«Ἀντισυνταγματικό νά μήν πᾶμε σέ ἐκλογές, ἐάν προκύψει κάτι ἔκτακτο»

Δέν ἀπέκλεισε τήν συνεκμετάλλευση, ἐπέμεινε ὅμως στήν προηγούμενη ὁριοθέτηση τῶν θαλασσίων ζωνῶν γιά τήν ὁποία ἀπαιτεῖται συνυποσχετικό – Τί σημαίνει ἡ συνάντησις μέ τόν ΓΓ τοῦ ΟΗΕ

Τοῦ Μανώλη Κοττάκη

ΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΒΟΜΒΑ «ὑπερηχητικῆς ἰσχύος» ὅπως αὐτές πού πέφτουν στό ἔδαφος τῆς Οὐκρανίας, ἐξαπέλυσε τό Σάββατο τό μεσημέρι μιλῶντας στήν δημόσια τηλεόραση ὁ Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν Νῖκος Δένδιας. Ὁ Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν ὁ ὁποῖος τήν περασμένη Δευτέρα ἐνημερώθηκε ἀπό τόν Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη γιά τό περιεχόμενο τῶν συνομιλιῶν του μέ τόν Πρόεδρο Ἐρντογάν στήν Κωνσταντινούπολη, ἀκύρωσε ἔπειτα τήν ὁμιλία του στήν παρουσίαση τοῦ βιβλίου τοῦ ὑποψηφίου προέδρου τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη στήν Ἀθήνα καί ταξίδεψε ἐκτάκτως στήν Νέα Ὑόρκη γιά νά συναντηθεῖ μέ τόν γενικό γραμματέα τοῦ ΟΗΕ κύριο Γκουτέρρες καί τήν μόνιμη ἀντιπρόσωπο τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν στόν ΟΗΕ, ἀνοίγοντας στήν ΕΡΤ διάπλατα τό ἐνδεχόμενο τῆς διεξαγωγῆς πρόωρων ἐκλογῶν ἐάν προκύψει κάτι ἔκτακτο, ὅπως εἶπε.
Σέ τόνο κεκαλυμμένως αὐστηρό μάλιστα προειδοποίησε ὅτι θά εἶναι ἀντισυνταγματικό νά προκύψει κάτι ἔκτακτο πού νά ἀπαιτεῖ τήν λαϊκή ἐτυμηγορία καί νά μή γίνουν ἐκλογές. Πιό συγκεκριμένα: ἡ φράση τοῦ κυρίου Δένδια στήν συνέντευξη πού παραχώρησε στούς συναδέλφους Βάλια Πετούρη καί Νῖκο Μελέτη ἦταν ἡ ἑξῆς: «Ἄν γίνει κάτι ἀπολύτως ἔκτακτο καί πρέπει νά ἐκφράσει τήν ἄποψή της ἡ κοινωνία πρίν γίνει ἡ ἐπιλογή, θά ἦταν ἀντισυνταγματικό νά μήν ζητηθεῖ ἡ ἄποψή της».

Ποιό θά μποροῦσε νά εἶναι αὐτό τό ἔκτακτο; Δεδομένου ὅτι ἡ Κυβέρνηση στό σύνολό της κρατᾶ ὡς ἑπτασφράγιστο μυστικό τό περιεχόμενο τῶν συνομιλιῶν κορυφῆς μέ τήν τουρκική ἡγεσία, ἡ λογική ἐκτίμηση τήν ὁποία μπορεῖ νά διατυπώσει κανείς εἶναι πώς ἔκτακτο θά μποροῦσε νά ἀποτελέσει ἡ τυχόν ὑπογραφή συνυποσχετικοῦ μέ τήν Τουρκία γιά τήν παραπομπή τῆς ἐπίλυσης τῆς διαφορᾶς σέ διεθνές δικαιοδοτικό ὄργανο ὅπως τό διαιτητικό Δικαστήριο τῆς Χάγης. Καί τό ἐρώτημα πού προκύπτει εἶναι ἄν τό περιεχόμενο τοῦ συνυποσχετικοῦ θά γίνει γνωστό πρίν ἤ μετά ἀπό τίς ἐκλογές. Στό πρόσφατο παρελθόν ὁ Πρόεδρος τῆς Ἀλβανίας Ἔντι Ράμα ζήτησε ἀπό τήν Κυβέρνηση τῆς Ἑλλάδος νά γίνει γνωστό τό περιεχόμενο τοῦ συνυποσχετικοῦ μέ τό ὁποῖο θά πᾶμε στή Χάγη γιά νά ὁριοθετήσουμε θαλάσσιες ζῶνες μετά ἀπό τίς ἐκλογές στήν γειτονική χώρα.

Ὅπερ καί συνέβη! Στήν ἐκτίμηση αὐτή καταλήγουμε λαμβάνοντας ὑπ’ ὄψιν τά ἑξῆς δεδομένα: Πρῶτον, ὁ Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν ἔχοντας λάβει ὁδηγίες ἀπό τόν Πρωθυπουργό ἀμέσως μετά τή συνάντησή τους ἀκύρωσε τίς προγραμματισμένες ἐμφανίσεις του καί ἔσπευσε στήν Νέα Ὑόρκη γιά νά συναντηθεῖ μέ τόν γενικό γραμματέα τοῦ ΟΗΕ. Ὡς γνωστόν, τό διεθνές Δικαστήριο τῆς Χάγης εἶναι τό δικαστήριο τοῦ ΟΗΕ. Εἶναι ἐπίσης γνωστό ὅτι ΟΗΕ εἶναι ὁ θεματοφύλακας τῆς διεθνοῦς συνθήκης γιά τό Δίκαιο τῆς Θάλασσας. Ἐνδιαφέρον ἐπίσης παρουσιάζει τό γεγονός ὅτι ὁ κύριος Δένδιας συναντήθηκε στή Νέα Ὑόρκη μέ τήν μόνιμη ἀντιπρόσωπο τῶν ΗΠΑ στόν ΟΗΕ, καθώς ἡ ἄποψη τῆς χώρας αὐτῆς γιά τό Δίκαιο τῆς Θάλασσας –τό ὁποῖο δέν ἔχει ἐπικυρώσει– εἶναι ἐξαιρετικά σημαντική. Δεύτερον, ὁ κύριος Δένδιας κινούμενος στό πλαίσιο τῶν ἴδιων ὁδηγιῶν δέν ἀπέρριψε τήν ἰδέα τῆς συνεκμετάλλευσης στήν τοποθέτησή του. Ἀκολουθῶντας τό δόγμα τοῦ συμβούλου ἐθνικῆς ἀσφαλείας Θάνου Ντόκου ὁ ὁποῖος ἀπό τόν Νοέμβριο τοῦ 2019 ὑποστήριζε τήν θέση πρῶτα ὁριοθέτηση θαλάσσιων ζωνῶν καί μετά συνεκμετάλλευση, ὁ Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν δήλωσε ἐπί λέξει: «Τί μποροῦμε νά συνεκμεταλλευτοῦμε ἐάν δέν ἔχουμε συμφωνήσει τί ἀνήκει ποῦ».

Προφανῶς ὁ κύριος Δένδιας ἀναφερόταν στήν ὁριοθέτηση τῶν θαλασσίων ζωνῶν, θέμα πού ἔχει παραμείνει ἐκκρεμές μετά τήν τμηματική ὁριοθέτηση τῆς ΑΟΖ Ἑλλάδας – Αἰγύπτου –ἔχει μείνει ἐκτός ὁριοθέτησης ἡ περιοχή τοῦ Καστελλορίζου! Σέ σημεῖο τῆς τοποθέτησής του καί σέ ἐρώτηση ἄν συμφωνεῖ μέ τήν συμμετοχή τῆς Τουρκίας στόν EastMed ἤ στό EastMed Gas Forum, ὁ Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν δήλωσε: «Δέν ἔχουμε τάσεις ἀποκλεισμοῦ τῆς Τουρκίας ἀπό τό διεθνές γίγνεσθαι».

Τρίτον, συζήτηση γιά τήν συνεκμετάλλευση στήν Κων/λη φαίνεται ὅτι ἔγινε! Ὁ κυβερνητικός ἐκπρόσωπος Γιάννης Οἰκονόμου σέ συνέντευξή του στόν Παῦλο Τσίμα στό ραδιόφωνο τοῦ «Σκάι» στίς 15 Μαρτίου δήλωσε: «Τό θέμα τῆς συνεκμετάλλευσης δέν συζητήθηκε ἐκτενῶς». Ἄρα, ἐτέθη!

Τέταρτον: στήν ἀπρόκλητη παρέμβαση πού ἔκανε ὁ Τοῦρκος πρέσβης στό Ὄσλο κατά τή διάρκεια πρόσφατης ἐπίσκεψης καί ὁμιλίας τοῦ κυρίου Δένδια, τόνισε ὅτι οἱ διαφορές θά ἐπιλυθοῦν μέ βάση τό διεθνές δίκαιο ἀλλά καί ἄλλες ἀρχές ὅπως ἡ ἀρχή τῆς εὐθυδικίας. Τό λογικό συμπέρασμα λοιπόν εἶναι ὅτι στό παρασκήνιο ἀναπτύσσεται πλέον μεγάλη κινητικότητα γιά τήν σύνταξη συνυποσχετικοῦ μέ ἀντικείμενο τήν ὁριοθέτηση τῶν θαλασσίων ζωνῶν ἀφοῦ προηγηθεῖ ἀνοικτός καί ἐκτεταμένος διάλογος μεταξύ τῶν δύο χωρῶν μέ βάση τό ἄρθρο 33 τοῦ Καταστατικοῦ Χάρτη τοῦ ΟΗΕ.

Ἡ προσφυγή στήν Χάγη θά ἐμφανιστεῖ ὡς ὕστατη λύση καθώς ἔχει προκύψει μία φαινομενικά ἀγεφύρωτη διαφορά. Τά βασικά κείμενα τά ὁποῖα θά τεθοῦν ὑπ’ ὄψιν τοῦ διεθνοῦς Δικαστηρίου τῆς Χάγης ἐφ’ ὅσον ἡ Τουρκία ἀναγνωρίσει τό Δίκαιο τῆς Θάλασσας ὡς ἐθιμικό, θά εἶναι οἱ συμφωνίες Ἑλλάδος – Ἰταλίας καί Ἑλλάδος – Αἰγύπτου πού περιέχουν τίς ἑλληνικές νομικές θέσεις γιά τήν ἐπήρεια τῶν νησιῶν καί τό τουρκο-λιβυκό μνημόνιο πού περιέχει τίς θέσεις τῆς Ἄγκυρας. Σημειωτέον ὅτι ὁ Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ἐνώπιον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη στήν Κωσταντινούπολη δήλωσε ὅτι οἱ ἀγεφύρωτες διαφορές μας δέν μποροῦν νά λυθοῦν ἀπό τή μία στιγμή στήν ἄλλη. Ἄρα μποροῦν νά γεφυρωθοῦν καί νά λυθοῦν σέ βάθος χρόνου. Τό ἐρώτημα λοιπόν δέν εἶναι ἄν θά ὑπάρξει στό μέλλον συνυποσχετικό ἀλλά τί θά περιέχει αὐτό τό συνυποσχετικό, γι’ αὐτό ἄλλως τε μᾶλλον καί ὁ Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν δήλωσε ὑπαινικτικά ὅτι θά ἦταν ἀντισυνταγματικό νά μή ζητηθεῖ ἡ γνώμη τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ ἐφ’ ὅσον προκύψει κάτι ἔκτακτο. Θυμίζουμε ὅτι ὁ Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν τῆς Τουρκίας κύριος Τσαβούσογλου σέ συνέντευξή του στό «Βῆμα» τῆς Κυριακῆς τήν ἄνοιξη τοῦ ’21, ἄφησε ἀνοιχτή ὡς δυνατότητα τήν παραπομπή στό διεθνές Δικαστήριο τῆς Χάγης ὑπό τήν προϋπόθεση, ὅτι ἡ Ἑλλάδα θά ἄρει τίς ρῆτρες ἐπιφυλάξεως πού ἔχει καταθέσει ἐπί Κυβερνήσεως Σαμαρᾶ – Βενιζέλου γιά τήν ἐξαίρεση ἀπό τήν δικαιοδοσία τοῦ διεθνοῦς Δικαστηρίου τῶν θεμάτων ἄμυνας καί κυριαρχίας. Ἔτσι ὥστε νά μήν μπορέσουν ποτέ νά τεθοῦν στήν κρίση τοῦ δικαστηρίου ζητήματα γκρίζων ζωνῶν καί ἀποστρατιωτικοποίηση. Ἄν ἡ Ἑλλάς συμφωνήσει νά ἀνακαλέσει αὐτές τίς ρῆτρες, τότε αὐτό θά ἀποτελέσει μέγα θέμα καί ἴσως γι’ αὐτό ὁ Ὑπουργός Ἐσωτερικῶν δήλωσε ὑπαινικτικά ὅτι θά εἶναι ἀντισυνταγματικό νά μή γίνουν ἐκλογές ἄν προκύψει κάτι ἔκτακτο. Αὐτός ὁ πολιτικός σκόπελος θά μποροῦσε νά ξεπεραστεῖ ἐάν τό διεθνές δικαστήριο ἔκρινε προδικαστικά τά ζητήματα τῶν γκρίζων ζωνῶν καί τῆς ἀποστρατιωτικοποίησης, μέ τό ἐπιχείρημα, ὅτι δέν μπορεῖ νά ὁριοθετήσει ἔκταση χωρικῶν ὑδάτων, ὑφαλοκρηπίδας καί ΑΟΖ ἄν προηγουμένως δέν γνωρίζει ποιές εἶναι οἱ γραμμές βάσης γιά τόν ὑπολογισμό τους. Δέν πέρασε ἀπαρατήρητο ἀπό τήν ἀνάγνωση τῆς συνέντευξης τοῦ κυρίου Δένδια μέ βάση τήν ὁποία διατυπώνουμε τίς ἐκτιμήσεις μας, καί τό ἑξῆς: πολύ προσεκτικά ὁ Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν ἄφησε ἕναν ὑπαινιγμό περί παραίτησης. Ἐρωτηθείς γιά τό ἄν διαφωνεῖ μέ τήν ἀποστολή ἀμυντικοῦ ὑλικοῦ στήν Οὐκρανία συμφώνησε λέγοντας ὅτι αὐτό εἶναι ἄποψη τῆς κοινωνίας καί ὄχι μόνο τῆς κυβέρνησης τῆς Νέας Δημοκρατίας.

Σημείωσε ἐμφατικά ὅτι «εἶμαι καί παραμένω Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν τῆς κυβέρνησης Μητσοτάκη» καί ὅτι «ἄν διαφωνοῦσα σέ κάτι προφανῶς καί θά εἶχα κάνει ἄλλη ἐπιλογή ἡ ὁποία θά ἦταν καί ἡ προφανής.» Σημειωτέον ὅτι ἀπό τό βῆμα τῆς Βουλῆς ὁ Ὑπουργός εἶχε δηλώσει προσφάτως ὅτι ἄν διαφωνοῦσε μέ τόν Πρωθυπουργό θά τόν εἶχε ἀποπέμψει ὁ Πρωθυπουργός. Στήν συνέντευξη τοῦ Σαββάτου χρησιμοποίησε χωρίς νά τήν ἀναφέρει τή λέξη παραίτηση, μέ τήν ὑποθετική φράση «ἄν διαφωνοῦσα.» Πέραν ὅλων αὐτῶν πού στή βάση ἐκτιμήσεων καί ὄχι πληροφοριῶν μᾶς ὁδηγεῖ στό συμπέρασμα, ὅτι ἐπίκεινται μέχρι τό καλοκαίρι ραγδαῖες ἐξελίξεις στά ἐθνικά μας θέματα. Ὁ Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν ἀξιοποίησε, ὡς φαίνεται, τήν συνέντευξή του στήν ΕΡΤ, προκειμένου νά ἀπαντήσει καί σέ κατηγορίες πού διατυπώθηκαν ἐναντίον του, ὅτι δέν ἀντελήφθη κατά τήν ἐπίσκεψή του στήν Μόσχα τίς προθέσεις τῶν Ρώσσων γιά τήν εἰσβολή στήν Οὐκρανία. Ὁ κύριος Δένδιας ἀποκάλυψε ὅτι ὄχι μόνο ὁ Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν τῆς Ρωσσίας κύριος Λαβρόφ ἀλλά καί ὁ Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν τῆς Οὐκρανίας κύριος Κουλέμπα τόν διαβεβαίωσαν ὅτι δέν θά γίνει ρωσσική εἰσβολή καί ὅτι ἡ Μόσχα πίεζε μέ τήν παρουσία στρατοῦ στά σύνορα γιά λύση. Ὁ Οὐκρανός Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν τοῦ εἶχε κάνει λόγο γιά στρατηγική ἀσάφεια ἐκ μέρους τῆς Ρωσσίας. Πέραν αὐτῶν ὁ κύριος Δένδιας ἀποκάλυψε ἐπίσης ὅτι οἱ ἀμερικανικές μυστικές ὑπηρεσίες εἶχαν ἐνημερώσει καί τήν ἑλληνική Κυβέρνηση μέ χάρτες καί φωτογραφίες, ὅτι ἐπίκειται εἰσβολή προκειμένου νά ἀπαντήσει σέ ὅλους ὅσοι στό ἐξωτερικό τῆς Κυβέρνησης τόν κατηγοροῦσαν ὅτι δέν εἶχε ἀντιληφθεῖ τίς ρωσσικές προθέσεις. Μέ τήν συνέντευξή του ἐπίσης δήλωσε σύμφωνος, μετά μία ἑβδομάδα ὅμως, μέ τήν ἀπόφαση τοῦ ΚΥΣΕΑ γιά τήν ἀποστολή ἀμυντικοῦ ὑλικοῦ στήν Οὐκρανία ἐνῶ χαρακτήρισε τέλος ἀτόπημα τήν δήλωση Λαβρόφ περί Δημοκρατίας τῆς Βόρειας Κύπρου, καί τόνισε πώς ὅλα ὅσα συμβαίνουν στήν Μαριούπολη συνιστοῦν ἕνα διακριτό ἔγκλημα πολέμου στήν διερεύνηση τοῦ ὁποίου ἔχει ζητήσει ἡ Ἑλλάδα μαζί μέ 38 ἀκόμη χῶρες ἀπό τό διεθνές Δικαστήριο τῆς Χάγης. Εἶναι λοιπόν ἀπολύτως προφανές –καταλήγουμε– ὅτι ὁ Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν μέ τήν συνέντευξή του αὐτή ἐπιχείρησε νά κλείσει μέτωπα πού ἄνοιξαν τό προηγούμενο διάστημα καί προκάλεσαν σχόλια γιά τίς σχέσεις του μέ τό Μέγαρο Μαξίμου ἀλλά καί ἔσπευσε νά τοποθετηθεῖ ἐντός πλαισίου τῆς κυβερνητικῆς γραμμῆς μέ τίς δικές του ἀποχρώσεις ἐν ὄψει τῶν ἐξελίξεων πού διαγράφονται στά ἑλληνοτουρκικά τούς προσεχεῖς μῆνες. Ἡ φράση «ἀντισυνταγματικό» ἄν δέν κάνουμε ἐκλογές ἐφ’ ὅσον προκύψει κάτι ἔκτακτο, ἔχει πολύ μεγάλη πολιτική βαρύτητα.

Υ.Γ. Ὁ κ. Δένδιας σημείωσε μέ νόημα ὅτι ὁ ἱστορικός τίτλος τῆς ΝΔ εἶναι «λαϊκό κόμμα»