Ο Απόηχος ἀπό τήν ὁμιλία τοῦ Ἀμερικανοῦ ἀντιπροέδρου Τζαίυ Ντί Βάνς στήν Διάσκεψη γιά τήν Ἀσφάλεια στό Μόναχο συνεχίζεται ἀκόμη.
Ἐπειδή πολλοί ἀναγνῶστες τῆς «Ἑστίας» ζήτησαν νά δημοσιεύσουμε τό πλῆρες κείμενο τῆς ὁμιλίας, σήμερα ἀνταποκρινόμεθα. Γεννηθήτω τό θέλημά τους. Ἡ ὁμιλία ἔχει ὡς ἑξῆς:
«Συγκεντρωθήκαμε σέ αὐτό τό συνέδριο, γιά νά συζητήσουμε γιά τήν ἀσφάλεια. Καί συνήθως ἐννοοῦμε ἀπειλές γιά τήν ἐξωτερική μας ἀσφάλεια. Βλέπω πολλούς, πολλούς μεγάλους στρατιωτικούς ἡγέτες συγκεντρωμένους ἐδῶ σήμερα. Ὅμως, ἐνῷ ἡ κυβέρνησις Τράμπ ἀνησυχεῖ πολύ γιά τήν εὐρωπαϊκή ἀσφάλεια καί πιστεύει ὅτι μποροῦμε νά καταλήξουμε σέ μιά λογική διευθέτηση μεταξύ Ρωσσίας καί Οὐκρανίας –καί πιστεύουμε ἐπίσης ὅτι εἶναι σημαντικό τά ἑπόμενα χρόνια ἡ Εὐρώπη νά προχωρήσει σέ μεγάλο βαθμό καί νά ἐξασφαλίσει τήν δική της ἄμυνα– ἡ ἀπειλή πού μέ ἀπασχολεῖ περισσότερο γιά τήν Εὐρώπη δέν εἶναι ἡ Ρωσσία, δέν εἶναι ἡ Κίνα, δέν εἶναι κάποιος ἄλλος ἐξωτερικός παράγων. Αὐτό πού μέ ἀνησυχεῖ εἶναι ἡ ἐσωτερική ἀπειλή. Ἡ ἀπομάκρυνσις τῆς Εὐρώπης ἀπό ὁρισμένες ἀπό τίς πιό θεμελιώδεις ἀξίες της: τίς κοινές ἀξίες μέ τίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες τῆς Ἀμερικῆς.
»Μοῦ ἔκανε ἐντύπωση πού ἕνας πρώην Εὐρωπαῖος Ἐπίτροπος ἐνεφανίσθη προσφάτως στήν τηλεόραση καί ἀκουγόταν χαρούμενος, ἐπειδή ἡ ρουμανική κυβέρνησις μόλις εἶχε ἀκυρώσει τίς ἐκλογές πού εἶχαν διεξαχθεῖ. Προειδοποίησε ὅτι ἐάν τά πράγματα δέν πᾶνε σύμφωνα μέ τό σχέδιο, τό ἴδιο θά μποροῦσε νά συμβεῖ καί στήν Γερμανία. Αὐτοῦ τοῦ εἴδους οἱ δηλώσεις σοκάρουν τούς Ἀμερικανούς. Γιά χρόνια μᾶς λένε ὅτι ὅλα ὅσα χρηματοδοτοῦμε καί ὑποστηρίζουμε εἶναι στό ὄνομα τῶν κοινῶν δημοκρατικῶν ἀξιῶν μας. Τά πάντα, ἀπό τήν πολιτική μας γιά τήν Οὐκρανία ἕως τήν ψηφιακή λογοκρισία, χαρακτηρίζονται ὡς ὑπεράσπισις τῆς δημοκρατίας. Ἀλλά ὅταν βλέπουμε τά εὐρωπαϊκά δικαστήρια νά ἀκυρώνουν ἐκλογές καί ἀνώτερους ἀξιωματούχους νά ἀπειλοῦν νά ἀκυρώσουν καί ἄλλες, θά πρέπει νά ἀναρωτηθοῦμε ἐάν τηροῦμε σέ ὑψηλό ἐπίπεδο τά πρότυπα.
»Καί μιλάω γιά “ἐμᾶς”, γιατί εἰλικρινά πιστεύω ὅτι εἴμαστε στήν ἴδια ὁμάδα. Πρέπει νά κάνουμε περισσότερα ἀπό τό νά μιλᾶμε γιά δημοκρατικές ἀξίες. Πρέπει νά τίς ἐφαρμόζουμε. Τώρα, στήν πρόσφατη μνήμη πολλῶν ἀπό ἐσᾶς πού εὑρίσκεσθε σέ αὐτήν τήν αἴθουσα, ὁ ψυχρός πόλεμος τοποθέτησε τούς ὑπερασπιστές τῆς δημοκρατίας ἐνάντια σέ πολύ πιό τυραννικές δυνάμεις σέ αὐτήν τήν ἤπειρο. Καί σκεφτεῖτε τήν πλευρά σέ αὐτόν τόν ἀγῶνα πού λογοκρίνει τούς ἀντιφρονοῦντες, πού ἔκλεισε ἐκκλησίες, πού ἀκύρωσε ἐκλογές. Ἦταν τότε οἱ καλοί; Σίγουρα ὄχι. Καί δόξα τῷ Θεῷ ἔχασαν τόν ψυχρό πόλεμο. Ἔχασαν γιατί οὔτε ἐξετίμησαν οὔτε σεβάστηκαν ὅλες τίς εὐλογίες τῆς ἐλευθερίας, τήν ἐλευθερία νά ἐκπλήσσεις, νά κάνεις λάθη, νά ἐπινοεῖς, νά κτίζεις.
»Ὅπως ἀποδεικνύεται, δέν μπορεῖτε νά ἐπιβάλετε τήν καινοτομία ἤ τήν δημιουργικότητα, ὅπως δέν μπορεῖτε νά ἀναγκάσετε τούς ἀνθρώπους τί νά σκεφτοῦν, τί νά αἰσθανθοῦν ἤ τί νά πιστέψουν. Καί πιστεύουμε ὅτι αὐτά τά πράγματα συνδέονται ἄμεσα. Καί δυστυχῶς, ὅταν κοιτάζω τήν Εὐρώπη σήμερα, μερικές φορές δέν εἶναι τόσο ξεκάθαρο τί συνέβη σέ ὁρισμένους ἀπό τούς νικητές τοῦ ψυχροῦ πολέμου. Κοιτάζω τίς Βρυξέλλες, ὅπου οἱ ἐπίτροποι τῆς Κομμισσιόν προειδοποίησαν τούς πολῖτες ὅτι σκοπεύουν νά κλείσουν τά μέσα κοινωνικῆς δικτυώσεως σέ περιόδους ἐμφύλιων ἀναταραχῶν: τήν στιγμή πού θά ἐντοπίσουν αὐτό πού ἔχουν κρίνει ὡς “περιεχόμενο μίσους”. Ἤ ἐδῶ (σ.σ. τήν Γερμανία) ὅπου ἡ ἀστυνομία ἔχει πραγματοποιήσει ἐπιδρομές ἐναντίον πολιτῶν πού εἶναι ὕποπτοι γιά δημοσίευση ἀντιφεμινιστικῶν σχολίων στό διαδίκτυο ὡς “ἡμέρα δράσεως καταπολεμήσεως τοῦ μισογυνισμοῦ” στό διαδίκτυο.
»Βλέπουμε στήν Σουηδία, ὅπου πρίν ἀπό δύο ἑβδομάδες, ἡ κυβέρνησις κατεδίκασε ἕναν χριστιανό ἀκτιβιστή γιά συμμετοχή σέ κάψιμο τοῦ Κορανίου πού ὁδήγησε στήν δολοφονία τοῦ φίλου του. Καί ὅπως εἶπε ἀνατριχιαστικά ὁ δικαστής στήν περίπτωσή του, οἱ νόμοι τῆς Σουηδίας γιά τήν ὑποτιθέμενη προστασία τῆς ἐλεύθερης ἐκφράσεως δέν δίδουν στήν πραγματικότητα –καί τό παραθέτω– “τό ἐλεύθερο πέρασμα” γιά νά κάνεις ἤ νά πεῖς ὁτιδήποτε χωρίς νά προσβάλεις τήν ὁμάδα πού ἀσπάζεται αὐτές τίς ἰδέες.
»Καί ἴσως τό πιό ἀνησυχητικό, ἐννοῶ τούς πολύ ἀγαπητούς μας φίλους στό Ἡνωμένο Βασίλειο, ὅπου ἡ ἀπομάκρυνσις ἀπό τά δικαιώματα συνειδήσεως ἔχει θέσει στό στόχαστρο ἰδίως τίς βασικές ἐλευθερίες τῶν θρησκευόμενων Βρεταννῶν. Πρίν ἀπό δύο χρόνια, ἡ βρεταννική κυβέρνησις κατηγόρησε τόν Ἄνταμ Σμίθ Κόννερ, ἕναν 51χρονο φυσιοθεραπευτή καί βετερᾶνο τοῦ στρατοῦ, γιά τό ἀποτρόπαιο “ἔγκλημα” ὅτι στεκόταν 50 μέτρα ἀπό μιά κλινική ἀμβλώσεων καί προσευχόταν σιωπηλά γιά τρία λεπτά. Δέν ἐμπόδιζε κανέναν, δέν μιλοῦσε σέ κανέναν, ἁπλῶς προσευχόταν σιωπηλά μόνος του. Ὅταν ἡ ἀστυνομία τόν ἐνετόπισε, τοῦ ζήτησε νά πεῖ τόν λόγο πού προσευχόταν, ὁ Ἄνταμ ἀπήντησε ἁπλά, ἦταν γιά λογαριασμό τοῦ ἀγέννητου γυιοῦ του πού εἶχε κάνει ἔκτρωση πρίν ἀπό μερικά χρόνια ἡ πρώην φίλη του. Οἱ ἀστυνομικοί δέν συγκινήθηκαν. Ὁ Ἄνταμ ἐκρίθη ἔνοχος γιά παραβίαση τοῦ νέου νόμου τῆς κυβερνήσεως γιά τίς ζῶνες προστασίας, ὁ ὁποῖος ποινικοποιεῖ τήν σιωπηλή προσευχή καί ἄλλες ἐνέργειες πού θά μποροῦσαν νά ἐπηρεάσουν τήν ἀπόφαση ἑνός ἀτόμου σέ ἀπόσταση 200 μέτρων ἀπό μιά κλινική. Κατεδικάσθη νά πληρώσει χιλιάδες λίρες ὡς δικαστικά ἔξοδα στήν εἰσαγγελία.
»Τώρα, θά ἤθελα νά μποροῦσα νά πῶ ὅτι αὐτό ἦταν ἕνα τυχαῖο, ἕνα μεμονωμένο, τρελλό παράδειγμα κακογραμμένου νόμου πού ἐθεσπίσθη ἐναντίον ἑνός καί μόνο ἀτόμου. Ἀλλά ὄχι. Τόν περασμένο Ὀκτώβριο, μόλις πρίν ἀπό λίγους μῆνες, ἡ κυβέρνησις τῆς Σκωτίας ἄρχισε νά διανέμει ἐπιστολές σέ πολῖτες τῶν ὁποίων τά σπίτια εὑρίσκοντο στίς λεγόμενες ζῶνες ἀσφαλοῦς προσβάσεως, προειδοποιῶντας τους ὅτι ἀκόμη καί ἡ ἰδιωτική προσευχή μέσα στά σπίτια τους μπορεῖ νά ἰσοδυναμεῖ μέ παραβίαση τοῦ νόμου. Φυσικά, ἡ κυβέρνησις προέτρεψε τούς ἀναγνῶστες νά ἀναφέρουν ὁποιονδήποτε συμπολίτη εἶναι ὕποπτος στήν ἐνοχή γιά ἔγκλημα σκέψεως στήν Βρεταννία καί σέ ὁλόκληρη τήν Εὐρώπη.
»Ἡ ἐλευθερία τοῦ λόγου, φοβᾶμαι, ὑποχωρεῖ καί πρός χάρη τῆς σάτιρας. Πρός χάριν τῆς κωμωδίας καί τῆς ἀλήθειας, θά παραδεχθῶ ὅτι μερικές φορές οἱ πιό δυνατές φωνές ὑπέρ τῆς λογοκρισίας δέν προέρχονται ἀπό τήν Εὐρώπη, ἀλλά ἀπό τήν χώρα μου, ὅπου ἡ προηγούμενη διοίκησις ἀπείλησε καί ἐκφόβιζε τά μέσα κοινωνικῆς δικτυώσεως νά λογοκρίνουν τήν λεγόμενη παραπληροφόρηση. Παραπληροφόρησις, ὅπως γιά παράδειγμα, τῆς ἰδέας ὅτι ὁ κορωνοϊός πιθανώτατα εἶχε διαρρεύσει ἀπό ἐργαστήριο στήν Κίνα. Ἡ ἴδια ἡ κυβέρνησίς μας ἐνθάρρυνε τίς ἰδιωτικές ἑταιρεῖες νά φιμώσουν τούς ἀνθρώπους πού τόλμησαν νά ποῦν τήν προφανῆ ἀλήθεια.
»Ἔρχομαι λοιπόν ἐδῶ σήμερα ὄχι ἁπλῶς μέ μιά παρατήρηση, ἀλλά μέ μία προσφορά. Καί ὅπως ἡ κυβέρνησις Μπάιντεν φαινόταν ἀπεγνωσμένη στό νά φιμώσει τούς ἀνθρώπους ἐπειδή εἶπαν τήν γνώμη τους, ἔτσι καί ἡ κυβέρνησις Τράμπ θά κάνει ἀκριβῶς τό ἀντίθετο καί ἐλπίζω ὅτι μποροῦμε νά συνεργαστοῦμε σέ αὐτό. Στήν Οὐάσιγκτων, ὑπάρχει ἕνας νέος σερίφης στήν πόλη. Καί ὑπό τήν ἡγεσία τοῦ Ντόναλντ Τράμπ μπορεῖ νά διαφωνοῦμε μέ τίς ἀπόψεις σας, ἀλλά θά ἀγωνιστοῦμε γιά νά ὑπερασπιστοῦμε τό δικαίωμά σας νά τίς λέτε δημοσίως.
»Τώρα, εὑρισκόμεθα στό σημεῖο, φυσικά, πού ἡ κατάστασις ἔχει γίνει τόσο ἄσχημη, πού φέτος τόν Δεκέμβριο, ἡ Ρουμανία ἀκύρωσε ἀμέσως τά ἀποτελέσματα τῶν Προεδρικῶν ἐκλογῶν μέ βάση κάποιες ἀβάσιμες ὑποψίες μιᾶς ὑπηρεσίας πληροφοριῶν καί τήν τεράστια πίεση ἀπό τίς γειτονικές χῶρες της. Ἀπ’ ὅ,τι καταλαβαίνω, ἰσχυρίζοντο ὅτι ἡ ρωσσική παραπληροφόρησις εἶχε ἐπηρεάσει τίς ρουμανικές ἐκλογές. Ἀλλά θά ζητοῦσα ἀπό τούς Εὐρωπαίους φίλους μου νά ἔχουν καί μιά ἄλλη προοπτική. Μπορεῖτε νά πιστεύετε ὅτι εἶναι λάθος γιά τήν Ρωσσία νά ἀγοράζει διαφημίσεις στά μέσα κοινωνικῆς δικτυώσεως γιά νά ἐπηρεάσει τίς ἐκλογές σας. Καί ἐμεῖς τό πιστεύουμε. Ἀλλά ἄν ἡ δημοκρατία σας μπορεῖ νά καταρρεύσει μέ μερικές ἑκατοντάδες χιλιάδες δολλάρια ψηφιακῆς διαφημίσεως ἀπό μιά ξένη χώρα, τότε δέν ἦταν πολύ ἰσχυρή ἐξ ἀρχῆς.
»Tά καλά νέα εἶναι ὅτι τυχαίνει νά πιστεύω ὅτι οἱ δημοκρατίες σας εἶναι πολύ πιό ἀνθεκτικές ἀπό ὅσο πολλοί προφανῶς φοβοῦνται. Καί πραγματικά πιστεύω ὅτι τό νά ἐπιτρέψουμε στούς πολῖτες μας νά ποῦν τήν γνώμη τους θά τούς κάνει ἀκόμη πιό δυνατούς. Κάτι πού, φυσικά, μᾶς φέρνει πίσω στό Μόναχο, ὅπου οἱ διοργανωτές αὐτοῦ τοῦ συνεδρίου ἔχουν ἀπαγορεύσει σέ νομοθέτες πού ἐκπροσωποῦν λαϊκιστικά κόμματα, τόσο στά ἀριστερά ὅσο καί στά δεξιά, νά συμμετέχουν στίς συνομιλίες αὐτές. Τώρα, πάλι, δέν χρειάζεται νά συμφωνοῦμε μέ ὅλα ἤ τίποτε, πού λένε καί οἱ ἄνθρωποι. Ἀλλά ὅταν πολιτικοί ἡγέτες ἀντιπροσωπεύουν ἕνα σημαντικό ἐκλογικό ποσοστό, εἶναι καθῆκον μας τοὐλάχιστον νά συμμετέχουμε σέ ἕναν διάλογο μαζί τους. Σέ πολλούς ἀπό ἐμᾶς στήν ἄλλη πλευρά τοῦ Ἀτλαντικοῦ, μοιάζει ὅλο καί περισσότερο μέ παλιά παγιωμένα συμφέροντα νά κρύβονται πίσω ἀπό ἄσχημες λέξεις μέ σοβιετικούς ὅρους ὅπως “παραπληροφόρησις”, πού ἁπλά δέν τούς ἀρέσει ἡ ἰδέα ὅτι κάποιος μέ ἐναλλακτική ἄποψη μπορεῖ νά ἐκφράσει μιά διαφορετική ἄποψη ἤ, ὁ Θεός φυλάξοι, νά ψηφίσει μέ διαφορετικό τρόπο ἤ ἀκόμη χειρότερα νά κερδίσει τίς ἐκλογές.
»Τώρα, αὐτή εἶναι μιά διάσκεψις γιά τήν ἀσφάλεια, καί εἶμαι βέβαιος ὅτι ἤρθατε ὅλοι ἐδῶ προετοιμασμένοι νά μιλήσετε γιά τό πῶς ἀκριβῶς σκοπεύετε νά αὐξήσετε τίς ἀμυντικές δαπάνες τά ἑπόμενα χρόνια σύμφωνα μέ κάποιο νέο στόχο. Καί αὐτό εἶναι καλό, γιατί ὅπως ἔχει ξεκαθαρίσει ὁ Πρόεδρος Τράμπ, πιστεύει ὅτι οἱ Εὐρωπαῖοι φίλοι μας θά πρέπει νά διαδραματίσουν μεγαλύτερο ρόλο στό μέλλον αὐτῆς τῆς ἠπείρου. Δέν τόν βλέπουμε ὡς ὅρο “κατανομή βαρῶν”, ἀλλά τό θεωροῦμε ὅτι εἶναι σημαντικό μέρος τῆς κοινῆς συμμαχίας, οἱ Εὐρωπαῖοι νά δράσουν οἱ Εὐρωπαῖοι ἐνῷ ἡ Ἀμερική ἑστιάζει σέ περιοχές τοῦ κόσμου πού βρίσκονται σέ μεγάλο κίνδυνο. Ἀλλά ἐπιτρέψτε μου ἐπίσης νά ρωτήσω, πῶς θά σκεφθεῖτε κἄν τά θέματα τοῦ προϋπολογισμοῦ ἐάν δέν ξέρουμε τί εἶναι αὐτό πού ὑπερασπιζόμαστε ἐξ ἀρχῆς; Ἔχω ἀκούσει ἤδη πολλά στίς συνομιλίες μου καί εἶχα πολλές, πολλές ὑπέροχες συζητήσεις μέ πολλούς ἀνθρώπους πού ἦταν συγκεντρωμένοι ἐδῶ σέ αὐτό τό δωμάτιο. Ἔχω ἀκούσει πολλά γιά τό ἀπό τί πρέπει νά ὑπερασπιστεῖτε τόν ἑαυτό σας καί φυσικά αὐτό εἶναι σημαντικό. Ἀλλά αὐτό πού μοῦ φάνηκε λιγώτερο σαφές καί σίγουρα πιστεύω σέ πολλούς ἀπό τούς πολῖτες τῆς Εὐρώπης, εἶναι γιά ποιόν ἀκριβῶς λόγο ὑπερασπίζεστε τόν ἑαυτό σας.
Ποιό εἶναι τό θετικό ὅραμα πού ἐμπνέει αὐτό τό κοινό συμφέρον ἀσφαλείας πού ὅλοι πιστεύουμε ὅτι εἶναι τόσο σημαντικό; Πιστεύω βαθιά ὅτι δέν ὑπάρχει ἀσφάλεια ἄν φοβᾶσαι τίς φωνές, τίς ἀπόψεις καί τήν συνείδηση πού καθοδηγοῦν τούς ἴδιους τούς ἀνθρώπους σου.
Ἡ Εὐρώπη ἀντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις. Ἀλλά ἡ κρίσις πού ἀντιμετωπίζει αὐτή ἡ ἤπειρος αὐτήν τήν στιγμή, ἡ κρίσις πού πιστεύω ὅτι ἀντιμετωπίζουμε ὅλοι μαζί, εἶναι δική μας δημιουργία. Ἐάν φοβᾶστε τούς ψηφοφόρους σας, δέν ὑπάρχει τίποτε πού νά μπορεῖ νά κάνει ἡ Ἀμερική γιά ἐσᾶς. Οὔτε γιά αὐτό τό θέμα, ὑπάρχει κάτι πού μπορεῖτε νά κάνετε γιά τόν ἀμερικανικό λαό πού μέ ἐξέλεξε καί ἐξέλεξε τόν Πρόεδρο Τράμπ. Χρειάζεστε δημοκρατικές ἐντολές γιά νά πετύχετε ὁτιδήποτε ἔχει ἀξία τά ἑπόμενα χρόνια. Δέν διδαχτήκαμε ὅτι οἱ ἀδύνατες ἐπιλογές φέρνουν ἀσταθῆ ἀποτελέσματα; Ἀλλά ὑπάρχουν τόσες ἀξίες πού μποροῦν νά ἐπιτευχθοῦν μέ τίς δημοκρατικές διαδικασίες, πού πιστεύω ὅτι θά συμβοῦν μέ τό νά ἀνταποκρίνεστε περισσότερο στίς φωνές τῶν πολιτῶν σας. Ἐάν θέλετε νά ἀπολαύσετε ἀνταγωνιστικές οἰκονομίες, ἐάν θέλετε νά ἀπολαύσετε οἰκονομικά προσιτή ἐνέργεια καί ἀσφαλεῖς ἁλυσίδες ἐφοδιασμοῦ, τότε χρειάζεστε ἐντολή γιά νά κυβερνήσετε, ἐπειδή θά πρέπει νά πάρετε δύσκολες ἀποφάσεις γιά νά ἀπολαύσετε ὅλες αὐτές τίς ἐπιλογές.
»Καί φυσικά τό ξέρουμε πολύ καλά. Στήν Ἀμερική, δέν μπορεῖς νά κερδίσεις τίς ἐκλογές λογοκρίνοντας τούς ἀντιπάλους σου ἤ βάζοντάς τους φυλακή. Εἴτε πρόκειται γιά τόν ἀρχηγό τῆς ἀντιπολιτεύσεως, γιά μιά ταπεινή Χριστιανή πού προσεύχεται στό σπίτι της, εἴτε γιά ἕναν δημοσιογράφο πού προσπαθεῖ νά κάνει ρεπορτάζ. Οὔτε μπορεῖτε νά κερδίσετε τίς ἐκλογές ἀγνοῶντας τό βασικό σας ἐκλογικό σῶμα σέ θέματα ὅπως τό ποιός ἀνήκει στήν κοινωνία μας.
Πιστεύω πώς τό νά διώχνεις τίς ἀνησυχίες τῶν πολιτῶν ἤ ἀκόμη χειρότερα νά ἀγνοεῖς τίς ἀνησυχίες τους καί νά κλείνεις τά μέσα ἐνημερώσεως ἤ νά ἀκυρώνεις ἐκλογές, ἡ ἀκύρωσις ἐκλογῶν ἤ τό νά ἀποκλείεις ἀνθρώπους ἀπό τήν ἐκλογική διαδικασία, δέν προστατεύει τίποτε. Στήν πραγματικότητα, εἶναι ὁ πιό σίγουρος τρόπος καταστροφῆς τῆς δημοκρατίας. Τό νά μιλᾶς καί νά ἐκφράζεις ἀπόψεις δέν εἶναι παρέμβασις στίς ἐκλογές. Ἀκόμη καί ὅταν οἱ ἄνθρωποι ἐκφράζουν ἀπόψεις ἐκτός τῆς χώρας σας, ἀκόμη καί ὅταν αὐτοί οἱ ἄνθρωποι ἔχουν μεγάλη ἐπιρροή –καί πιστέψτε με, τό λέω μέ χιοῦμορ– ἄν ἡ ἀμερικανική δημοκρατία μπορεῖ νά ἐπιβίωσε γιά δέκα χρόνια ἀπό τίς ἐπιπλήξεις τῆς Γκρέτας Τοῦνμπεργκ, μπορεῖτε νά ἐπιβιώσετε καί ἐσεῖς γιά λίγους μῆνες ἀπό τόν Ἔλον Μάσκ. Ἀλλά αὐτό πού καμμία δημοκρατία, ἀμερικανική, γερμανική ἤ εὐρωπαϊκή δέν θά ἐπιβιώσει, εἶναι νά λέει σέ ἑκατομμύρια ψηφοφόρους ὅτι οἱ σκέψεις καί οἱ ἀνησυχίες τους, οἱ φιλοδοξίες τους, οἱ ἐκκλήσεις τους γιά ἀνακούφιση, εἶναι ἄκυρες ἤ ἀνάξιες νά ληφθοῦν ὑπ’ ὄψιν. Ἡ δημοκρατία βασίζεται στήν ἱερή ἀρχή ὅτι ἡ φωνή τοῦ λαοῦ ἔχει σημασία».
Μ.Η.Τ. 232122