Ἀνοίγει ὁ φάκελος τῶν ἀποζημιώσεων ἰδιωτικῶν ἐπιχειρήσεων λόγω πανδημίας

100 ἑκατομμύρια εὐρώ ζητεῖ ἑταιρεία ἐξ αἰτίας τῆς πτώσεως κινήσεως τῶν ἀεροδρομίων κατά 69% – Ἀποζημίωση ζητοῦν καί οἱ ἑταιρεῖες διαχειρίσεως ἐθνικῶν ὁδῶν

Η ΜΕΤΡΗΜΕΝΗ αἰσιοδοξία πού ἐξέπεμψε στήν τελευταία συνέντευξή του ὁ Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ὅτι ὁ ὁρίζων τῆς πανδημίας σιγά-σιγά καθαρίζει καί ὅτι τό καλοκαίρι ἡ οἰκονομία θά ἀρχίσει νά εἰσέρχεται σέ φάση δειλῆς ἀνακάμψεως –λόγω τουρισμοῦ– κινητοποιεῖ πλέον μικρές καί μεγάλες ἐπιχειρήσεις, οἱ ὁποῖες προχωροῦν σέ ἀπογραφή καί ἀποτύπωση τῆς ζημίας τους. Ἀλλά καί σέ ὑποβολή ἐπισήμων αἰτημάτων ἀποζημιώσεως πρός τό Δημόσιο κατά τά πρότυπα τῆς Aegean. Πολύ δέ περισσότερο πού ἀρκετές ἀπό αὐτές εἶναι «δεμένες» μέ τό Δημόσιο μέ συμβάσεις παραχωρήσεως καί ἔχουν νομικό ἔρεισμα γιά νά διεκδικήσουν ἀποζημίωση μέ ἐπιχείρημα τίς κυβερνητικές ἀποφάσεις γιά τήν πανδημία (lockdown). Ἑταιρεῖες ὅπως ἡ γερμανική Fraport, ἡ ὁποία εἶδε τήν κίνηση στά περιφερειακά ἀεροδρόμια τῆς χώρας τῆς ὁποίας εἶναι διαχειριστής νά κατακρημνίζεται κατά 69% ἀλλά καί κοινοπραξίες ἑταιρειῶν πού διαχειρίζονται τίς ἄδειες ἐθνικές ὁδούς, εἶναι οἱ πρῶτοι πού σπεύδουν στά Ὑπουργεῖα Οἰκονομικῶν καί Ὑποδομῶν καί ἀπαιτοῦν ἀπό τίς ἁρμόδιες ὑπηρεσίες τους ἀποζημιώσεις. Ἐπικαλούμενες ἀνωτέρα βία. Ἔτσι ἀποκαλοῦν τόν covid-19: «Ἀνωτέρα βία». Οἱ σχετικές διαρροές τῆς Κυβερνήσεως ὅτι πλήν τῆς ἐπιστρεπτέας προκαταβολῆς ὁρισμένες μεγάλες ἐπιχειρήσεις πού εἶχαν μείωση τοῦ κύκλου ἐργασιῶν κατά 30% θά ἐνισχυθοῦν ἑκάστη μέ 3 ἑκατομμύρια εὐρώ βάσει κοινοτικοῦ κανονισμοῦ δέν φαίνεται νά τίς καλύπτουν, γι’ αὐτό καί προσφεύγουν ἀπό τώρα στό ἁρμόδιο Ὑπουργεῖο ἀναλόγως τῆς περιπτώσεως.

Ὅμως τά πράγματα δέν εἶναι εὔκολα. Ὑπάρχουν τρία βασικά νομικά θέματα καί ἕνα ἐξόχως πολιτικό πού τά περιπλέκουν. Τό πρῶτο θέμα εἶναι ὅτι οἱ ἐνισχύσεις σέ ἑταιρεῖες αὐτοῦ τοῦ εἴδους παρά τόν μονοπωλιακό χαρακτῆρα τῶν ὑπηρεσιῶν τους θεωροῦνται «κρατική ἐνίσχυση», καί γιά τήν ἐκταμίευση τυχόν χρημάτων ἀπαιτεῖται ἡ ἄδεια τῆς Κομμισσιόν. Ὅπως ἐδόθη καί γιά τήν Aegean. Ἀπαιτεῖται μάλιστα, ὅπως λέγεται, ἡ διαπίστωσις, ὅτι ὑπάρχει αἰτιώδης συνάφεια μεταξύ πανδημίας καί ζημίας. Τό δεύτερο θέμα εἶναι ὅτι τό Ὑπουργεῖο Οἰκονομικῶν ἐμφανίζεται ἀπρόθυμο νά υἱοθετήσει τόν ὅρο «ἀνωτέρα βία» πού ἐπικαλοῦνται οἱ ἑταιρεῖες γιατί δέν θεωρεῖ ὅτι προεκάλεσε τό ἴδιο βλάβη καί μάλιστα σκόπιμη στήν λειτουργία τους. Καί ἐν πάση περιπτώσει, οἱ συμβάσεις παραχωρήσεως πού ὑπεγράφησαν καί ἐκυρώθησαν ἀπό τό Κοινοβούλιο δέν περιέχουν σαφῆ ρήτρα ἀποζημιώσεων μέ αὐτή τήν αἰτιολογία. Εὑρισκόμενο σέ δεινή οἰκονομική θέση λόγω στενότητος πόρων (ὁ ἀναπληρωτής Ὑπουργός Οἰκονομίας χρησιμοποίησε ὡς μή ὤφειλε τό ἀπαγορευμένο ρῆμα «χρεωκοπήσουμε» γιά νά πεῖ ὅτι δέν θά συμβεῖ αὐτό) καί γνωρίζοντας ὅτι μέ τήν λήξη τῆς πανδημίας θά κατατεθεῖ σωρεία ἀγωγῶν ἀποζημιώσεων, τό Δημόσιο ἀναγνωρίζει ὅτι πρέπει νά ἀποζημιώσει. Ἀλλά θά ἀποζημιώσει κατά παραχώρησιν ἐπικαλούμενο τήν ἔννοια τῆς «καλῆς πίστεως» καί ὄχι λόγω «ἀνωτέρας βίας». Εἰς τρόπον ὥστε νά καταβάλλει αἰσθητά κατώτερη ἀποζημίωση. Αὐτό βεβαίως δέν πτοεῖ τούς ἐνδιαφερομένους. Μετά τήν Aegean, ἡ ὁποία εἰσέπραξε κρατική ἐνίσχυση ὕψους 120 ἑκατομμυρίων εὐρώ ὑπό τήν προϋπόθεση ὅτι καί οἱ μέτοχοι θά βάλουν τό χέρι στήν τσέπη μέ αὔξηση μετοχικοῦ κεφαλαίου, ἔμμεση ἐνίσχυση ζητεῖ τώρα καί ἡ γερμανική ἑταιρεία διαχειρίσεως περιφερειακῶν ἀεροδρομίων Fraport. Ζητεῖ νά μήν πληρώσει τό τέλος διαχειρίσεως ἀεροδρομίων ὅπως αὐτό προβλέπεται ἀπό τήν σύμβαση παραχωρήσεως γιά τά τρία ἑπόμενα χρόνια (2021-2023). Πρόκειται γιά ποσόν πού ἀγγίζει τά 100 ἑκατομμύρια εὐρώ.

Τό τρίτο θέμα πού προκύπτει εἶναι ὅτι τό Δημόσιο δέν τηρεῖ ἑνιαία στάση ἀπέναντι στό ἐξόχως ἐνδιαφέρον νομικό θέμα τῆς «ἀνωτέρας βίας». Τό Ὑπουργεῖο Οἰκονομικῶν πού εἶναι καί ὁ διατάκτης ἀπορρίπτει τήν εὐρεῖα αὐτή ἔννοια –ἄν ἐπικρατήσει θά τήν ἐπικαλοῦνται οἱ πάντες στίς προσφυγές τους– προκειμένου νά ἀποφύγει τήν πλήρη ἱκανοποίηση τῶν ἀπαιτήσεων χιλιάδων ἐπιχειρήσεων πού θά προσφύγουν σέ αὐτό. Ἐπικαλεῖται τήν ἔννοια τῆς «καλῆς πίστης» πού κοστίζει λιγώτερο στόν προϋπολογισμό. Ἡ γραφειοκρατία ἄλλων Ὑπουργείων ὅμως (π.χ. Ὑποδομῶν) δέχεται ἀσμένως τήν ἀνωτέρα βία καί εἰσηγεῖται στήν πολιτική ἡγεσία τήν πλήρη ἀποζημίωση τῶν κοινοπραξιῶν πού διαχειρίζονται τίς ἄδειες ἐθνικές ὁδούς. Ποιό εἶναι τώρα τό πολιτικό πρόβλημα πού θά ἀρχίσει νά διαφαίνεται μόλις ὑποχωρήσει ἡ πανδημία; Ἴσως ὁ Πρωθυπουργός κληθεῖ νά πράξει γιά τήν οἰκονομία αὐτό πού ἀπέφυγε μετά πάθους στήν ὑγειονομική διαχείριση τῆς πανδημίας. Ὁ ἐφιάλτης του αὐτόν τόν χρόνο ἦταν νά μήν γεμίσουν οἱ Μονάδες Ἐντατικῆς Θεραπείας γιατί θά ἔπρεπε πρακτικά νά ἀποφασίσει αὐτός ποιός θά εἰσαχθεῖ σέ αὐτές καί κατά συνέπεια ποιός θά ζήσει. Καί ποιός ὄχι. Τόν κάβο αὐτό τόν πέρασε ὁ κύριος Μητσοτάκης ἐπιτυχῶς. Τώρα ὅμως ἴσως κληθεῖ νά ἀποφασίσει μέσω ἀνωτέρας βίας ἤ καλῆς πίστεως ποιά ἐπιχείρησις θά ζήσει καί ποιά ὄχι. Δύσκολη ἐξίσωσις καθώς ἀφορᾶ χιλιάδες θέσεις ἐργασίας. Ὁ φάκελος τῶν ἀποζημιώσεων μόλις τώρα ἀνοίγει.