Τέτοια εὐγένεια δέν τήν χρωστᾶμε

Η ΜΑΤΙΑ ΤΗΣ ἦταν διερευνητική. Βολιδοσκοποῦσε. Δέν ἤξερε τί νά περιμένει ἀπό μένα. Οὐσιαστικά τήν γνώριζα γιά πρώτη φορά.

Ὁ κόσμος ἔμπαινε καί ἔβγαινε στό καφέ τοῦ ξενοδοχείου Hydrama, τό ὁποῖο κάποτε ἦταν ἡ καπναποθήκη Σπῆρερ καί ἀνακαίνισε εἰς τρόπον ὥστε νά γίνει ξενοδοχεῖο ἕνας Κρητικός ἐπιχειρηματίας, ὁ κύριος Λεδάκης. Μελίσσι κανονικό τά διπλανά τραπέζια στά ὁποῖα κάθονταν οἰκογένειες πού εἶχαν ἐπιστρέψει μόλις ἀπό τήν «Ὀνειρούπολη». Ἔργο τοῦ τέως δημάρχου Θωμᾶ Μαργαρίτη, στό ὁποῖο ἔδωσε ὤθηση ὁ διάδοχός του δήμαρχος καί μετέπειτα ὑπουργός Μακεδονίας-Θράκης Μαργαρίτης Τζίμας. Ἐπιχείρησα νά σπάσω τήν ἀμηχανία ρίχνοντας προηγουμένως μιά ματιά στήν μικρή φωτισμένη «λίμνη» στίς πηγές τῆς Ἁγίας Βαρβάρας, πού βρίσκεται ἀκριβῶς μπροστά στό ξενοδοχεῖο.

«Ὡραῖα εἶναι τώρα, ἀλλά πῶς περνᾶτε τόν ὑπόλοιπο χειμῶνα;» Ἡ θεία Τούλα περί ἧς ὁ λόγος, χαμογέλασε γιατί εἶχε ἕτοιμη τήν ἀπάντηση:

«Ξέρεις, παιδί μου, εἴχαμε κάποτε ἐδῶ ἕναν ὡραῖο πολιτευτή. Ὀνομαζόταν Γρηγοριάδης. Ὅταν τοῦ ἔκαναν τήν ἴδια ἐρώτηση στήν Ἀθήνα ξέρεις τί τούς ἀπαντοῦσε; Πλήττουμε ἀξιοπρεπῶς! Αὐτό ἔχω νά σοῦ ἀπαντήσω καί ἐγώ σήμερα: Πλήττουμε ἀξιοπρεπῶς!». «Τί ἀκριβῶς ἐννοεῖτε;» τήν προκάλεσα. «Ἕνας τόπος μπορεῖ νά πολλαπλασιάσει ἀλλά μπορεῖ καί νά συρρικνώσει ἕναν ἄνθρωπο. Αὐτό ἐννοῶ. Ἀγαπῶ τόν τόπο μου χωρίς ἀμφιβολία! Ἀλλά ἐμεῖς ἐδῶ ἀγαπᾶμε πιό πολύ τούς ἀνθρώπους. Πιό σημαντικό ἀπό τό τοπίο μιᾶς πόλεως εἶναι τό ἀνθρώπινο τοπίο» μοῦ ἀπάντησε αὐθορμήτως.

Ἀνθρώπινο τοπίο! Τί ὡραία ἔκφραση, τί γοητευτική ἀπάντηση. Εἶχα μπροστά μου μία γνήσια ἐκπρόσωπο τῆς παλαιᾶς μορφωμένης ἀστικῆς τάξεως τῆς ἑλληνικῆς περιφέρειας. Παρατήρησα γιά λίγο τήν κόκκινη μπλούζα πού φοροῦσε μέ τό λιτό κολιέ πού ἔκανε ἐξαιρετικό κοντράστ μέ τά χρώματα, καί ἐνθαρρυμένος ἀπό τίς ἀτάκες της τόλμησα νά τῆς ζητήσω νά κολυμπήσουμε στά βαθιά. Τήν ρώτησα τήν ἄποψή της γιά ἕνα ἐπώνυμο δημόσιο πρόσωπο τῆς περιοχῆς. Σιώπησε γιά δευτερόλεπτα γιά νά ἀπαντήσει μέ δύο δολοφονικές λέξεις:

«Σχετική φιγούρα».

Ὑπό τήν ἔννοια, ὅτι δέν εἶναι «γεμάτη» φιγούρα, ὅτι δέν εἶναι «πλήρης» περιεχομένου, ὅτι εἶναι ἀμφιλεγόμενη. Πόσο ὄμορφη εἶναι ἡ ἑλληνική γλῶσσα, ἀδάμαστη καί ἀξεπέραστη, ὅταν ξέρουμε νά τήν χρησιμοποιοῦμε. «Καί οἱ Τοῦρκοι; Εἶδα πολλά πούλμαν μέ Τούρκους ἐπισκέπτες στήν Ὀνειρούπολη» σημείωσα. Κάγχασε βροντερά μέ εἰρωνεία ὅπως ἀκριβῶς κάγχαζε ἐνίοτε καί ἡ Μήτση, ἡ θρυλική ἥρως τοῦ Λάκη Λαζόπουλου: «Οἱ Τοῦρκοι, παιδί μου, ἐπιστρέφουν σιωπηρῶς. Ἔρχονται νά δοῦν τί θά πάρουν» εἶπε σχεδόν συλλαβιστά, μέ τήν αὐτοπεποίθηση ἑνός ἀνθρώπου πού γνωρίζει τήν ἱστορία του. Καί πρόσθεσε:

«Ἐμεῖς τούς ἀνακαινίζουμε τά τζαμιά κι αὐτοί μᾶς καταστρέφουν τίς ἐκκλησίες! Δέν τήν χρωστᾶμε τέτοια ευγένεια!»…

Πράγματι, ὅπως ἔμαθα νωρίτερα, ἕνας κορυφαῖος ἐπιχειρηματίας τῆς περιοχῆς τῆς Δράμας πού δραστηριοποιεῖται στήν Ναυτιλία καί ἔχει βοηθήσει τήν πόλη του σέ σημεῖο πού νά θεωρεῖται εὐεργέτης τῆς Δράμας, «χρηματοδότησε» τήν ἀνακαίνιση ἑνός παλαιοῦ τεμένους τοῦ «Ἀράπ Τζαμί». Δώρισε τρία παρακείμενα ἀκίνητά του γιά νά διευκολυνθοῦν οἱ ἐργασίες τοῦ Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ.

Ἀλλά μέ λύπη πληροφορήθηκα ἀπό ἄλλη πηγή ὅτι ἀρνήθηκε νά χρηματοδοτήσει τήν ἀποκατάσταση τῆς ἱστορικῆς μονῆς τῆς Εἰκοσιφοίνισσας στήν παλιά της μορφή καί ἀπέρριψε αἴτημα ἐνισχύσεως τῆς τοπικῆς ἐκκλησίας. Κι ἄς ἀπεδείχθη πρόσφατα μέ χειρόγραφα πού διάβασε ὁ ἱστορικός Γεώργιος Παπάζογλου ὅτι τόν Αὔγουστο τοῦ 1578 οἱ 173 μοναχοί τῆς Μονῆς μαζί μέ 40 λαϊκούς κατεσφάγησαν ἀπό τούς Ἀγαρηνούς.

Τώρα προέχει ἡ ἑλληνική ἀνωτερότης. Ἡ ἀνακαίνιση τῶν τζαμιῶν μέ ἑλληνική χρηματοδότηση.

Ἡ Θεία Τούλα εἶχε «ζεσταθεῖ» μέ τήν συζήτηση καί ἐπεκτάθηκε:

«Ξέρεις, παιδί μου, ἐγώ μιά ζωή εἶμαι ἕνας μετριοπαθής ἄνθρωπος. Δέν μοῦ ἀρέσει τό μῖσος. Δέ μοῦ ἀρέσει νά κάνουν τά σχολεῖα προπαγάνδα. Ἀλλά ἀπό αὐτά πού μαθαίνουμε, τελικά συμπεραίνω ὅτι εἶχαν δίκιο κάποιοι πού στά χρόνια μας στό σχολεῖο μᾶς ἔδιναν ἕνα τετράδιο μέ ἕνα λύκο, μιά ἀρκούδα καί ἕνα τσακάλι στό ἐξώφυλλο πού μᾶς ἔδειχναν ποιοί εἶναι οἱ ἐχθροί τῆς πατρίδας μας. Αὐτό ἔγινε ἀργότερα ὁ “Τσάμικος” τοῦ Μανώλη Μητσιᾶ σέ στίχους τοῦ Νίκου Γκάτσου. Ἡ κατάσταση εἶναι ἐπείγουσα καί πρέπει νά κάνουμε ὅ,τι προλάβουμε γιά νά προλάβουμε. Ἔχουμε χάσει τραῖνα! Πρέπει νά μάθουν οἱ νέοι μας τήν ἱστορία μας. Πρέπει νά μαθαίνουν γιά τίς κερκόπορτες τῆς ἥττας μας, γιά νά μήν ἀνοίξουν καί ἄλλες».

Ἡ ἀπολαυστική συζήτησή μας διεκόπη ἀποτόμως. Εἶχε ἔρθει στό ξενοδοχεῖο γιά νά μᾶς παραλάβει ὁ θεῖος Φώτης καί ὁ γυιός του ὁ Παναγιώτης μέ τίς συζύγους τους, γιά νά γευματίσουμε στήν ἄλλη ἄκρη τῆς μικρῆς λίμνης, στόν «Τέντζερη» τοῦ κυρίου Κεφαλίδη.

«Ὀμορφιές, Τούλα, ὀμορφιές!» τῆς εἶπαν. Ἀλλά ἐκείνη συνηθισμένη νά ἔχει πάντα τήν τελευταία λέξη: «Ἄλλα μοῦ λέει ὁ καθρέφτης μου, ἀγαπητέ» εἶπε χαμογελαστή, καί μέ αὐτοπεποίθηση ἀναχώρησε. Στό σπίτι τήν ἀνέμεναν κάτι ὡραῖα σουτζουκάκια χωρίς μπούκοβο, ὅπως μᾶς ὑπογράμμισε.

Ὁ θεῖος Φώτης εἶναι ὁ πρόεδρος τῆς «Θρακικῆς Ἑστίας» τῆς Δράμας. Ἔχει μιά μικρή βιοτεχνία ἀλλαντικῶν μέ τήν πολύ ὡραία ἐπωνυμία «Βόρειος Ἑλλάς», τήν ὁποία ἔχει παραδώσει πλέον στούς γυιούς του, Παναγιώτη καί Γιάννη.

«Σοῦ ἔχω ἕνα ὡραῖο δῶρο» μοῦ εἶπε καί ὅταν τό ἄνοιξα καί τό περιεργάστηκα συγκινήθηκα διπλά. Ἦταν τό νέο ἡμερολόγιο τῆς «Θρακικῆς Ἑστίας», τό ὁποῖο εἶναι ἀφιερωμένο σέ ὅλους τούς Ἁγίους τῆς Θράκης. Μέ πρώτους τόν Ἅγιο Νεκτάριο, τόν Ἅγιο Κύριλλο, τήν Ἁγία Ἀντιγόνη, τήν Ἁγία Γλυκερία, τήν Ἁγία Παρασκευή τήν Ἐπιβατινή. Καί τοῦ ὁποίου χορηγός εἶναι τό ἵδρυμα τοῦ «Χαρίλαου Κεραμέως» ἀπό τήν Θεσσαλονίκη.

Ἡ οἰκογένεια τῆς ὑπουργοῦ Ἐργασίας ἦρθε ἀπό τίς Σαράντα Ἐκκλησιές τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης καί ἀφοῦ στάθηκε στά πόδια της,ἀφοσιώθηκε στό κοινωνικό ἔργο ὅπως ἡ ὑπεράσπιση τῆς ἱστορίας καί τῆς ἐθνικῆς ταυτότητας. Οἱ δύο ἰατροί προπαπποῦδες της στήν ἀνατολική Θράκη σάρωναν τήν περιοχή ἱππεύοντας ἕνα κόκκινο ἄλογο ὁ ἕνας κι ἄλλο ἕνα ἄσπρο ἄλογο ὁ ἄλλος. Στό Διοικητικό Συμβούλιο τοῦ ἱδρύματος ἐναλλάσσονται ὅλοι οἱ ἐν ζωῇ Κεραμεῖς. Ὁ θεῖος Φώτης μοῦ εἶπε ὅτι εἶχε ἄριστη συνεργασία μέ τόν Κώστα, ὁ ὁποῖος ὡς πολιτικός μηχανικός ἔβαλε τήν ὑπογραφή του σέ ἐμβληματικά ἔργα τῆς Θεσσαλονίκης, ὅπως τό Μέγαρο Μουσικῆς ἤ τό πάρκινγκ στήν περιοχή τῆς Ἁγίας Σοφίας.

Τό εὐτύχημα εἶναι ὅτι ἡ εὐχή τῆς θείας Τούλας νά μαθαίνουν τά παιδιά τήν ἱστορία γίνεται πράξη. Ὄχι μόνο μέσα ἀπό τά ἡμερολόγια. Παραμονές Χριστουγέννων δεκάδες νέοι τῆς πόλεως βγῆκαν τό βράδυ, καί ὄχι τό πρωί ὅπως γίνεται στήν ὑπόλοιπη Ἑλλάδα, νά ποῦν τά ποντιακά κάλαντα. Ἀκόμα καί στήν πόρτα τοῦ σπιτιοῦ τοῦ παλαιοῦ βουλευτῆ τῆς περιοχῆς Ταχιρίδη ἔφθασαν. Ἐνῷ μιά ὁμάδα νέων ἀνθρώπων ἀπό τό Δοξᾶτο τῆς Δράμας ὅπου ἔγινε ἡ μεγάλη σφαγή, ὀργανώνει κάθε καλοκαίρι πορεία πρός τό ἀρχαῖο θέατρο τῶν Φιλίππων μέ τόν τίτλο «Ὀψόμεθα εἰς Φιλίππους». Ἐάν ὅπως εἶπε ὁ Παναγιώτης γίνει καί ἡ ἀπ’ εὐθείας ὁδική σύνδεση μέ τήν Θεσσαλονίκη μέσῳ Ἐγνατίας, θά διασυνδεθοῦν πάνω στόν ἴδιο ἄξονα ἡ Ἀμφίπολη, ὁ Λέων της, τό Ἀρχαῖο Θέατρο Φιλίππων καί ἡ ἱστορική Εἰκοσιφοίνισσα, πού μαζί μέ ἄλλες μόνες κράτησε ὄρθιο τό Γένος ἐπί τέσσερεις αἰῶνες. Μήν ξεχνᾶμε ὅτι ἡ Θράκη ἀπελευθερώθηκε ἕναν ὁλόκληρο αἰῶνα μετά τήν ὑπόλοιπη Ἑλλάδα!

Καμμιά φορά, ἐδῶ στόν Βορρᾶ, τά φαινόμενα ἀπατοῦν. Δίδεται ἡ ἐντύπωση, ὅτι νεώτερη γενιά δέν γνωρίζει τήν ἱστορία της, ἀλλά ἡ πράξη ἔχει δείξει ὅτι ἡ νέα γενιά εἶναι …«Γιάφκα», ὅπως τό ὄνομα τῆς καντίνας στήν εἴσοδο τῆς Δράμας.

Καί τήν ἔχει ἀκούσει καί τήν γνωρίζει καί τήν ἀνακαλεῖ στήν μνήμη της στήν πρώτη εὐκαιρία. Καί θέλει νά τήν διαδώσει. Ἁπλῶς ἐργάζεται καί αὐτή σιωπηρά, ὅπως οἱ ἀντίπαλοί της!

Ὁ τόπος αὐτός ἔχει ρίζες πού δέν ξερριζώνονται.

«Θεία Τούλα, νά μήν ἀνησυχεῖς» εἶπα μέσα μου καί ἄρχισα νά ἀνηφορίζω πρός τό «δεσποτικό», γιά νά συναντήσω τόν ἐξαιρετικό Μητροπολίτη Δράμας Δωρόθεο…