ΣΤΙΣ 6 Μαρτίου 2017 ὁ τότε Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος ἐπισκέφθηκε τήν Ρόδο
Ἕως τήν ἡμέρα ἐκείνη ἡ Ἑλλάς δέν εἶχε κωδικοποιήσει τήν ἐθνική της θέση γιά τό πῶς αἰτιολογεῖ τήν ἀπόρριψη τοῦ τουρκικοῦ αἰτήματος περί ἀποστρατιωτικοποίησης τῶν Δωδεκανήσων. Οὔτε εἶχε ἐπεξεργασμένη στρατηγική ὥστε νά ἀνάγει τίς τουρκικές διεκδικήσεις ἀπό ἑλληνο-τουρκική σέ εὐρωτουρκική διαφορά. Ὁ Παυλόπουλος τό ἔπραξε: Καί γιά τήν ΑΟΖ, καί γιά τά χερσαῖα σύνορα στόν Ἕβρο, καί γιά τήν κυριότητα τῶν ἐντεταγμένων στά εὐρωπαϊκά προγράμματα νησιῶν καί βραχονησίδων. Ἔσυρε τήν κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ πρός τό μέρος του, μολονότι οἱ ἀπάτριδες τῶν Ἀθηνῶν τόν εἰρωνεύονταν γιά τά «ἠχηρά μηνύματά» του στήν Ἄγκυρα.
Στήν Ρόδο ἐκείνη τήν ἡμέρα συμπλήρωσε ἐντυπωσιακά τήν ἐθνική θέση. Ἐπειδή οἱ Τοῦρκοι ἐπανέρχονται δριμύτεροι καί ἀπαιτοῦν νά τεθεῖ στόν διάλογο καί μάλιστα ὡς «κόκκινη γραμμή» τους ἡ ἀποστρατιωτικοποίηση, παραθέτω σήμερα τό οἰκεῖο ἀπόσπασμα ἀπό τήν σημαντική αὐτή ὁμιλία τοῦ τέως Προέδρου τῆς Δημοκρατίας ἡ ὁποία εἶναι ὅπλο –ἐφόσον τό ἐπιθυμοῦν– στήν φαρέτρα τοῦ πρωθυπουργοῦ καί τοῦ ὑπουργοῦ Ἐξωτερικῶν. Ἔχει ὡς ἑξῆς:
«τά περί ἀποστρατιωτικοποίησης τῶν Δωδεκανήσων, κατά τίς διατάξεις τοῦ ἄρθρου 14 παρ. 2 τῆς Συνθήκης Εἰρήνης τῶν Παρισίων, πρέπει νά ἑρμηνεύονται καί ὑπό τό φῶς τῆς ἐκ μέρους τῆς Ἑλλάδας ἄσκησης, ἔναντι τῆς Τουρκίας, τοῦ δικαιώματος προληπτικῆς ἄμυνας («anticipatory self-defence»), ἰδίως μετά τό 1974 καί κατ’ ἀκολουθία τῆς τουρκικῆς εἰσβολῆς στήν Κύπρο καί τῆς ἐντεῦθεν ραγδαίας καί ἀπροκάλυπτης αὔξησης τῆς ἐπιθετικότητας τῆς Τουρκίας εἰς βάρος τῆς Χώρας μας.
α) Τό δικαίωμα προληπτικῆς ἄμυνας θεμελιώνεται στίς διατάξεις τοῦ ἄρθρου 51 τοῦ Χάρτη τοῦ ΟΗΕ, οἱ ὁποῖες καθιερώνουν –καί μάλιστα ὡς jus cogens– τό φυσικό δικαίωμα τῆς «ἀτομικῆς ἤ συλλογικῆς νόμιμης ἄμυνας» κράτους-μέλους τοῦ ΟΗΕ. Παρά δέ τήν διατύπωση τῶν ὡς ἄνω διατάξεων πού prima faciae φαίνεται νά θέτουν ὡς προϋπόθεση τῆς προληπτικῆς ἄμυνας τήν ἐκδηλωμένη ἔνοπλη ἐπίθεση, ἡ μεγάλη πλειοψηφία τῶν διεθνολόγων ἀλλά καί ἡ ἴδια ἡ διεθνής πρακτική δέχονται ὅτι γιά τήν ἄσκηση τοῦ δικαιώματος προληπτικῆς ἄμυνας ἀρκεῖ καί ἡ ἐπικείμενη ἀπειλή, πολλῶ μᾶλλον ἡ ἀπειλή χρήσης βίας, ἡ ὁποία καί συνιστᾶ εὐθεῖα παραβίαση τῶν διατάξεων τοῦ ἄρθρου 2 παρ. 4 τοῦ Χάρτη τοῦ ΟΗΕ. Ἔτσι π.χ. οἱ ΗΠΑ, μετά τίς τρομοκρατικές ἐπιθέσεις τῆς 11ης Σεπτεμβρίου 2001, προσέφυγαν στήν ἄσκηση τοῦ δικαιώματος προληπτικῆς ἄμυνας –καί μάλιστα χωρίς χρονικό περιορισμό, ἀφοῦ ἡ ἀπειλή ἐμφανίζεται ἐπικείμενη ἐπ’ ἀόριστο– ὡς νόμιμης προληπτικῆς δράσης λόγω ἐπικείμενης ἀπειλῆς καί, κατ’ ἀκολουθία, ἐπικείμενης ἐπίθεσης. Τήν ἄποψη αὐτή υἱοθέτησε πλήρως ὁ ἴδιος ὁ Γενικός Γραμματέας τοῦ ΟΗΕ, δηλώνοντας –στίς 21 Μαρτίου 2005– μεταξύ ἄλλων καί ὅτι: «Ἐπικείμενες ἀπειλές καλύπτονται πλήρως ἀπό τό ἄρθρο 51, τό ὁποῖο διασφαλίζει τό φυσικό δικαίωμα τῶν κυρίαρχων κρατῶν νά ἀμυνθοῦν ἐναντίον ἔνοπλης ἐπίθεσης».
β) Ἐνόψει τῶν προεκτεθέντων, a fortiori ἡ Ἑλλάδα νομιμοποιεῖται, ὅταν καί ἐφόσον τό κρίνει σκόπιμο γιά τήν ἄμυνά της, νά κάνει χρήση καί ὡς πρός τά Δωδεκάνησα τοῦ κατά τίς διατάξεις τοῦ ἄρθρου 51 τοῦ Χάρτη τοῦ ΟΗΕ δικαιώματος προληπτικῆς ἄμυνας ἔναντι τῆς Τουρκίας, δίχως μάλιστα χρονικό περιορισμό. Καί τοῦτο διότι, ἰδίως μετά τό 1974 κατά τ’ ἀνωτέρω, ἡ ἀπειλή χρήσης βίας ἐκ μέρους τῆς Τουρκίας –ἄρα ἡ συνακόλουθη ἐπικείμενη ἀπειλή, ὅπως προεκτέθηκε– εἶναι ἀφενός κάτι παραπάνω ἀπό προφανής, καί δή μέ ἐπανειλημμένες καί διαφόρων μορφῶν προκλήσεις καί, ἀφετέρου, διαρκής ὅπως καταδεικνύει ἀκόμη καί ἡ σημερινή τουρκική συμπεριφορά στό Αἰγαῖο. Πρόσθετη ἀπόδειξη συνιστᾶ καί τό γεγονός τοῦ ἐντελῶς ἀντίθετου μέ κάθε ἔννοια τοῦ διεθνοῦς δικαίου «casus belli» τῆς Τουρκίας ὡς πρός τήν ἐπέκταση τῶν χωρικῶν ὑδάτων τῆς Ἑλλάδας.
- Πέραν ὅμως τῆς ὡς ἄνω ἐπιχειρηματολογίας ἡ Τουρκία δέν ἔχει, ἐν πάση περιπτώσει, δικαίωμα νά ἐπικαλεῖται τήν Συνθήκη Εἰρήνης τῶν Παρισίων τοῦ 1947. Καί τοῦτο διότι:
α) Οἱ διατάξεις τῶν ἄρθρων 34, 35 καί 36 τῆς Συνθήκης τῆς Βιέννης περί τοῦ Δικαίου τῶν Διεθνῶν Συνθηκῶν (1969) ὁρίζουν, μεταξύ ἄλλων, καί ὅτι:
α1) Κάθε συνθήκη ἰσχύει –ἐπέκεινα δέ δημιουργεῖ δικαιώματα καί ὑποχρεώσεις– μόνον μεταξύ τῶν συμβαλλόμενων μερῶν. Ἔναντι, λοιπόν, τρίτων κρατῶν ἡ συνθήκη συνιστᾶ «resinter alios acta».
α2) Ἐξ αὐτοῦ τοῦ λόγου μιά συνθήκη δημιουργεῖ ὑποχρέωση γιά τρίτο κράτος μόνο ὑπό τήν διπλή προϋπόθεση, ὅτι ἀπό τή μιά πλευρά αὐτή εἶναι ἡ πρόθεση τῶν συμβαλλόμενων μερῶν καί, ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, τό τρίτο κράτος ἔχει ἀποδεχθεῖ τήν ὑποχρέωση ρητῶς καί ἐγγράφως.
α3) Κατά λογική νομική ἀκολουθία, μιά συνθήκη δημιουργεῖ δικαίωμα γιά τρίτο κράτος μόνον ὑπό τήν, ἐπίσης διπλή, προϋπόθεση, ὅτι τά συμβαλλόμενα μέρη ἐπιδιώκουν διά τῆς συνθήκης ἐκχώρηση δικαιώματος στό τρίτο κράτος καί, ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, τό τελευταῖο συγκατατίθεται πρός τοῦτο.
β) Ἡ Τουρκία δέν εἶναι ὑφ’ οἱανδήποτε νομικῶς παραδεκτή ἔννοια συμβαλλόμενο μέρος στήν Συνθήκη Εἰρήνης τῶν Παρισίων τοῦ 1947. Ἄρα ἡ συνθήκη αὐτή, ὡς πρός τήν ὁποία ἡ Τουρκία εἶναι τρίτο κράτος, δέν δημιουργεῖ δικαιώματα ἤ ὑποχρεώσεις ὑπέρ ἤ εἰς βάρος της ἀντιστοίχως. Ἐπιπλέον:
β1) Οὐδεμία διάταξη τῆς Συνθήκης Εἰρήνης τῶν Παρισίων –ὅπως ἄλλωστε ἀποδεικνύει ἡ ὥς τώρα ἐφαρμογή της– τεκμηριώνει, ἔστω καί καθ’ ὑποφοράν, ὅτι τά συμβαλλόμενα μέρη ἐπιδίωξαν δι’ αὐτῆς νά ἐκχωρήσουν οἱοδήποτε δικαίωμα στήν Τουρκία, πολλῶ δέ μᾶλλον δικαίωμα σχετικό μέ τήν ἀποστρατιωτικοποίηση τῶν Δωδεκανήσων. Πραγματικά, ὅπως ἀνενδοιάστως προκύπτει ἀπό τίς περιστάσεις, ὑπό τίς ὁποῖες εἶχε συναφθεῖ ἡ Συνθήκη Εἰρήνης τῶν Παρισίων τό 1947, ἡ ἀποστρατιωτικοποίηση τῶν Δωδεκανήσων ἀποφασίσθηκε ὕστερα ἀπό πρόταση τῆς τότε Σοβιετικῆς Ἕνωσης, προκειμένου αὐτή νά δεχθεῖ τήν παραχώρησή τους στήν Ἑλλάδα, λόγω τῶν τότε ἐπιφυλάξεων τῆς σοβιετικῆς πλευρᾶς ἀναφορικά μέ τήν χρησιμοποίησή τους γιά στρατιωτικούς λόγους ἀπό χώρα τοῦ δυτικοῦ μπλόκ, ὅπως ἡ Ἑλλάδα. Οὐδεμία δηλαδή σχέση εἶχε ἡ πρόβλεψη τῆς ἀποστρατιωτικοποίησης τῶν Δωδεκανήσων μέ τήν Τουρκία καί τήν ἀσφάλειά της. Ἐπιπλέον, οὐδείς μπορεῖ νά ἰσχυρισθεῖ, ἀκόμη καί μέ ἐντελῶς ὑποτυπώδη ἐπιχειρήματα, ὅτι τά Δωδεκάνησα συνιστοῦν, ἔστω καί καθ’ ὑποφοράν, ἀπειλή γιά τήν Τουρκία τῶν 79 καί πλέον ἑκατομμυρίων κατοίκων καί τῶν ἀπέναντι τῶν Δωδεκανήσων ἀκτῶν της.
β2) Τά ἀνωτέρω ἐνισχύονται καί ἀπό τό ὅτι οὐδέποτε ζητήθηκε συγκατάθεση τῆς Τουρκίας γιά ἐκχώρηση τέτοιου δικαιώματος καί οὐδέποτε, κατά συνέπεια, ὑπῆρξε ἐκ μέρους της τέτοια συγκατάθεση. Τήν ἀκρίβεια τοῦ ἐπιχειρήματος αὐτοῦ τεκμηριώνει, καί δή ἀμαχήτως, ἡ ἴδια ἡ συμπεριφορά τῆς Τουρκίας. Πραγματικά, π.χ. τό 1975 ἡ Τουρκία εἶχε ἀπευθυνθεῖ –βλ. τό τουρκικό Aide Memoire τῆς 3ης Ἀπριλίου 1975– στά συμβαλλόμενα μέρη τῆς Συνθήκης Εἰρήνης τῶν Παρισίων καταγγέλλοντας δῆθεν παραβιάσεις της, ἐκ μέρους τῆς Ἑλλάδας, στήν εὐρύτερη περιοχή τῶν Δωδεκανήσων. Ἡ καταγγελία της αὐτή κατέληγε μέ τό ἑξῆς: «Ἐναπόκειται στίς κυβερνήσεις τῶν συμβαλλομένων χωρῶν… νά ἀπαιτήσουν ἀπό τήν Ἑλληνική Κυβέρνηση νά συμμορφωθεῖ στό πνεῦμα καί στό γράμμα» τῆς Συνθήκης Εἰρήνης τῶν Παρισίων. Καί μόνο ἀπό τήν διατύπωση αὐτή προκύπτει ἀβιάστως πώς οὔτε ἡ ἴδια ἡ Τουρκία ἰσχυρίσθηκε ὅτι ἀντλεῖ δικαίωμα προερχόμενο ἐκ τῆς Συνθήκης Εἰρήνης τῶν Παρισίων ὡς πρός τό καθεστώς τῶν Δωδεκανήσων. Ἡ δέ «ἐκκωφαντική» σιωπή τῶν συμβαλλόμενων μερῶν τῆς Συνθήκης Εἰρήνης τῶν Παρισίων σ’ αὐτή τήν «καταγγελία» τῆς Τουρκίας βεβαιώνει τοῦ λόγου τό ἀσφαλές.»
Μ.Η.Τ. 232122