν ὁλόσωστη. Θά εἶναι ὅμως ἑνωμένη ἡ Δύση, ἤ ΗΠΑ-Γερμανία-Ἀγγλία σκέπτονται τίς ἐξαγωγές τους καί τό προσφυγικό περισσότερο ἀπό τήν ἀλληλεγγύη στούς ἑταίρους τους; Μά τό πιό βασικό ἐρώτημα ἀπό ὅλα εἶναι τό ἑξῆς: Πρός τά ποῦ κοιτοῦν ὁ Ἐρντογάν, τό πολιτικό, διπλωματικό καί στρατιωτικό κατεστημένο τῆς Τουρκίας καί ὁ τουρκικός λαός; Στό σύνολο τῆς τουρκικῆς κοινωνίας μιά ρήξη μέ τήν Εὐρώπη θά ἦταν ἐξόχως δημοφιλής. 20 χρόνια ὁ Ἐρντογάν τούς «γανώνει» τό μυαλό γιά τήν «ἀουβρούπα» ὅπως λέγεται στήν τουρκική ἡ Εὐρώπη. Στόν πυρῆνα τῶν κεμαλιστῶν ἐσχάτως εἶναι διαδεδομένο ἕνα νέο ἀπρόσμενο σύνθημα: «Ἀνατολικά θά κοιτοῦσε σήμερα ὁ Κεμάλ ἄν ζοῦσε!». Ἡ ὅλη ἀπορριπτική συμπεριφορά τοῦ Ἐρντογάν πρός Τράμπ – Μέρκελ σέ συνδυασμό μέ τήν ἐμβάθυνση τῆς ἰσλαμοποίησης (Ἁγία Σοφία-Μονή Χώρας), αὐτό δείχνει. Πώς κοιτᾶ ἀνατολικότερα πρός Ρωσσία-Κίνα-Ἰράν καί πρός τόν ἀραβικό κόσμο: ἐλέγχει τήν κυβέρνηση τῆς Τυνησίας, ἐλέγχει τήν μισή κυβέρνηση τῆς Λιβύης, ὀνειρεύεται τήν ἀνατροπή Σίσι καί τήν ἐπαναφορά διαδόχων τοῦ Μόρσι, ἀποκτᾶ ναυτικές βάσεις στά Κατεχόμενα καί στήν Λιβύη (στήν μύτη τῆς Γαλλίας), ἐνῶ μέ τόν ἔλεγχο τῶν πηγῶν στήν Τρίπολη, μέ τό κοίτασμα στήν Μαύρη Θάλασσα καί τήν Μεσόγειο καί τίς συμφωνίες μέ τήν Gazprom, θέλει νά εἶναι ἐνεργειακά αὐτόνομος καί οἰκονομικά ἀνεξάρτητος ἀπό τήν Δύση. Ὁ ἄνθρωπος πού παρέλαβε τήν Τουρκία μέ τό ΔΝΤ ἐκεῖ καί «χάζευε» τήν Ἀθήνα τῶν Ὀλυμπιακῶν ἀγώνων τό 2004, δύσκολα ἐκτιμᾶται ὅτι θά ἀλλάξει πορεία. Θά κρατήσει τούς δεσμούς μέ τήν Δύση (ΝΑΤΟ), τίς οἰκονομικές σχέσεις μέ τούς παραπαίοντες σήμερα βασικούς παῖκτες τῆς Δύσεως, ἀλλά θά τραβήξει πορεία ἀνατολικά. Γιά νά ἐπιτύχει αὐτό πού λέει καί ξαναλέει –τό εἶπε καί χθές στόν προκλητικό ἑορτασμό γιά τήν Μικρασιατική Ἐκστρατεία–, τήν «ἐθνική ἀνεξαρτησία». Στήν πραγματικότητα ἄν δέν τά πάρει ὅλα μέ τήν ἰσχύ πού διαθέτει, ἔχει ἀνάγκη τόν πόλεμο μαζί μας. Δεδομένου ὅτι στήν πατρίδα μας κάποιοι ἐλπίζουν ὅτι μέ δεδομένη τήν πορεία τῆς τουρκικῆς οἰκονομίας θά μπορούσαμε νά κάνουμε μείζονες συμβιβασμούς ἄν ὁ Ἐρντογάν ἀναγνώριζε τήν ἑλληνική κυριαρχία στά 18 ἑλληνικά νησιά, διερωτῶμαι: Μήπως ἔχουμε αὐταπάτες; Ἔχουν ἐργαλειοποιηθεῖ τόσο ἐσωτερικά τό θέμα τῶν 18 νησιῶν, καί ἡ «Γαλάζια Πατρίδα» ἔχει καταστεῖ τόσο ἰσχυρό ἐθνικό δόγμα ὥστε ὅποιος ἀποστεῖ ἀπό αὐτά μπορεῖ νά ἔχει τήν τύχη τοῦ Μεντερές. Μηδέ τοῦ ἐμπνευστῆ τους Ἐρντογάν. Τούτων δοθέντων σωστή εἶναι ἡ τακτική μας νά ἐπενδύουμε στόν χρόνο, ἀλλά τό ἐρώτημα εἶναι ἕνα καί συγκεκριμένο: Πόσο χρόνο ἔχουμε;