Τό τέλος τῆς ἐλευθερίας

Η ΓΕΝΙΑ ΜΟΥ μεγάλωσε μέ τό ὅραμα τῆς ἐπικράτησης τῆς δυτικῆς δημοκρατίας ἀπέναντι στόν σοβιετικό ὁλοκληρωτισμό

Μέ τήν ἀξία τῆς ἀγάπης πρός τήν ἐλευθερία. Τῆς ἀποδοχῆς πρός τό διαφορετικό. Μέ τό ἀμερικανικό ὄνειρο καί τήν ἀξιοκρατία. Μέ τόν λαϊκό καπιταλισμό τοῦ Ford πού καθιστοῦσε τόν φιλελευθερισμό σύστημα γιά τούς πολλούς καί ὄχι γιά τούς λίγους. Μέ τά βιβλία τοῦ Ἀλεξίς ντέ Τοκβίλλ γιά τήν δημοκρατία στήν Ἀμερική, τοῦ Ἄνταμ Σμίθ γιά τόν Πλοῦτο τῶν Ἐθνῶν, τοῦ Τζών Στιούαρτ Μίλλ, τοῦ Ρεϋμόν Ἀρόν, τοῦ Ζάν Φρανσουά Ρεβέλ, ἀκόμα καί τοῦ Μίλτον Φρήντμαν, ὁ ὁποῖος ἦταν ὁ ἐμπνευστής –δέν εἶναι εὐρύτερα γνωστό– τοῦ ἐλάχιστου ἐγγυημένου εἰσοδήματος.

Ἡ γενιά μου ἔδωσε μάχη στά ἀμφιθέατρα ἀπέναντι στή νεολαία τοῦ κομμουνιστικοῦ κόμματος καί χάρηκε ὅταν ἔζησε τήν πτώση τοῦ καθεστῶτος Τσαουσέσκου, τό γκρέμισμα τοῦ τείχους τοῦ αἴσχους, τήν πτώση τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως. Ὅσοι δίναμε μάχες γιά αὐτά πού ἔλεγε ὁ Ρόναλντ Ρήγκαν νοιώσαμε ἠθική δικαίωση ὅταν ἐπικράτησε παγκοσμίως ὁ φιλελευθερισμός. (Οἱ Ἡττημένοι Σοσιαλιστές καί κομμουνιστές τῶν ἑλληνικῶν ἀμφιθεάτρων τῆς δεκαετίας τοῦ ’80 εἶναι σήμερα ὑπουργοί τοῦ κύριου Μητσοτάκη!) Ἀκόμη περισσότερο νοιώσαμε δικαίωση ὅταν ἡ παγκοσμιοποίηση στήν πρώτη της φάση πρίν δοῦμε τό ἀρνητικό της πρόσωπο ἔβγαλε χιλιάδες πολῖτες τοῦ πλανήτη ἀπό τή φτώχεια. Αὐτό τόν καπιταλισμό εἴχαμε ὀνειρευτεῖ, γιά τούς πολλούς ὄχι γιά τούς λίγους, μέσα σέ συνθῆκες ἐλευθερίας καί δημοκρατίας.

Σήμερα μέ ἀφορμή τόν πόλεμο στήν ἀνατολική Εὐρώπη ἡ Δύση ἐπιχειρεῖ νά χαράξει στήν Οὐκρανία τό σύνορο γιά τό νέο σιδηροῦν παραπέτασμα. Ἀλλά αὐτή τή φορά, σ’ αὐτό τό μοντέλο δυτικῆς δημοκρατίας πού ἐπιχειρεῖται νά ἐπιβληθεῖ παγκοσμίως, ὑπάρχουν πολλά πράγματα πού δέν καταλαβαίνουμε καί πού εἶναι ξένα πρός ἐμᾶς. Ἀπό τό νέο ἀφήγημα πού λανσάρεται ὡς δυτική δημοκρατία λείπει ἡ πολιτική συνέπεια, λείπει ἡ ἰδεολογική συνοχή, λείπει καί ἡ πειστικότητα. Σέ κάποιες περιπτώσεις λείπει καί ἡ ἐλευθερία.

Θά μιλήσω μέ παραδείγματα: Γιά χρόνια πολλά οἱ Ἀμερικανοί φίλοι ζητοῦσαν ἐπιτακτικά ἀπό τούς πρωταγωνιστές τοῦ πολιτικοῦ καί οἰκονομικοῦ μας συστήματος νά μήν ἔχουν τήν παραμικρή σχέση μέ τά δικτατορικά καί αὐταρχικά καθεστῶτα τῆς Βενεζουέλας καί τοῦ Ἰράν. Κορυφαῖος Ἕλληνας ἐπιχειρηματίας ὁ ὁποῖος εἶχε ἄριστες σχέσεις μαζί τους ἀλλά κατηγορήθηκε ὅτι ἔσπασε τό ἐμπάργκο μέ τήν διακίνηση πετρελαίου τοῦ Ἰράν, πέρασε σοβαρή ποινική περιπέτεια. Ἄλλοι Ἕλληνες ἐπιχειρηματίες πού σχεδίαζαν στό παρελθόν νά μεταφέρουν πετρέλαιο ἀπό τή Βενεζουέλα προειδοποιήθηκαν ἁρμοδίως στόν ἀνώτατο βαθμό νά μήν τό κάνουν γιατί θά εἶχαν συνέπειες. Καί δέν τό ἀποτόλμησαν.

Ἡ σχέση πού ἐφέρετο ὅτι διατηροῦσε ὁ ΣΥΡΙΖΑ μέ τό καθεστώς Τσάβες καί Μαδοῦρο ἔγινε στόχος πολιτικῆς λοιδωρίας, κριτικῆς καί ἰσχυρῆς πολιτικῆς ἀντιπαράθεσης στό ἐσωτερικό τῆς χώρας, ἔνδειξη ὅτι τό κόμμα αὐτό δέν ἔχει καμμία σχέση μέ τήν Δύση καί τίς ἀξίες της. Μέχρι καί μέ ἐξεταστική ἐπιτροπή γιά παράνομες χρηματοδοτήσεις ἀπειλήθηκε ἡ ἀριστερά ἀπό τή Νέα Δημοκρατία γιά τίς σχέσεις της μέ τό Καράκας.

Καί τά δύο αὐτά κράτη, ἡ Βενεζουέλα καί τό Ἰράν, ἦταν οἱ δαίμονες τῆς διεθνοῦς κοινότητας γιά τήν Ἀμερική. Ξαφνικά ὅμως μετά τό ξέσπασμα τῆς κρίσης στήν Οὐκρανία οἱ χθεσινοί ἐχθροί τῆς Δύσης ἔγιναν οἱ σημερινοί φίλοι.

Οἱ δαίμονες τοῦ αὐταρχισμοῦ καί οἱ δικτάτορες, πρῶτοι ….κολλητοί. Ξαφνικά τό Ἰράν καί ἡ Βενεζουέλα ἔγιναν ἀγαπητές …δημοκρατίες!

Ἕλληνες ἐπιχειρηματίες διακηρύσσουν στίς ἐφημερίδες ὅτι παγώνουν τίς συναλλαγές τους μέ τή Ρωσσία καί στό μέλλον θά διακινοῦν πετρέλαιο ἀπό τή Βενεζουέλα καί τό Ἰράν. Τώρα δέν κινδυνεύουν οὔτε μέ φυλακή οὔτε μέ ἄλλες συνέπειες. Τό ἐρώτημα πού προκύπτει ὅμως εἶναι, ποιά πολιτική συνέπεια ὑπάρχει πίσω ἀπό αὐτό; Ἤ ἄν μᾶς κάνει τόσο, μετακινοῦμε τό σύνορο τοῦ σιδηροῦ παραπετάσματος σέ ἄλλη χώρα; Τί εἴδους μοντέλο δυτικῆς δημοκρατίας εἶναι αὐτό; Ποῦ ὑπάρχει συνέπεια; Καί πῶς κατηγοροῦμε τόν Πούτιν ὅτι θέλει νά ἀνατρέψει τήν κυβέρνηση μίας ἀνεξάρτητης καί κυρίαρχης χώρας ὅταν ὁ Πρόεδρος Μπάιντεν διακήρυξε προχθές ἀπό τήν Πολωνία ὅτι ὁ Ρῶσσος Πρόεδρος δέν μπορεῖ νά παραμείνει στήν ἐξουσία, ἄρα ὀνειρεύεται τήν ἀνατροπή του; Δύο μέτρα καί δύο σταθμά;

Ἡ δυτική δημοκρατία εἶναι τόσο δημοκρατία, ὥστε διακηρύσσει δημοσίως τήν ἀνατροπή κυβερνήσεων; Αὐτό εἶναι τό νέο ὑπόδειγμά μας; Ὅτι στό παρελθόν τό ἔκανε μερικές φορές στό παρασκήνιο τό γνωρίζαμε. Ὅτι τώρα θά τό κάνει καί στό φῶς τῆς ἡμέρας, μᾶς ξεπερνᾶ.

Ἐπισήμανση δεύτερη: ὀφείλουμε νά σταθοῦμε στό ζήτημα τῆς ἰδεολογικῆς συνοχῆς τοῦ νέου ὑποδείγματος. Διακηρύσσεται ἀπό τούς Ἀμερικανούς φίλους ὅτι τό νέο δίλημμα γιά τούς λαούς εἶναι δημοκρατία ἤ αὐταρχισμός. Τό εἶπε καί ὁ δικός μας Πρωθυπουργός πρίν μάλιστα τό πεῖ δημοσίως ὁ Ἀμερικανός Πρόεδρος. Ἡγήθηκε. Ἡ ἐμβληματική μάχη γιά τήν ἐπικράτηση τῆς δημοκρατίας θά δοθεῖ στήν Οὐκρανία. Ἐκεῖ θά κριθεῖ ἡ δημοκρατία! Διερωτῶμαι: Ὅλοι ὅσοι τά λένε αὐτά ἔχουν δεῖ τήν κατάταξη τῆς Οὐκρανίας στόν παγκόσμιο χάρτη τῆς διαφθορᾶς; Ἔχουν μελετήσει τήν πρόσφατη συνταγματική καί πολιτική ἱστορία αὐτῆς τῆς χώρας; Ἀλήθεια, ἐκεῖ θά κριθεῖ ἡ μάχη; Ἐκεῖ πού ἡ Ἀμερική καί ἡ Ρωσσία ἀνεβάζουν καί κατεβάζουν στήν ἐξουσία τούς ἡγέτες μέ εἰδικές ἐπιχειρήσεις ἐγκαθιστῶντας στήν πραγματικότητα στήν ἀρχηγία τοῦ κράτους πολιτικές μαριονέττες; Μία ὁ ἕνας καί μία ὁ ἄλλος; Καί αὐτή ἡ χώρα πληροῖ τά δημοκρατικά κριτήρια ἔνταξης στήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση ὅταν γιά ἄλλα ἐλασσόνα ζητήματα –σέ σύγκριση μέ ὅσα ἀντιδημοκρατικά συνέβησαν στό Κίεβο τά προηγούμενα χρόνια– ἡ Ἕνωση τιμωρεῖ τήν Οὑγγαρία καί τήν Πολωνία μέ τήν κατηγορία τῆς παραβίασης τοῦ κράτους δικαίου; Ὡραία ἰδεολογική συνοχή καί συνέπεια γιά τήν Δύση μας!

Τέλος, ἐκτός ἀπό τήν ἔλλειψη πολιτικῆς συνέπειας καί ἰδεολογικῆς συνοχῆς τό νέο ἰδεολογικό μοντέλο τῆς Δύσης χαρακτηρίζεται ἀπό κάτι ἀδιανόητο: ἀπό τό τέλος τῆς ἐλευθερίας. Ἀπό τό τέλος τῆς πληροφόρησης. Τό Σάββατο, μιά βρεταννική ἐφημερίδα, ὄχι τό Σπούτνικ, ὄχι τό Russia Today, ὄχι ἡ Πράβδα καί ἡ Ἰζβέστια, ἀποκάλυψε φερόμενο μήνυμα ἀπό τό ἠλεκτρονικό ταχυδρομεῖο τοῦ γυιοῦ τοῦ Ἀμερικανοῦ Προέδρου ἀπό τό ὁποῖο προέκυπτε τό ἑξῆς ἐκπληκτικό, ἄν ἰσχύει. Ὅτι ὁ συγκεκριμένος ἐξασφάλισε χρηματοδότηση ἑκατομμυρίων δολλαρίων καί ἀπό τήν Goldman Sachs γιά ἰατρική ἑταιρεία πού συνεργαζόταν μέ στελέχη τοῦ Ὑπουργείου Ἀμύνης τῆς Ἀμερικῆς καί μέ τήν οὐκρανική ἑταιρεία φυσικοῦ ἀερίου μέ ἕναν διπλό στόχο: Πρῶτον τήν χρηματοδότηση τῆς ἔρευνας βιολογικῶν ἐργαστηρίων γιά ἰούς μέ ἕδρα τήν Οὐκρανία. Δεύτερον μέσῳ αὐτῶν στοχεύουν τήν «πολιτιστική καί οἰκονομική ἀνεξαρτησία τῆς Οὐκρανίας ἀπό τή Ρωσσία»! Οἱ καταγγελίες αὐτές μπορεῖ νά ἰσχύουν, μπορεῖ καί νά μήν ἰσχύουν. Ἄν καί τό εὐαγγέλιο τῶν ἀνά τόν κόσμο φιλελεύθερων, ἡ ἐφημερίδα New York Times, ἔγραψε ὅτι ἰσχύουν. Ἔστω ὅμως ὅτι δέν ἰσχύουν. Στή δυτική δημοκρατία πού μεγαλώσαμε ἐμεῖς γνωρίζουμε ὅτι γιά αὐτά ἐκδίδονται ἀπαντήσεις. Οἱ σιωπές δέν ἀποτελοῦν ἀπαντήσεις. Οὔτε τό νά φωνάζεις «χασάπη» τόν ἄλλον σέ ἀπαλλάσσει ἀπό τίς ἀπαντήσεις. Τό κυριότερο ὅμως πού μάθαμε στήν δυτική δημοκρατία εἶναι ἡ ἐλευθερία. Πιό συγκεκριμένα ἡ ἐλευθερία τῆς πληροφόρησης καί τῆς ἐνημέρωσης. Διότι ἡ σωστή πληροφόρηση ὁδηγεῖ τούς πολῖτες σέ σωστές ἀποφάσεις. Καί ὅμως!

Ἀπό τό Σάββατο πού ἔγινε ἡ ἀποκάλυψη τῆς “Daily Mail” δέν ὑπέπεσε στήν ἀντίληψή μας οὔτε κάποια ἐπίσημη ἀπάντηση ἀπό τόν ἴδιο τόν θιγόμενο, ἀλλά τό κυριότερο, οὔτε κάποια εὐρεῖα ἀναπαραγωγή τῆς εἴδησης αὐτῆς ἀπό τά δυτικά Μέσα Ἐνημέρωσης. Ἴσως γιατί ἄν ἀποκαλυπτόταν αὐτό καθολικῶς, ἡ χρηματοδότηση δηλαδή φονικῶν βιολογικῶν ἐργαστηρίων στά σύνορα Οὐκρανίας – Ρωσσίας ὁ πόλεμος δέν θά ἔνοιαζε καί τόσο ἀπρόκλητος. Στήν Ἑλλάδα εἴμαστε σίγουροι: τά συστημικά sites δέν ἔγραψαν κυριολεκτικά λέξη γι’ αὐτό. Ἡ ἀποκάλυψη ἐτάφη. Ἀλλά ἡ ἐλευθερία πού μάθαμε ἐμεῖς, τήν ἀγαπήσαμε στήν δυτική δημοκρατία, δέν εἶναι ἡ μετάδοση τῶν ἀπόψεων τοῦ ἑνός καί κανενός ἄλλου! Αὐτή ἦταν ἡ ἐλευθερία, ἐντός εἰσαγωγικῶν, τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης. Ἡ μονοφωνία. Ὄχι ἡ δική μας ἐλευθερία καί ὁ πλουραλισμός πού τούς περιέχει ὅλους. Στήν πραγματικότητα κατά τή διάρκεια αὐτοῦ τοῦ πολέμου ζοῦμε τό τέλος τῆς ἐλευθερίας. Τό τέλος τῆς ἐλευθερίας πληροφόρησης ὅπως τήν ζήσαμε καθ’ ὅλη τή διάρκεια τῆς ἐπικράτησης τῆς ἐκπληκτικῆς φιλελεύθερης δυτικῆς δημοκρατίας τοῦ 20οῦ αἰῶνα. Αὐτό τό νέο ἰδεολόγημα τῆς δημοκρατίας τοῦ 21ου αἰῶνα σέ συνθῆκες πολέμου συσπειρώνει βέβαια πλειοψηφίες. Ἀπομονώνει διαφορετικές φωνές πού μέσα σέ καθεστώς ἰσοπέδωσης τῶν πάντων δέ βρίσκουν χῶρο νά διατυπώσουν τήν παραμικρή διαφωνία. Τό Συριζέικο δόγμα τοῦ 2015 «ἤ ἐμεῖς ἤ αὐτοί» ἀναβιώνει ὡς ἰδεολογικό λάβαρο τῆς Δύσης. Πρόκειται ὅμως γιά ἕνα ἰδεολογικό ἀφήγημα πού στηρίζεται σέ πήλινα πόδια. Καί ἐπειδή στήν Ἑλλάδα ὁ λαός εἶναι ἔμπειρος καθώς ἔχει ζήσει διχασμούς, δικτατορίες, πραξικοπήματα, ἐμφυλίους, ἐθνικούς ἀκρωτηριασμούς, τά πάντα τό ἀντιλαμβάνεται, καί κλωτσάει!

Ὅσοι λοιπόν διαβάζουν τίς ἐγχώριες δημοσκοπήσεις καί ὀλοφύρονται γιά τό γεγονός ὅτι ὁ ἑλληνικός λαός δίνει γιά τόν πόλεμο ἀπαντήσεις διαφορετικές ἀπό ἄλλους λαούς τῆς Δύσης, ἄς μήν ἐκπλήσσονται: Στή χώρα πού γεννήθηκε ἡ δυτική δημοκρατία ὁ λαός ἔχει τήν ἐμπειρία νά ἀντιλαμβάνεται πώς αὐτό πού τοῦ πλασάρεται ὡς νέο ἰδεολόγημα γιά τίς διαχωριστικές γραμμές μεταξύ δημοκρατίας καί αὐταρχισμοῦ, στερεῖται πολιτικῆς συνέπειας, ἰδεολογικῆς συνοχῆς καί ἐλευθερίας. Δέν μπορεῖ ὅμως νά εἶναι τό μέλλον μας αὐτό. Τό τέλος τῆς ἐλευθερίας. Νά μαθαίνουμε μόνο ὅ,τι θέλουν οἱ ἄλλοι. Πρέπει νά δώσουμε μάχη γι’ αὐτό. Δύσκολη, ἄνιση, ἀμφίβολη, ἀλλά μάχη!

Τό τί θά κάνει ἡ Ρωσσία μέ τήν δημοκρατία εἰλικρινά δέ μᾶς ἐνδιαφέρει καθώς ἡ χώρα αὐτή εἴτε μέ τσάρους, εἴτε μέ ὑπαρκτό σοσιαλισμό, εἴτε μέ Πούτιν καί καπιταλισμό, δέν εἶχε ποτέ παράδοση μέ τή δημοκρατία. Τό τί θά κάνει ὅμως ἡ Δύση μέ τήν δημοκρατία καί τήν ἐλευθερία μᾶς ἀφορᾶ. Ἡ Ἑλλάδα ὡς ἡ κοιτίδα τῆς δημοκρατίας ἀντί νά ἀκολουθεῖ σάν πολιτική οὐρά σέ κούφια πολιτικά ἰδεολογήματα πού ἐκπονοῦνται καί ἀλλάζουν μέ βάση τά γεωπολιτικά συμφέροντα ἄλλων κρατῶν, πρέπει νά ἡγηθεῖ στόν 21ο αἰῶνα σέ μιά ἐκστρατεία γιά τόν ἐπαναπροσδιορισμό τῆς ἀληθοῦς ἔννοιας τῆς δημοκρατίας καί τῆς ἐλευθερίας στήν Δύση. Αὐτό πού ζοῦμε τώρα –δυστυχῶς– ἀπέχει πολύ ἀπό αὐτό πού ὀνειρευτήκαμε…