Τό μυστικό Λιβάνη γιά τά Ἴμια

ΚΑΘΟΤΑΝ μέ καμάρι πίσω ἀπό τό τελευταῖο γραφεῖο τοῦ φίλου του Ἀνδρέα Παπανδρέου …

… τό ὁποῖο μεταφέρθηκε στό στρατηγεῖο τῆς ὁδοῦ Σόλωνος ἀπό τό σπίτι τῆς Ἑκάλης. Τοῦ τό δώρισε ἡ Δήμητρα, μέ τό μήνυμα ὅτι ἀνήκει δικαιωματικά σέ αὐτόν. Ὅταν σοῦ μιλοῦσε σέ κοίταζε μέ βλέμμα εὐθύ, μέσα στά μάτια, σέ «μετροῦσε» καί ἔπαιζε τό κομπολόι του. Μπροστά του ἦταν πάντα τό σῶμα τῶν ἐφημερίδων τίς ὁποῖες, ὅπως λέμε στήν δημοσιογραφική γλῶσσα, «ξεκοκκάλιζε» (διάβαζε μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας), κάθε μέρα, ἕως τίς 11 τό πρωί. Ἀναφέρομαι σέ ἕναν ἄνθρωπο πού μέ τίμησε μέ τήν φιλία του, ἐνῶ θεωρητικά λόγω τῆς δεδηλωμένης ἰδεολογικῆς μου τοποθέτησης δέν εἶχε τόν παραμικρό λόγο νά τό κάνει. Τόν Ἀντώνη Λιβάνη. Τόν «τελευταῖο τῶν Μοϊκανῶν» ὅπως μοῦ τόν χαρακτήρισε χθές ὁ Κώστας Λαλιώτης, ὁ ὁποῖος ἐπικοινώνησε μαζί μου γιά νά μοῦ θυμίσει ὅτι ἤμουν ὁ μόνος δημοσιογράφος πού εἶχε τό προνόμιο νά τοῦ ἀποσπάσει τηλεοπτική συνέντευξη: Στήν ΕΡΤ, τό 2005, γιά τήν ἐκπομπή «Ἄλλη ὄψη» (σκηνοθέτης μου τότε ὁ Γιῶργος Σταμούλης). Ἡ συνέντευξη ἐκείνη ἦταν τό ἐπιστέγασμα τῆς ἐμπιστοσύνης πού μοῦ ἔδειξε ὁ πιστός φίλος τοῦ Ἀνδρέα Παπανδρέου (καί ὁ υἱός του Ἠλίας βεβαίως), ἐπί μία εἰκοσαετία.

Συνηθίζω νά λέω μέ ἰσχυρή δόση ὑπερβολῆς ὅτι στήν δημοσιογραφία πηγαίνεις μπροστά μέ τήν σιωπή. Δέν ἐννοῶ τήν ἀπόκρυψη εἰδήσεων. Ἐννοῶ ὅτι πρέπει νά σέβεσαι τό σκληρό off the record, δέν εἶναι ὅλα γιά τά «μανταλάκια», καί πώς ἄν τό τηρεῖς αὐτό γιά κάθε μία «ἐπιτυχία» πού κρατᾶς στό ἀρχεῖο σου, ὁ Θεός σέ ἀνταμείβει μέ δέκα. Ὁ κυρ Ἀντώνης μοῦ εἶπε δεκάδες μυστικά ὅλα αὐτά τά χρόνια, ὑπό τόν ὅρο τῆς μή δημοσίευσης. Σεβάστηκα τήν ἐπιθυμία του, γι’ αὐτό καί ἡ μοναδική φορά πού ἔδωσε συνέντευξη ἦταν στήν «Ἄλλη Ὄψη». Τήν ἔχω γιά παράσημο.

Ἡ φόρτιση πού νοιώθω γιά τήν ἀπώλεια αὐτοῦ τοῦ ἀνθρώπου ὁ ὁποῖος ἀγαποῦσε τήν φιλία, τήν πατρίδα καί τά ἐθνικά θέματα καί τά ἔβαζε πάνω ἀπό ὅλα, δέν μοῦ ἐπέτρεψε χθές τό πρωί νά ἀναδιφήσω στό ἀρχεῖο μου, νά βρῶ τό ἀπομαγνητοφωνημένο κείμενο τῆς συνέντευξης καί νά μοιραστῶ ἀναδρομικά μαζί σας ὅσα εἶπε γιά τήν ἀλληλεγγύη πού ἔδειξε ἡ γενιά του μεταξύ της στήν Κατοχή, γιά τά χαρίσματα πού πρέπει νά ἔχει ὁ ἐξ ἀπορρήτων ἑνός ἡγέτη, προκειμένου νά ἔχει διάρκεια στόν χρόνο κ.λπ. Ἐπρόκειτο ἄλλωστε γιά μία συνέντευξη ἀρχῶν, ὄχι γιά μία συνέντευξη ἀποκαλύψεων. Θυμᾶμαι μόνο τήν ἀτάκα του, ἔτος 2005 παρακαλῶ, πρίν ἀπό τήν κρίση: «Ὁ καπιταλισμός, Μανώλη, ὅσα μᾶς ἔδωσε θά μᾶς τά πάρει πίσω μέ τόκο».

Ἡ φόρτιση πού νοιώθω γιά τήν ἀπώλεια αὐτοῦ τοῦ ἀνθρώπου –πού ξέρω, σέ κάποιους τῆς ἀπό ’δῶ πλευρᾶς, δέν ἦταν ἀρεστός λόγω ΠΑΣΟΚ, ἔτσι εἶναι αὐτά– δέν μοῦ ἐπιτρέπει ἀκόμη νά διηγηθῶ ὅσα μοῦ ἀποκάλυψε γιά δύο ἱστορικές στιγμές: τήν ἀπόφαση Παπανδρέου τό 1985 νά μήν στηρίξει Καραμανλῆ. Τήν ἀθώωση Παπανδρέου ἀπό τό Εἰδικό Δικαστήριο τό 1991. Ἡ ἀποκάλυψίς τους –θά τό κάνω σύντομα– θά ἀλλάξει τήν ἀνάγνωση τῆς Ἱστορίας. Ἐπειδή ὅμως ὁ Λιβάνης ἀγαποῦσε τήν Ἑλλάδα ὑπέρμετρα καί δέν ξεχώριζε τούς Ἕλληνες ἀνάλογα μέ τήν ἰδεολογική τους τοποθέτηση –τοῦ ἀρκοῦσε νά εἶναι πατριῶτες– θά ἀποκαλύψω σήμερα ἕνα μυστικό: Πῶς ἔμαθε ὁ ἑλληνικός λαός τήν συμφωνία Σημίτη – Κλίντον γιά τά Ἴμια. Τό περίφημο non paper μέ τά πρακτικά τῆς συνάντησης τῆς 9ης Ἀπριλίου 1996 στόν Λευκό Οἶκο διέρρευσε ἀπό τό ἐπιτελεῖο Κλίντον (ὁ Ἀνδρέας εἶχε φίλους παντοῦ) καί ἔφθασε στά χέρια ἑνός κορυφαίου ἑλληνοαμερικανοῦ ἐπιχειρηματία, ἐπιφανοῦς στελέχους τοῦ ἰσχυροῦ τότε λόμπι μας στίς ΗΠΑ. Ὁ ἐπιχειρηματίας αὐτός ταξίδεψε στήν Ἑλλάδα καί ἐπισκέφθηκε τόν Ἀντώνη Λιβάνη στήν οἰκία του στήν Κηφισιά ὅπου τοῦ παρέδωσε τό ντοκουμέντο. Δέν διοχέτευσε στόν Τύπο ὁ κυρ Ἀντώνης τό ἱστορικό αὐτό κείμενο, πού ὄχι μόνο δέν διαψεύστηκε ἀπό κανένα ἀλλά ἐπιβεβαιώθηκε πλήρως (Συμφωνία τῆς Μαδρίτης) ἀπό τίς ἐξελίξεις. Ἦταν ὅμως ὁ πρῶτος πού τό ἀπέκτησε καί τό παρέδωσε στόν ἐν ζωῆ ἀκόμη Ἀνδρέα Παπανδρέου. Τό πῶς ἔφθασε στό «Ποντίκι» τῶν μεγάλων ἐπιτυχιῶν τοῦ Κώστα Παπαϊωάννου, στό «Παρόν» τοῦ Μάκη Κουρῆ καί στό περιοδικό «Νemecis» τῆς Λιάνας Κανέλλη, πού εἶχαν τήν τόλμη νά τό δημοσιεύσουν, εἶναι ἄλλου παπᾶ εὐαγγέλιο.

Γιά τήν ἱστορία καί μόνον τό non paper αὐτό ἀνέφερε ὅτι κατά τήν συνάντηση μέ τόν Κλίντον:

«• Ὁ πρωθυπουργός Σημίτης ἀναφέρθηκε λεπτομερῶς στήν κρίση τοῦ Αἰγαίου. […] Τό ἀπέδωσε στήν πολιτική πού ἀκολούθησαν προηγούμενες κυβερνήσεις στήν Ἑλλάδα.

• Ὁ πρωθυπουργός κ. Σημίτης διαβεβαίωσε τόν Πρόεδρο Κλίντον ὅτι θά συνεργαστεῖ μέ τίς ΗΠΑ γιά τήν ὑλοποίηση τῆς πολιτικῆς τους στήν περιοχή καί ὅτι ὑποστηρίζει τά ἀμερικάνικα μέτρα ἐμπάργκο ἐναντίον τῆς Λιβύης, τοῦ Ἰράκ καί ἄλλων χωρῶν.

• Ὁ πρωθυπουργός Σημίτης ὑπέδειξε ὅτι ἀντίθετα μέ τήν πολιτική τοῦ Ἀνδρέα Παπανδρέου ἔναντι τοῦ ἀραβικοῦ κόσμου, ἡ δική του θέση εἶναι ἡ στήριξη τῆς ἀμερικανικῆς πολιτικῆς στήν περιοχή.

• Ὁ Πρόεδρος τόνισε τήν σημασία τῆς ἐπίλυσης τοῦ ζητήματος τῆς FYROM καί ζήτησε ἀπό τόν πρωθυπουργό νά ἐργαστεῖ πρός αὐτή τήν κατεύθυνση.

• Ὁ πρωθυπουργός Σημίτης ἐπέκρινε τίς θέσεις τῶν προηγούμενων ἑλληνικῶν κυβερνήσεων εἰδικά μάλιστα τῶν συναδέλφων του στό ΠΑΣΟΚ πού ὁδήγησαν σέ αὐτό τό ἀδιέξοδο.

• Ὁ πρωθυπουργός Σημίτης εἶπε ὅτι οἱ σκληροπυρηνικοί ἀπό ὅλα τά κόμματα τόν ἀπειλοῦν μέ ἀπόσυρση τῆς ἐμπιστοσύνης τους στήν Βουλή, ἄν συμβιβαστεῖ στό θέμα τοῦ ὀνόματος ἤ τῶν νησιῶν.

• Ὁ πρωθυπουργός Σημίτης εὐχαρίστησε τόν Πρόεδρο Κλίντον γιά τήν καλοσύνη του νά τόν δεχθεῖ καί ὑπέδειξε ὅτι ἐφεξῆς ὁ Γιῶργος Παπανδρέου θά ἐνεργεῖ ὡς συνδετικός ἀξιωματοῦχος καί ἐμπιστευτικός δίαυλος μέ τόν Πρόεδρο»…

Ἡ τελευταία παράγραφος τοῦ non paper προεκάλεσε κρίση στήν εὔθραυστη ὑγεία τοῦ Ἀνδρέα Παπανδρέου ἐκεῖνον τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1996.

Καί μία ἄγνωστη πτυχή τῆς στέρεας προσωπικῆς φιλίας δεκαετιῶν μεταξύ Παπανδρέου – Λιβάνη. Ὁ κυρ Ἀντώνης τοῦ τηλεφωνοῦσε μιά ζωή κατ’ ἔθιμο τήν βραδυά τῆς Ἀνάστασης γιά τό «Χριστός Ἀνέστη». Ὅταν ὁ φίλος του πέθανε, ἐκεῖνος ἀρνήθηκε νά συμβιβαστεῖ μέ τήν ἀπώλεια καί συνέχισε τό ἔθιμο. Τηλεφωνοῦσε στήν τελευταία σύζυγό του Δήμητρα γιά εὐχές, κάθε Πάσχα. Ἤμουν σέ διπλανό τραπέζι στό Rodos Palace τοῦ νῦν Δημάρχου Ρόδου Ἀντώνη Καμπουράκη, αὐτήκοος μάρτυς ἑνός τέτοιου τηλεφώνου, τό 2008. Αὐτός ἦταν ὁ κυρ Ἀντώνης μέ δύο λέξεις: γιά τήν πατρίδα καί τήν φιλία.