Τά «ζωτικά συμφέροντα» τῆς Ἀγκύρας, ὁ Σημίτης καί τό γεωτρύπανο «Πορθητής»
ΟΤΑΝ πρίν ἀπό 21 χρόνια (στίς 8 Ἰουλίου 1997) ἡ κυβέρνησις Σημίτη ὑπέγραφε τήν Συμφωνία τῆς Μαδρίτης, οἱ φωνές τῆς λογικῆς προειδοποιοῦσαν γιά τά δυσμενῆ δεδομένα πού διεμόρφωνε γιά τήν χώρα μας. Τότε αὐτές οἱ φωνές καταγγέλλοντο ὡς «ἀκραῖες». Σήμερα μποροῦμε νά διαπιστώσουμε ὅτι αὐτές οἱ φωνές ἦσαν προφητικές. Ἡ Συμφωνία τῆς Μαδρίτης εἶναι ἡ Κερκόπορτα τοῦ Αἰγαίου. Αὐτό ἀναδεικνύεται κατά τόν πλέον σαφῆ τρόπο ἀπό τήν ἀνακοίνωση πού ἐξεδόθη μετά τήν πρόσφατη συνεδρίαση τοῦ τουρκικοῦ Συμβουλίου Ἐθνικῆς Ἀσφαλείας: «Ἡ Τουρκία δέν θά διστάσει νά ἀξιοποιήσει δικαιώματά της πού πηγάζουν ἀπό διεθνεῖς συμφωνίες ὥστε νά ἀντιμετωπίσει “προκλήσεις” στό Αἰγαῖο Πέλαγος καί τήν Ἀνατολική Μεσόγειο». Καί δέν εἶναι καθόλου τυχαῖο ὅτι τήν ἴδια στιγμή ὁ ὑπουργός Ἐνεργείας Μπεράτ Ἀλμπαϊράκ προανήγγελλε γεωτρήσεις ἀπό τήν θάλασσα τοῦ Μαρμαρᾶ μέχρι τό Αἰγαῖο… Σέ ποιά δικαιώματα καί σέ ποιές διεθνεῖς συμφωνίες μπορεῖ νά ἀναφέρεται ἡ Ἄγκυρα; Σίγουρα ὄχι στήν Συμφωνία τῆς Λωζάννης, ἡ ὁποία δέν τῆς ἀφήνει περιθώρια γιά διεκδικήσεις ἐπί τῶν ἑλληνικῶν κυριαρχικῶν δικαιωμάτων στό Αἰγαῖο. Σίγουρα ὄχι στό Πρωτόκολλο τῆς Βέρνης τοῦ Νοεμβρίου τοῦ 1976, διά τοῦ ὁποίου ὁ τότε πρωθυπουργός Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ δέσμευε ρητά τήν χώρα του ὅτι δέν θά προβεῖ σέ ἔρευνες ἔξω ἀπό τά ἕξι μίλια τῶν χωρικῶν ὑδάτων της. (Ἡ δέσμευσις αὐτή ἐπανελήφθη κατά τήν συνάντηση τοῦ Ἀνδρέα Παπανδρέου μέ τόν Τουρκούτ Ὀζάλ, στήν Βουλιαγμένη τόν Μάιο τοῦ 1988.)
Τό μοναδικό ἐφαλτήριο γιά διεκδίκηση «δικαιωμάτων» στό Αἰγαῖο τό δίδει στήν Τουρκία ἡ Συμφωνία τῆς Μαδρίτης. Τό κείμενο αὐτό, τό ὁποῖο καί πάλι ἀπό τουρκικῆς πλευρᾶς ὑπέγραψε ὁ Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, ὡς πρόεδρος πλέον, καί ἀπό ἑλληνικῆς ὁ Κώστας Σημίτης, ἀναφέρει ὅτι οἱ δύο κυβερνήσεις συμφωνοῦν νά ἐπιδεικνύουν: «Σεβασμό στά νόμιμα, ζωτικά συμφέροντα καί ἐνδιαφέροντα τῆς κάθε χώρας στό Αἰγαῖο, τά ὁποῖα ἔχουν μεγάλη σημασία γιά τήν ἀσφάλεια καί τήν ἐθνική κυριαρχία τους». Ἀντιλαμβάνεται κανείς ὅτι διατυπώσεις ὅπως «ζωτικά συμφέροντα» καί «μεγάλη σημασία» ἀφήνουν περιθώρια γιά πολλές διασταλτικές ἑρμηνεῖες.
Καί βρισκόμαστε σήμερα πρό μίας τέτοιας ἑρμηνείας, στήν ὁποία οἱ Τοῦρκοι στηρίζουν τήν εἰσβολή τους στό Αἰγαῖο. Κάποιος θά μποροῦσε νά ἰσχυρισθεῖ ὅτι ἡ ἴδια ἡ Συμφωνία τῆς Μαδρίτης ἐμπεριέχει ἕναν διασφαλιστικό ὅρο, ἀφοῦ ὁμιλεῖ γιά δέσμευση «ἀποφυγῆς μονομερῶν ἐνεργειῶν». Ἄν ὅμως διαβάσουμε τήν συνέχεια τῆς προτάσεως θά δοῦμε ὅτι προσδιορίζεται πώς αὐτή ἡ ἀποφυγή «μονομερῶν ἐνεργειῶν» ἀποσκοπεῖ στήν «ἀποτροπή συγκρούσεων ὀφειλομένων σέ παρεξήγηση». Ἐδῶ δέν ὑπάρχει θέμα «παρεξηγήσεως». Ἡ Τουρκία θά διεκδικήσει τά «ζωτικά συμφέροντα» πού τῆς ἀναγνωρίζονται μέ ὑπογραφή Σημίτη.
Μπορεῖ τό πλωτό γεωτρύπανο «Πορθητής» νά ἀρχίσει τίς ἔρευνές του στά ἀνοικτά τῆς Ἀτταλείας. Ἄς μήν θρέφουμε ψευδαισθήσεις. Ἡ κίνησις αὐτή δίδει χρόνο στήν τουρκική κυβέρνηση νά καλλιεργήσει εὐνοϊκό γιά αὐτήν κλῖμα πρίν προχωρήσει στήν εἰσβολή στό Αἰγαῖο. Δίδει ὅμως καί σέ ἐμᾶς χρόνο νά σχεδιάσουμε τήν ἀντίδρασή μας. Ὑπό τήν προϋπόθεση βεβαίως ὅτι ἡ Κυβέρνησις θά ἀντιληφθεῖ τήν κρισιμότητα τῆς στιγμῆς καί θά ἀποφασίσει νά προστατεύσει τά δικά μας «ζωτικά συμφέροντα» στό ἑλληνικό Ἀρχιπέλαγος.
Καιρός εἶναι νά ἀρχίσουμε νά ἐξειδικεύουμε τήν ἐπαναλαμβανομένη ἐπίκλησή μας στό διεθνές δίκαιο. Ἀντί νά τήν κάνουμε ἀορίστως μέ κάποιες ὀλίγες ἀναφορές στήν Συνθήκη τῆς Λωζάννης, θά πρέπει πλέον νά ἐπικαλούμεθα τίς συγκεκριμένες δεσμεύσεις τίς ὁποῖες ἔχει ἀναλάβει ἡ Τουρκία γιά ἀποφυγή συγκεκριμένων προκλητικῶν ἐνεργειῶν, πολύ πρίν ὑπογραφεῖ ἡ Συμφωνία τῆς Μαδρίτης.
Ἐπειδή ὅμως ὁμιλοῦμε γιά τήν Τουρκία δέν πρέπει νά μᾶς διαφεύγει ὅτι ἡ γλῶσσα τήν ὁποία καταλαβαίνει εἶναι μόνον αὐτή τῆς ἰσχύος. Καί ἴσως ἕνας ἀπό τούς λόγους γιά τούς ὁποίους κινεῖται τώρα προκλητικῶς, προβαίνοντας σέ ἄμεση ἀμφισβήτηση τῶν κυριαρχικῶν δικαιωμάτων μας, εἶναι τό γεγονός ὅτι ἡ Ἀθήνα δέν κινεῖται μέ τήν δέουσα ἀποφασιστικότητα. Ἡ τακτική τῆς «ψυχραιμίας» ἔχει δοκιμασθεῖ καί ἔχει ἀποτύχει. Ἦταν ἄλλωστε ἡ βάσις τῆς πολιτικῆς Σημίτη γιά τά ἑλληνο-τουρκικά, ἡ ὁποία ὁδήγησε στήν Κερκόπορτα τῆς Συμφωνίας τῆς Μαδρίτης.
Μ.Η.Τ. 232122