Ἀγωνία γιά τήν οἰκονομία τό α΄ ἑξάμηνο τοῦ 2021

Μέ ηὐξημένο δανεισμό ἡ κάλυψις τῶν ἀναγκῶν τοῦ Προϋπολογισμοῦ – Nέα ἔξοδος στίς ἀγορές

ΕΞΙ δύσκολους μῆνες ἔχει μπροστά της ἡ ἑλληνική οἰκονομία ὅπως παρεδέχθη ἀπό τό βῆμα τῆς Βουλῆς ὁ ἀναπληρωτής ὑπουργός Οἰκονομικῶν Θεόδωρος Σκυλακάκης, ἀφοῦ τό σφοδρό δεύτερο κῦμα τῆς πανδημίας ἔχει ἀνατρέψει πλήρως τούς σχεδιασμούς τοῦ οἰκονομικοῦ ἐπιτελείου καί καταστήσει ἀβέβαιο τό ὕψος τῆς ἀνακάμψεως γιά τό 2021. Οἱ κίνδυνοι πού ἐλλοχεύουν γιά τήν οἰκονομία εἶναι πολλοί, οἱ πηγές ἀβεβαιότητος ἀκόμη περισσότερες, ἐνῶ ἡ εὕρεσις ὑγειονομικῆς λύσεως γιά τήν ἀντιμετώπιση τοῦ κορωνοϊοῦ θά ἀπαιτήσει χρόνο, ὥστε σταδιακῶς νά ἐπαναφέρει τούς οἰκονομικούς δεῖκτες ἐκεῖ πού εὑρίσκοντο πρίν ἀπό τήν ἐπέλαση τῆς πανδημίας. Δέν εἶναι λίγοι οἱ παράγοντες πού ἐκτιμοῦν ὅτι θά χρειασθοῦν τοὐλάχιστον δύο ἔτη γιά τήν ἐπιστροφή τῆς οἰκονομίας στά ἐπίπεδα τοῦ 2019.

Mέ τό 2020 νά κλείνει μέ ὕφεση πού θά κυμανθεῖ στήν καλύτερη τῶν περιπτώσεων κοντά στό 10% ἡ ἀγωνία γιά τoυς πρώτους μῆνες τοῦ ἑπομένου ἔτους εἶναι μεγάλη καί ἀφορᾶ τόσο τό μέγεθος τῶν ἐπιπτώσεων τῆς πρωτόγνωρης ὑγειονομικῆς κρίσεως στήν χώρα ὅσο καί τόν χρονικό ὁρίζοντα ἐλεύσεως τῶν πόρων ἀπό τό Ταμεῖο Ἀνακάμψεως πού θά συμβάλλουν καθοριστικῶς στήν ἐπιστροφή τῆς οἰκονομίας σέ ἀνάπτυξη. Εἶναι δεδομένο ὅτι ὅσο θά καθυστεροῦν οἱ εὐρωπαϊκοί πόροι, πού ἔχουν συμφωνηθεῖ ἀπό τήν περασμένη ἄνοιξη, τόσο θά πηγαίνει πίσω καί ἡ ἀνάκαμψις. Χαρακτηριστικό εἶναι ὅτι μέχρι στιγμῆς στήν χώρα ἔχουν εἰσρεύσει μόνο 2,5 δισ. εὐρώ ἀπό κονδύλια τοῦ EΣΠA πού ἄλλαξαν χρήση, ὥστε νά καλύψουν μέτρα στηρίξεως.

Ὅλες οἱ παρεμβάσεις γιά τήν στήριξη τῆς οἰκονομίας μέχρι στιγμῆς καί ὅσες ἀπαιτηθοῦν γιά τούς πρώτους μῆνες τοῦ νέου ἔτους θά καλύπτονται σχεδόν ἐξ ὁλοκλήρου ἀπό τήν δεξαμενή τῶν ταμειακῶν διαθεσίμων, πού ἀνέρχονται στά 37 δισ. εὐρώ. Ὅμως τά περιθώρια γιά τήν χρήση τους δέν εἶναι ἀπεριόριστα, δεδομένου ὅτι πρέπει ἡ Κυβέρνησις νά διατηρεῖ καί τήν ἐμπιστοσύνη τῶν ἀγορῶν. Περίπου 16 δισ. εἶναι δεσμευμένα ἀπό τόν Εὐρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητος πού ἀπαγορεύει τήν χρήση τους, γιά ἄλλους σκοπούς πλήν τῆς ἀποπληρωμῆς τοκοχρεολυσίων τῶν δανείων τοῦ Μηχανισμοῦ Στηρίξεως. Ὅπως εἶναι ἀναμενόμενο, ἡ ἀνάγκη γιά πρόσθετες δαπάνες ὁδηγεῖ ἀναγκαστικῶς σέ ηὐξημένο δανεισμό, ὁ ὁποῖος, λόγω τῶν διεθνῶν συνθηκῶν στήν ὁμολογιακή ἀγορά, γίνεται μέ χαμηλά ἐπιτόκια. Οἱ πιέσεις πού δέχεται ὁ κρατικός προϋπολογισμός λόγω τῆς πανδημίας, ἀπό τόν περασμένο Μάρτιο, εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα νά ἐκτροχιασθεῖ τό πρόγραμμα δανεισμοῦ τοῦ ΟΔΔΗΧ καί ἀπό τά περίπου 8 δισ. εὐρώ, πού ἦταν ὁ ἀρχικός σχεδιασμός γιά τό 2020, σχεδόν νά διπλασιασθεῖ. Μάλιστα πρίν ἀπό τό τέλος τοῦ ἔτους σχεδιάζεται νέα ἔξοδος τῆς χώρας στίς ἀγορές. Ὁ δανεισμός, ὅμως, θά αὐξήσει περαιτέρω τό δημόσιο χρέος, τό ὁποῖο εἶναι ἀπό τά μεγαλύτερα παγκοσμίως.

Μέ τό πρωτογενές ἔλλειμμα γιά τό 2021 νά ἀναπροσαρμόζεται συμφώνως πρός πληροφορίες στό 3% τοῦ ΑΕΠ, τό δημόσιο χρέος νά ἐκτοξεύεται στό 207% τοῦ ΑΕΠ γιά τό 2020 καί πάνω ἀπό 200% τό 2021 ὅπως προβλέπει ἡ Κομμισσιόν, τήν ἀνάπτυξη νά περιορίζεται μέ τίς αἰσιόδοξες προβλέψεις στό 5% καί τόν Προϋπολογισμό νά γεμίζει νέες τρῦπες στό σκέλος τῶν ἐσόδων, οἱ πληγές στήν οἰκονομία ἀποδεικνύεται ὅτι θά εἶναι τεράστιες καί δέν θά γιατρευθοῦν εὔκολα. Tαυτοχρόνως, ὑπάρχει μεγάλος φόβος γιά νέα γενιά «κόκκινων» δανείων στίς τράπεζες πού ἀπειλεῖ τά σχέδια γιά ἐξυγίανση τῶν ἰσολογισμῶν τους, χιλιάδες λουκέτα σέ ἐπιχειρήσεις πού δέν θά καταφέρουν νά ἐπιβιώσουν μετά τήν λήξη τῶν περιοριστικῶν μέτρων καί ἐκτίναξη τῆς ἀνεργίας κυρίως ὕστερα ἀπό τήν ὁλοκλήρωση τῶν ἀναστολῶν συμβάσεων ἐργασίας καί τοῦ προγράμματος Συν-Εργασία. Διάχυτη εἶναι καί ἡ ἐκτίμησις ὅτι δέν θά πληρωθεῖ εὔκολα ὁ λογαριασμός τῆς «καραντίνας» ἀπό τόν Μάιο τοῦ 2021 καί μετά, καί φυσικά πρόσωπα καί ἐπιχειρήσεις κινδυνεύουν μέ ἀσφυξία ὅταν θά ξεκινήσουν οἱ πληρωμές φόρων, εἰσφορῶν, τραπεζικῶν δανείων μέ ἀποτέλεσμα τό ἰδιωτικό χρέος νά αὐξηθεῖ περαιτέρω. Στόν ἀντίποδα, δημοσιονομικοί στόχοι καί κανόνες δέν ὑπάρχουν οὔτε φέτος στήν εὐρωζώνη οὔτε τό 2021, καί ὁ Προϋπολογισμός καταρτίζεται χωρίς νά δεσμεύεται ἡ Ἑλλάς ἀπό τούς αὐστηρούς δημοσιονομικούς στόχους τοῦ πλαισίου ἐνισχυμένης ἐποπτείας. Ὡστόσο ἀνεξάρτητα ἀπό τήν ἀπόκλιση ἀπό τόν στόχο γιά τό πρωτογενές πλεόνασμα, ἡ Κομμισσιόν δέν θά ἐπιτρέψει σοβαρές ἀποκλίσεις στό κυκλικά προσαρμοσμένη δημοσιονομικό ἀποτέλεσμα, ἐνῶ οἱ ἀποκλίσεις πού θά ὑπάρξουν τό 2021 δέν θά πρέπει νά ἐκτροχιάζουν ἐντελῶς τήν βιωσιμότητα τοῦ δημοσίου χρέους. Tά μέτρα στηρίξεως πού λαμβάνονται ἐπηρεάζουν τόν δείκτη βιωσιμότητός του καί μέ αὐτόν τόν τρόπο περιορίζονται οἱ δυνατότητες τῆς Κυβερνήσεως νά προχωρεῖ σέ ἐπί πλέον μέτρα, ὅπως γιά παράδειγμα ἡ παροχή μερίσματος γιά τούς πλέον ἀδυνάμους καί εὐάλωτους συμπολῖτες μας, ἐπιχειρώντας νά διατηρήσει ἰσορροπίες. Ἡ ἄμεση ἐπάνοδος στήν δημοσιονομική σταθερότητα ὅμως θά σημάνει καί τήν ἐπιστροφή στήν αὐστηρή δημοσιονομική πειθαρχία.

Ἡ Κυβέρνησις ἔχει ἤδη προαναγγείλει πώς ὅταν τελειώσει ἡ πανδημία θά ἐφαρμόσει πολιτικές καί μεταρρυθμίσεις πού θά στηρίζουν τό ΑΕΠ καί τήν διατήρηση τῆς βιωσιμότητος τοῦ χρέους πού εἶναι καί τό μεγάλο ζητούμενο καί τό σημεῖο-κλειδί γιά τίς ἀγορές. Μέ ἐξαίρεση τό κόστος δανεισμοῦ, πού εἶναι πλέον ἀρκετά χαμηλό, ὅλες οἱ ὑπόλοιπες παράμετροι τῆς ἀναλύσεως βιωσιμότητος δέν δικαιολογοῦν αὐτήν τήν στιγμή αἰσιοδοξία. Ἔτσι, μετά τό τέλος τῆς πανδημίας, εἶναι πολύ πιθανό νά ἀνοίξει ἕνας νέος κύκλος διαπραγματεύσεως γιά τό ἐάν καί σέ ποιό βαθμό θά χρειασθεῖ νά ἀποκατασταθεῖ ἡ βιωσιμότης τοῦ χρέους μέ τήν ἀπαίτηση ἐπί τῆς οὐσίας νέων μέτρων ἀπό τήν πλευρά τῶν «θεσμῶν».