Ζήτημα ἁρμοδιοτήτων τοῦ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας ἄνοιξε ἡ κ. Σακελλαροπούλου

ΧΑΡΗΚΑ ΠΟΛΥ πού εἶδα προχθές τό βράδυ, στήν ἐκπομπή «Ἐπίλογος» τῆς ΕΡΤ, τήν Πρόεδρο τῆς Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαρόπουλου νά παραχωρεῖ συνέντευξη στόν ἀξιόλογο συνάδελφο Ἀπόστολο Μαγγηριάδη.

Πάντοτε πίστευα ὅτι οἱ Πρόεδροι πρέπει νά ὁμιλοῦν. Ὅτι ἡ ἐποχή ἔχει ἀλλάξει. Ὅτι τό βαρύ μοντέλο Προέδρου τοῦ παρελθόντος ἀπαιτεῖ προσαρμογές. Εἶχα ἄλλως τε τήν χαρά νά εἶμαι ὁ πρῶτος δημοσιογράφος, πού τό 2005 κατάφερε νά πείσει τόν Κάρολο Παπούλια, στήν ἐπέτειο ἑνός ἔτους ἀπό τήν ἀνάληψη τῶν καθηκόντων του, νά σταθεῖ μπροστά ἀπό τίς κάμερες τῆς ΕΡΤ μέσα στό Προεδρικό Μέγαρο καί νά ἀπαντήσει τόσο σέ δικές μου ἐρωτήσεις ὅσο κυρίως στίς ἐρωτήσεις 20 μαθητῶν καί μαθητριῶν δημοτικοῦ σχολείου. Κι αὐτό πού μοῦ ἔχει μείνει ἀπό ἐκείνη τήν ἐμπειρία ἦταν ἡ φράση του, μιλᾶμε γιά 20 χρόνια πρίν, «ἡ Κίνα εἶναι ἀνατέλλουσα δύναμη, ἡ Ρωσσία ἡ παλαιά δύναμη.»

Ἄριστα λοιπόν ἔπραξε ἡ Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας καί παραχώρησε αὐτήν τήν συνέντευξη, στήν ὁποία γιά τά μέτρα της ἦταν καλή. Δέν ἀπέφυγε βεβαίως δύο σημαντικά λάθη πού μποροῦν νά δημιουργήσουν σοβαρές παρεξηγήσεις, ἀλλά ἐπί τῆς ἀρχῆς γιά τά ἐπίπεδα πού κινεῖται κυρίως καί γιά τό διακύβευμα τῆς συνεντεύξεως πού ἦταν ἡ συμπλήρωση τῶν 50 ἐτῶν ἀπό τήν ἀποκατάσταση τῆς Δημοκρατίας, ἐπικοινωνιακά ἦταν σωστή καί στυλιστικά ἄψογη. Αὐτό πού ξεχώρισα ἀπό ὅλα ὅσα εἶπε καί εἶναι ἐντελῶς καινούργιο ἦταν ἡ τόλμη της νά ἀνοίξει ζήτημα ἁρμοδιοτήτων τοῦ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας 30 χρόνια μετά τήν ἀναθεώρηση τοῦ Συντάγματος ἀπό τό ΠΑΣΟΚ τοῦ Ἀνδρέα Παπανδρέου.

Ὅπως ὑπεστήριξε ἡ ἴδια, οἱ προκάτοχοί της κατάφεραν καί πέτυχαν ὥστε νά ἀντέξει ὁ θεσμός ἔστω καί χωρίς ἁρμοδιότητες, ἀλλά ἡ ἐποχή καί τό Σύνταγμα «ἐξελίσσονται» καί εἶναι στό χέρι τῶν πολιτικῶν δυνάμεων νά ἐντάξουν στήν προσεχῆ συνταγματική ἀναθεώρηση τό ζήτημα αὐτό.

Βεβαίως, γιά νά εἴμαστε ἀκριβεῖς, οἱ προκάτοχοί της ὄχι ἁπλῶς ἐπέτυχαν τήν ἀντοχή τοῦ θεσμοῦ, ἀλλά σέ πολύ κρίσιμες περιόδους παρασκηνιακῶς ἐπεξέτειναν τίς ἁρμοδιότητές τους πολύ πέρα καί ἀπό αὐτές πού ὁρίζει τό Σύνταγμα, ἀλλά πάντοτε δημοσίως ἔμεναν στά ὅρια τοῦ Συντάγματος. Καί ἔχω ἑδραία τήν πεποίθηση, ὅτι ὅλα ὅσα ἔπραξε ὁ Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος τό καλοκαίρι τοῦ 2015 προκειμένου νά παραμείνει ἡ χώρα στό εὐρώ, δείχνουν ὅτι ἕνας Πρόεδρος μέ ἀποφασιστικότητα μπορεῖ νά πάει στό ὅριο τῶν ἁρμοδιοτήτων του καί λίγο περισσότερο πέρα ἀπό αὐτές, ἐάν πρόκειται γιά τό ἐθνικό συμφέρον. Καί ὁ Παυλόπουλος τό ἔδειξε καί μέ τήν σύγκληση τοῦ συμβουλίου πολιτικῶν ἀρχηγῶν τήν ἑπόμενη τοῦ δημοψηφίσματος, ἀλλά καί ἐπικοινωνῶντας ἐκτός πρωτοκόλλου μέ ἡγετικές προσωπικότητες τῆς Εὐρώπης, προκειμένου νά διασφαλιστεῖ ἡ εὐρωπαϊκή πορεία τῆς χώρας.

Εἶχαν προηγηθεῖ ὁ μεγάλος Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς, ὁ ὁποῖος ἀπαγόρευσε τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1991 στόν Κωνσταντῖνο Μητσοτάκη νά κάνει ἐκλογές, ἀλλά καί ὁ Κωστῆς Στεφανόπουλος, ὁ ὁποῖος συγκρούστηκε μέ τόν Ἀρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο στό θέμα τῆς προκηρύξεως δημοψηφίσματος γιά τίς ταυτότητες. Γενικῶς, ἡ Πρόεδρος ἔχει δίκιο νά ἀνοίγει τό θέμα, ἔπρεπε ἴσως νά μιλήσει πιό ἀνοικτά. Ὁ θεσμός χρειάζεται νά ἐπανεξοπλιστεῖ μέ ἁρμοδιότητες. Τό ἀντιλαμβάνεται βεβαίως τώρα στό τέλος τῆς θητείας της, πού κάνοντας τόν ἀπολογισμό της βλέπει πόσο πιό ἰσχυρός ἀπέναντί της ἦταν ὁ Πρωθυπουργός καί πόσο περιορισμένες δυνατότητες εἶχε ἡ ἴδια μέ κινηθεῖ ἀπέναντί του, ἀλλά, ἐν πάσῃ περιπτώσει, ἄς μήν γκρινιάζουμε, εἶναι σημαντικό ὅτι ἡ Πρόεδρος ἄνοιξε τό θέμα.

Βεβαίως στήν δική μου ἀντίληψη τῶν πραγμάτων μιά προσεχής ἀναθεώρηση δέν θά ἔπρεπε νά ἐπιστρέψει ἁπλῶς στό Σύνταγμα τοῦ 1975, τό ὁποῖο ἡ κυρία Σακελλαροπούλου χαρακτήρισε «προοδευτικό», κάνοντας δύο φορές ἀναφορά στόν Κωνσταντῖνο Καραμανλῆ (τόν ὁποῖο σεβόταν ὁ παπανδρεϊκός πατέρας της), καθώς ἄντεξε μετά ἀπό τέσσερεις ἀναθεωρήσεις, ἀλλά θά πρέπει νά ἑστιάσει τήν προσοχή της στό πολιτειακό μας μοντέλο. Τό ὁποῖο ὑπό προϋποθέσεις θά μποροῦσε νά ἐξελιχθεῖ σέ προεδρικό. Ἡ προεδρευόμενη Δημοκρατία νά καταστεῖ δηλαδή προεδρική.

Ἔκανε ὅμως καί δύο λάθη ἡ Πρόεδρος κατά τήν διάρκεια τῆς συνεντεύξεως. Τό πρῶτο εἶναι ὅτι ἀνέφερε τήν φράση κάποιου ὅτι «ἡ δική μας ἡ χαρά γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Δημοκρατίας βασίστηκε στήν δική τους συμφορά» –ἐννοοῦσε τήν συμφορά τῶν Κυπρίων: τήν εἰσβολή καί τόν διαμελισμό. Δέν ξέρω ποιός τήν εἶπε αὐτήν τήν φράση, ἀλλά ἄν ἡ Πρόεδρος ἔκανε τόν κόπο νά διαβάσει τίς πρόσφατες δηλώσεις τοῦ ὁμολόγου της Ἐρντογάν κατά τοῦ Νίκου Δένδια, θά διαπίστωνε ὅτι ὁ Τοῦρκος Πρόεδρος εἶπε ἀκριβῶς τό ἴδιο μέ ἄλλα λόγια. Ὅτι… εὐτυχῶς πού ἔγινε εἰσβολή στήν Κύπρο καί ἀποκαταστάθηκε ἡ Δημοκρατία στήν Ἑλλάδα.

Ἀτυχές, κυρία Πρόεδρε.

Τό δεύτερο λάθος: ἡ Πρόεδρος χαρακτήρισε «παράλογο» τό νά μήν ἔχει τό δικαίωμα νά ἐκφραστεῖ ὑπέρ ἑνός νομοσχεδίου, ἀφοῦ ἔχει ψηφιστεῖ ἀπό τό κοινοβούλιο ἐπισημαίνοντας ὅτι στά τέσσερα χρόνια τῆς θητείας της δέν ἐκφράστηκε ποτέ ὑπέρ νομοσχεδίου πρίν ἀπό τήν ψήφισή του. Ἀναφερόταν στά γνωστά ἐπινίκια γιά τούς ΛΟΑΤΚΙ καί τόν γάμο. Δέν εἶμαι βέβαιος ὅτι κατάλαβε ἀκριβῶς τί εἶπε ἡ κυρία Σακελλαροπούλου. Διότι ἡ ἔκφραση γνώμης ὑπέρ ἤ κατά ἑνός νομοσχεδίου καί μετά τήν ψήφισή του δημιουργεῖ πολιτικά καί πολιτειακά ζητήματα. Στήν πρώτη περίπτωση ἡ Πρόεδρος ταυτίζεται ἀπολύτως μέ τήν κυβέρνηση, τήν ἑκάστοτε κυβέρνηση. Στήν δεύτερη περίπτωση τυχόν διαφωνία της ἀνάλογα μέ τήν βαρύτητα τοῦ νομοσχεδίου μπορεῖ νά προκαλέσει ἕως καί πολιτειακή κρίση. Καθώς τό Σύνταγμα ἀκόμη καί ὅπως εἶναι ἔτσι σήμερα γραμμένο δίδει τήν δυνατότητα στόν Πρόεδρο νά ἀναπέμψει ψηφισμένο νομοσχέδιο στήν Βουλή καί στήν κυβέρνηση γιά νά τό διορθώσει. Αὐτοί εἶναι κανόνες –τό νά πανηγυρίζεις ψηφισμένο νόμο– πού εἰσάγουν νέα συνταγματικά ἤθη. Λάθος, λάθος, λάθος, λοιπόν!

Κάτι τελευταῖο πού δέν ἀφορᾶ τήν συνέντευξη: τό 2021 ἡ Πρόεδρος κάλεσε στήν δεξίωση ὅλη τήν στρατιά τῶν κυριῶν τοῦ metoo#, οἱ καταγγελίες τῶν ὁποίων δέν στάθηκαν στά δικαστήρια.

Κατέπεσαν. Τίς κάλεσε πάντως. Στήν χθεσινή δεξίωση …ἡ δημοκρατία δέν εἶχε χῶρο γιά τούς 57 συγγενεῖς τῶν νεκρῶν θυμάτων ἀπό τά Τέμπη, παρά μόνον γιά δύο. Δέν πρόκειται νά κάνουμε κάποιο ἰδιαίτερο σχόλιο. Ὡραῖο τό νά ζητᾶς τήν ἐνίσχυση τῶν ἁρμοδιοτήτων τοῦ Προέδρου, ἀλλά ὅταν ἐσύ ἔχεις τήν ἁρμοδιότητα νά καλεῖς ὅποιον θές στό Προεδρικό Μέγαρο στήν δεξίωση γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Δημοκρατίας καί δέν τήν ἀσκεῖς πλήρως κάνοντας διακρίσεις, πῶς νά γίνεις πειστικός;

Οἱ ἁρμοδιότητες θέλουν κότσια γιά νά μήν μένουν στά χαρτιά. Τό νά γίνονται δίκαιο, δέν ἀρκεῖ!