Τά κόμματα ὡς «πουκάμισα»

ΠΡΑΓΜΑΤΙ! Οἱ νέοι ὑφυπουργοί τῆς κυβέρνησης τοῦ ΣΥΡΙΖΑ, κ.κ. Θάνος Μωραΐτης καί Ἄγγελος Τόλκας, παιδιά τοῦ Γιώργου Παπανδρέου ἀμφότεροι, καταφέρθηκαν στό παρελθόν μέ σκληρό τρόπο ἐναντίον τῆς κυβέρνησης τῆς Ἀριστερᾶς.

Καί στό μέτρο πού τμῆμα τοῦ συντηρητικοῦ Τύπου ἀναδεικνύει τίς παλινωδίες τους καί τίς ἀνακολουθίες τους αὐτές, ὀρθῶς πράττει. Ἄριστα πράττει. Ἡ υἱοθέτηση αὐτοῦ τοῦ κανόνα βεβαίως ἐμπεριέχει σωρεία πολιτικῶν κινδύνων, διότι σέ ἀντίστοιχες δηλώσεις, μέ σκληρότερο ἤ ἠπιότερο περιεχόμενο, προέβησαν στό παρελθόν παλαιότερες, πρόσφατες ἤ καί ἐπικείμενες μετεγγραφές στόν εὐρύτερο κεντροδεξιό χῶρο.

Ὡστόσο, τό μεῖζον θέμα πού ἀνοίγει ξανά, μέ τήν εὐκαιρία τοῦ ἀνασχηματισμοῦ, δέν εἶναι νομίζω αὐτό. Ἄλλο εἶναι. Ἄλλα, γιά τήν ἀκρίβεια. Ἡ ἔνταξη ἑνός πολιτικοῦ προσώπου σέ ἕνα κόμμα κρίνεται θεωρῶ ἀπό τρία κριτήρια. Τί καί ποιούς ἐκπροσωπεῖ τό πρῶτο. Ἐκπροσωπεῖ κάποιους; Λίγους, πολλούς, κανέναν; Οἱ δέ ἰδέες πού πρεσβεύει, ὁ τρόπος πού σκέφτεται γιά τήν Ἑλλάδα καί τόν λαό της εἶναι συμβατός μέ τό DNA τοῦ κόμματος πού ἐντάσσεται; Τό δεύτερο εἶναι πῶς συμπεριφερόταν στό παρελθόν ἀπέναντι σέ αὐτό τόν χῶρο. Ἀσκοῦσε συνεπῆ κριτική ἐπί τῆ βάσει ἀρχῶν καί ἰδεῶν; Στόχευε πρόσωπα; Καί ἄν τά στόχευε καί τά ἐπέκρινε τό ἔπραττε μέ μῖσος, μέ ὑπερβολή, μέ ἀνοίκειους χαρακτηρισμούς ἤ μέ ὀξύ τρόπο μέν ἀλλά σέ κλῖμα εὐπρέπειας; Καί τό τρίτο στοιχεῖο ἀφορᾶ στήν σπονδυλική στήλη τοῦ πολιτικοῦ. Ἔχει; Ἤ μετακινεῖται ἀπό κόμμα σέ κόμμα σέ καιρούς ρευστότητας, προκειμένου νά διασώσει τό πολιτικό σαρκίο του;

Ξεκινῶ τίς ἀπαντήσεις μου ἀπό τό πρῶτο. Ὁ Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς ἔκανε τό 1978 τήν περίφημη διεύρυνση ἐντάσσοντας στήν ΝΔ πολιτικούς τοῦ διαμετρήματος τοῦ Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, τοῦ Θανάση Κανελλόπουλου, τοῦ Μιχάλη Παπακωνσταντίνου, τοῦ Σταύρου Μπίρη κ.ἄ. Ὅλοι προέρχονταν ἀπό τήν Ἕνωση Κέντρου, ἡ ὁποία εἶχε λάβει ποσοστό 25% ἕναν χρόνο πρίν ἀπό τήν διεύρυνση, πλήν Μητσοτάκη, ὁ ὁποῖος ἡγεῖτο τοῦ δικοῦ του ἰδιόκτητου κόμματος τῶν Νεοφιλελευθέρων. Τί ἀπεδείχθη ἄραγε στίς κάλπες τοῦ 1981, τρία χρόνια μετά; Ἡ ΝΔ πῆρε τά στελέχη τῆς Ἑνώσεως Κέντρου καί τό ΠΑΣΟΚ τούς ψηφοφόρους του. Ὁ δέ Γεώργιος Μαῦρος ὁ ὁποῖος εἶχε ὑποστηρίξει τό 1977 ὅτι «κάθε ψῆφος στό ΠΑΣΟΚ εἶναι μία σφαῖρα στήν καρδιά τῆς δημοκρατίας» (πολύ βαριά κουβέντα), στό τέλος ἐνετάχθη καί ἐκεῖνος στό ψηφοδέλτιο Ἐπικρατείας τοῦ Κινήματος. Ἀδύνατον νά ἀνακόψεις τήν ροή τοῦ ποταμοῦ μέ βαριές κουβέντες.

Τό ἐρώτημα λοιπόν καί γιά τόν ΣΥΡΙΖΑ, πού ἔχει ἔφεση στίς μετεγγραφές πρώην ὑπουργῶν τοῦ ΠΑΣΟΚ, καί γιά τήν ΝΔ, πού ἔχει ἔφεση σέ μετεγγραφές πρώην βουλευτῶν-στελεχῶν τοῦ Ποταμιοῦ, εἶναι ἕνα καί μόνο: Ἐκπροσωποῦν αὐτές κάποιους –λίγους/πολλούς– ἤ κανέναν; Οἱ ἀπόψεις τους εἶναι συμβατές γιά τόν χῶρο ἤ αὔριο πού θά γίνει κυβέρνηση ἡ ΝΔ καί ἀντιπολίτευση ὁ ΣΥΡΙΖΑ θά συγκρουσθοῦν μέ τίς ἡγεσίες τους στήν πρώτη στροφή, στήν πρώτη κρίσιμη ψηφοφορία γιά νομοσχέδιο; Τό σημειώνω αὐτό, γιατί ἀκούω νέο ὑποψήφιο τῆς ΝΔ, ἀπό τούς σοβαρούς, χωρίς κομματική προϋπηρεσία, νά δηλώνει δημοσίως τήν ἀπογοήτευσή του, ἐπειδή «στήν πολιτική δέν μπορεῖς νά κάνεις πράγματα πέρα ἀπό τό μέσο ὅρο». Στήν πραγματικότητα δέν ἔχει τούς ἴδιους ἀκριβῶς ἀξιακούς κώδικες μέ τούς ψηφοφόρους τοῦ κόμματος πού διεκδικεῖ καί ὑποφέρει πού δέν μπορεῖ νά εἶναι ὁ ἑαυτός του ὅταν τούς μιλᾶ. Τό ἐπισημαίνω ἐπίσης, γιατί κατέγραψα κάτι σωστό πού εἶπε προσφάτως ὁ Σταῦρος Θεοδωράκης: «Γιά πολλά μποροῦν νά μέ κατηγορήσουν, ἐκτός ἀπό ἕνα: ὅτι δέν εἶμαι συνεπής. Δέν ἔχω ἀλλάξει ποτέ τίς θέσεις μου». Ἄν πηγαίνεις σέ κόμμα ὅπου δέν θά μπορεῖς νά εἶσαι συνεπής, γιατί τό κάνεις;

Τό δεύτερο στοιχεῖο πού ὀφείλει νά ἀξιολογεῖ κανείς σέ ἕναν ὑπό μετεγγραφή πολιτικό εἶναι ὁ τρόπος πού κινεῖται καί ὁ τρόπος πού ἐκφράζεται στόν δημόσιο βίο. Ζοῦμε σέ μιά ἐποχή πού πλεονάζουν τά κοσμητικά ἐπίθετα καί βρίσκονται σέ ἔλλειψη τά ἐπιχειρήματα. Ἐποχή ἐπιθετική, βίαιη στόν λόγο, διχαστική. Ὁ πολιτικός ὅμως ὀφείλει νά ἡγεῖται. Ὄχι νά ἀκολουθεῖ τήν ἐποχή. Ὁ λόγος του ὀφείλει νά εἶναι καί παιδαγωγικός. Ἄν λοιπόν μετεγγράφονται ἀπό κόμμα σέ κόμμα πολιτικοί οἱ ὁποῖοι ἔχουν κατά καιρούς πεῖ μέ τρόπο «ἀξιωματικό» βαριές κουβέντες γιά πρόσωπα καί πράγματα, τότε τό μήνυμα πού ἀποστέλλεται στήν κοινωνία, τό μήνυμα τοῦ κυνισμοῦ εἶναι λάθος. Ἄν μπορεῖς νά λές ὅ,τι θέλεις χωρίς συνέπειες καί αὐτοί πού καθύβριζες χθές σέ ὑποδέχονται μέ κόκκινο χαλί στίς τάξεις τους σήμερα, τότε γιατί ἀποροῦμε πού οἱ Ἕλληνες γυρίζουν τήν πλάτη τους στήν πολιτική;

Καί βεβαίως τό τρίτο κριτήριο εἶναι ἡ εὐκολία τοῦ πολιτικοῦ νά ἀλλάζει κόμματα σάν τό πουκάμισο. Τά κόμματα δέν εἶναι πουκάμισο ὅμως. Ἔχουν ἱστορία. Πίσω τους ἀκολουθοῦν πολῖτες μέ ἀπόψεις. Μοῦ εἶναι δύσκολο νά κατανοήσω πῶς κάποιος ἀπό τήν ΝΔ ἐντάσσεται στήν κοινοβουλευτιή ὁμάδα τοῦ ΣΥΡΙΖΑ. Μοῦ εἶναι δύσκολο νά κατανοήσω πῶς κάποιος πού διετέλεσε βουλευτής ἤ στέλεχος τοῦ ΣΥΡΙΖΑ, τῆς ΔΗΜΑΡ καί τοῦ Ποταμιοῦ καταλήγει στήν ΝΔ, διατρέχοντας ὅλη τήν πολιτική καί ἰδεολογική κλίμακα μέσα σέ δέκα χρόνια. Πόσες φανέλλες θά ἀλλάξεις πιά; Κόκκινες, γαλάζιες, ρόζ, πράσινες, γκρί; Αὐτή εἶναι, νομίζω, ἡ συζήτηση πού πρέπει νά γίνει μέ θάρρος καί ὄχι ἁπλῶς ὁ ἑστιασμός μας σέ δηλώσεις ἀπό τό παρελθόν, τίς ὁποῖες ἀνακαλύπτουμε εὔκολα μέ τήν βοήθεια τῆς… «ἀστυνομίας» τοῦ ἴντερνετ. Τό πρόβλημά μας –καταλήγω– εἶναι συνολικά ἡ ποιότητα τοῦ πολιτικοῦ μας προσωπικοῦ καί ὄχι τυχόν περιστασιακές δηλώσεις του. Οἱ δηλώσεις ἔρχονται καί παρέρχονται. Τά κόμματα ὡς φορεῖς τῆς ἀντιπροσωπευτικῆς κοινοβουλευτικῆς δημοκρατίας ποτέ.