Καί τά μηνύματα Ἐρντογάν στίς ΗΠΑ μέσω Καλίν – Ἐκτός κορυφῆς ἀτζέντας ἀμερικανοτουρκικῶν σχέσεων τά ἑλληνικά θέματα – Ὁ κίνδυνος νά μετατραποῦμε σέ Ἰφιγένεια
Τοῦ Μανώλη Κοττάκη
ΑΝ ΚΑΙ τά βασικά σημεῖα τῆς συνεντεύξεως τοῦ ἐξ ἀπορρήτων συμβούλου τοῦ Προέδρου Ἐρντογάν Ἰμπραήμ Καλίν στό πρακτορεῖο Βloomberg ἔχουν ἤδη τύχει κάποιας προβολῆς ἀπό τόν ἑλληνικό Τύπο, ἐπιλέγω σήμερα νά τά ἐπαναφέρω στήν μνήμη γιά τρεῖς λόγους. Μετά τήν δημοσίευσή της οἱ Τοῦρκοι παραίτησαν τόν γενικό διευθυντή τοῦ Χρηματιστηρίου τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τέως ἀναπληρωτή γενικό διευθυντή τῆς τράπεζας ΗalkBank, ὁ ὁποῖος ἄν καί δικάστηκε καί φυλακίστηκε στίς ΗΠΑ κράτησε τό στόμα του κλειστό κατά τήν διάρκεια τῆς ἐπίμαχης δίκης. Καί εἰς ἀνταπόδοση ἔτυχε ὑποδοχή λαϊκοῦ ἥρωος κατά τήν ἐπιστροφή του στήν γείτονα καί προήχθη σέ γενικό διευθυντή τοῦ Χρηματιστηρίου. Μεχμέτ Χακάν Ἀττίλα τό ὄνομά του. Ὁ δεύτερος λόγος εἶναι ὅτι ἀπό τῆς δημοσιεύσεώς της μέχρι σήμερα μεσολάβησε ἡ ἐπικοινωνία τοῦ Πρωθυπουργοῦ Κυριάκου Μητσοτάκη μέ τόν Κύπριο Πρόεδρο Νῖκο Ἀναστασιάδη καί ἡ ἐπίσκεψις τοῦ Ὑπουργοῦ Ἐξωτερικῶν Νίκου Δένδια στό Κάιρο καί στήν Λευκωσία. Ὁ Ἕλλην Ὑπουργός δέν προέβη σέ δηλώσεις σέ αἰγυπτιακό ἔδαφος, ἐνῷ στήν Λευκωσία σημείωσε ὅτι «τό θέμα πού δημιουργήθηκε ἀπό μία πρόσφατη προκήρυξη οἰκοπέδων ἀπό τήν αἰγυπτιακή πλευρά στήν Ἀνατολική Μεσόγειο εἶναι ἕνα καθαρά τεχνικό θέμα πού ἀφορᾷ τήν αἰγυπτιακή πλευρά. Ἡ ἑλληνική πλευρά τό θεωρεῖ ἐπί τῇ βάσει τῶν ἀναρτήσεων τῆς αἰγυπτιακῆς πλευρᾶς ἕνα θέμα πού ἔχει κατ’ οὐσίαν ἐπιλυθεῖ.» Ὑποτίθεται ὅτι τά οἰκόπεδα ἀναγνώριζαν τό ἐξωτερικό ὅριο τῆς «τουρκικῆς ὑφαλοκρηπίδας».
Ὁ τρίτος λόγος εἶναι ὁ ἑξῆς: Ὅπως θά διαπιστώσετε ἀπό τήν ἀνάγνωση τῶν δηλώσεων Καλίν, ἡ Τουρκία θεωρεῖ ὅτι ἔχει μεγαλώσει τόσο πολύ γεωπολιτικῶς ὥστε τά θέματα τῆς ἀτζέντας πού θέτει πρός τίς ΗΠΑ (Koῦρδοι, Ρωσσικοί Πύραυλοι, Οἰκονομικές κυρώσεις ἐναντίον της, Γκιουλέν) δέν περιλαμβάνουν τά ἑλληνοτουρκικά καί τό Κυπριακό. Καί σέ μιά ἐνδεχόμενη ἐπικοινωνία Μπάιντεν – Ἐρντογάν, τήν ὁποία δέν ἀποκλείουν πλέον οἱ ΗΠΑ καί προαναγγέλλουν οἱ Τοῦρκοι, τά ζητήματα πού μᾶς καῖνε δέν θά εἶναι στήν κορυφή τῆς ἀτζέντας δύο ἡγετῶν, πού καλοῦνται νά ὁριοθετήσουν ἐκ νέου τίς σχέσεις τῶν χωρῶν τους στήν εὐρύτερη περιοχή. Ἄρα ὁ κίνδυνος νά καταστεῖ ἡ Ἑλλάς Ἰφιγένεια εἶναι ὑπαρκτός. Καί ἐμεῖς ὡς χώρα ἀκόμη δέν ἔχουμε ἐπικοινωνήσει μέ τόν Μπάιντεν στόν ὁποῖον τόσα ἐπενδύσαμε, ἐνῷ ἡ κοινή συνεδρίαση Γερουσίας-Βουλής Ἀντιπροσώπων μέ ὁμιλητή τόν Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη καί θέμα τήν ἀνεξαρτησία μας, μᾶλλον ὑπονομεύεται ἀπό ὁρισμένα κέντρα. Πλέον αὐτῶν, ὁ διθύραμβος Καλίν στήν Αἴγυπτο τήν ὁποία θεωρεῖ «ἐγκέφαλο καί καρδιά τοῦ ἀραβικοῦ κόσμου» σέ συνδυασμό μέ τήν διακήρυξή του, ὅτι «δέν ἔχουμε ἄλυτα θέματα μέ τά ἄλλα τέσσερα κράτη τοῦ ἀραβικοῦ κόσμου» δείχνει ὅτι α) ὁ Ἐρντογάν στέλνει στίς ΗΠΑ τό μήνυμα, ὅτι μπορεῖ νά λειτουργήσει ὡς σταθεροποιητής ἀσφαλείας γιά λογαριασμό τῆς Δύσεως καί β) οἱ ἀπόρρητες συναντήσεις Τούρκων καί Αἰγυπτίων ἀξιωματούχων ἀσφαλείας σέ μυστικές σήραγγες καί στοές κάπου στήν Χερσόνησο τοῦ Σινᾶ, οἱ ὁποῖες εἶχαν ἀτονήσει μετά τήν ὑπογραφή τῆς ἑλληνοαιγυπτιακῆς συμφωνίας γιά τήν τμηματική ὁριοθέτηση τῆς ΑΟΖ, πρέπει νά ἔχουν πυκνώσει καί πάλι. Μόνο τό γεγονός ὅτι ἡ Τουρκία ἀναγνωρίζει διά στόματος Καλίν στήν Αἴγυπτο προβάδισμα ἡγεσίας στόν ἀραβικό κόσμο ἀποδεικνύει ποιά φάση διανύουμε. Ἀκολουθοῦν τά σημαντικότερα ἀποσπάσματα τῆς συνεντεύξεως τοῦ Καλίν, ὁ ὁποῖος προσφάτως ἄνοιξε τήν γραμμή ἐπικοινωνίας μέ τίς ΗΠΑ συνομιλώντας μέ τόν νέο Ἐθνικό Σύμβουλο Ἀσφαλείας Σάλιβαν. Ἡ ἐπικοινωνία του προηγήθηκε τῆς ἐπικοινωνίας Μπλίνκεν – Τσαβούσογλου, ἐνῷ ἡ συνέντευξίς του στό Bloomberg δείχνει ὅτι ἐκεῖνον ἔχει ἐπιλέξει ὁ Ἐρντογάν γιά νά ἐπικοινωνεῖ μέ τίς ΗΠΑ. Τελευταῖο ἀλλά ὄχι ἔλασσον. Ἡ παράδοση τοῦ Γκιουλέν δέν περιελήφθη στά τρία κορυφαῖα καί «θεμελιώδη» θέματα τῆς τουρκικῆς ἀτζέντας. Εἶναι τό τέταρτο. Ἰδού οἱ δηλώσεις Καλίν:
«Ἡ εἰκόνα δέν εἶναι πολύ ἀπαισιόδοξη»
Τά 3 πιό θεμελιώδη ζητήματα πού χωρίζουν τήν Τουρκία καί τίς ΗΠΑ εἶναι ἡ ὑποστήριξις τῶν ΗΠΑ πρός τό PYD/YPG, τά S-400 καί οἱ κυρώσεις CAATSA. Ἐπίσης καί τό ὅτι ἐπιτρέπεται στόν ἡγέτη τῆς FETÖ ἡ παραμονή στίς ΗΠΑ. Δυστυχῶς, μέχρι στιγμῆς, δέν ἔχουμε δεῖ καμμία πρόοδο καί καμμία δράση σέ αὐτά τά θέματα. Αὐτά τά προβλήματα εῥίσκονται εἰς τό ἐπίκεντρον τῶν ἀνησυχιῶν γιά τήν ἐθνική ἀσφάλεια. Μποροῦμε νά συνεργασθοῦμε σέ ἄλλους τομεῖς, γιά παράδειγμα στήν Λιβύη, τό Ἰράκ, κατά τῆς τρομοκρατίας μέχρι ἑνός σημείου. Ἐννοῶ, δέν μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ὑπάρχει μία πολύ ἀπαισιόδοξη εἰκόνα. Ὡστόσο, πιστεύουμε ὅτι μποροῦμε νά λύσουμε αὐτά τά ζητήματα μέσῳ ἐποικοδομητικοῦ διαλόγου, μιλώντας μέ πολλή διαφάνεια καί εἰλικρίνεια. Αὐτό πού πρέπει νά καταλάβουν οἱ ὑπεύθυνοι χαράξεως πολιτικῆς τῶν ΗΠΑ εἶναι πόσο ζωτικῆς σημασίας εἶναι αὐτά τά ζητήματα γιά ἐμᾶς. Ἡ ἀπόφασις γιά τά S-400 δέν ἐλήφθη ἐν μιᾷ νυκτί στήν Τουρκία. Ἦτο τό ἀποτέλεσμα μιᾶς μακρᾶς διαδικασίας. Ἐν τῷ μέσῳ τοῦ πολέμου στήν Συρία, μᾶς προεκάλεσε μεγάλη ἔκπληξη τό γεγονός ὅτι οἱ ΗΠΑ ἀπέσυραν αἴφνης τίς συστοιχίες Patriot. Ἐν συνεχεία, ἡ Γερμανία ἀπέσυρε τά συστήματά της ἀπό τήν Τουρκία καί μόνο τό σύστημα τῆς Ἱσπανίας παρέμεινε στήν Τουρκία. Ἀφοῦ οἱ σύμμαχοί μας ἀπέσυραν τούς Patriot τους ἀπό τήν Τουρκία, δέν μπορούσαμε νά τούς ἀγοράσουμε γιατί, σέ ἀντίθεση μέ ὅσα εἶπαν ὁρισμένοι ἀπό τούς συναδέλφους μου ἀπό τήν πλευρά τῶν ΗΠΑ, δέν ἐγίναμεν ἀποδέκτες μιᾶς κατάλληλης καί καλῆς προσφορᾶς. Δέν εἴδαμε τήν καλή προσφορά πού μᾶς εἶπαν ὅτι ὑπέβαλαν. Μολαταῦτα, ὁ Πρόεδρος μᾶς εἶπε στόν Trump ὅτι εἴμεθατε ἕτοιμοι νά πάρουμε τούς Patriots. Τά S-400 πού ἔχουμε δέν θά ἐνσωματωθοῦν στό ἀμυντικό σύστημα τοῦ ΝΑΤΟ, καί ἔτσι δέν θά εἶναι εἰς θέσιν νά ἀποτελέσουν ἀπειλή γιά τό ἀμυντικό σύστημα τοῦ ΝΑΤΟ. Ἐκτός ἀπό τούς Patriots, θέλουμε ἐπίσης νά ἀγοράσουμε πυραύλους SAMP/T πού παράγονται ἀπό τήν σύμπραξη Γαλλίας καί Ἰταλίας. Ὡστόσο, ἡ Γαλλία ἀπεφάσισε νά ἐμποδίσει τή διαδικασία χρησιμοποιώντας τήν Συρία ὡς δικαιολογία. Συνεχίζουμε τίς διαπραγματεύσεις μέ τήν Γαλλία γιά νά ἐπιταχύνουμε αὐτήν τήν διαδικασία. Δέν κλείνουμε τίς πόρτες στίς ἐπιλογές.
«Ἡ μαξιμαλιστική προσέγγιση τήν ὠθεῖ πρός τήν ἄλλη κατεύθυνση»
Δέν εἶναι ὅτι συμφωνοῦμε μέ τήν Ρωσσία ἐπί παντός. Δέν μποροῦμε νά συμφωνήσουμε γιά τό μέλλον τῆς Συρίας καί τοῦ Assad, τόν Haftar, τήν Κριμαία. Ὡστόσο, εἴμεθα εἰς θέσιν νά διαχειρισθοῦμε τίς σχέσεις μας μέ ἐποικοδομητικό διάλογο. Γιατί δέν πρέπει νά κάνουμε τό ἴδιο μέ τίς ΗΠΑ; Ὡστόσο, ἐάν ἔρθει μία χώρα σέ ἐσᾶς καί ἐπιβάλλει τίς ἀπαιτήσεις της μέ μία μαξιμαλιστική θέση, μέ μία προσέγγιση «ἤ κάντε το μέ τόν τρόπο μου ἤ πορευθεῖτε στόν δρόμο σας», τότε θά σᾶς ὁδηγήσει σέ ἄλλες κατευθύνσεις. Οἱ ΗΠΑ ἔχουν ἐμποδίσει τήν πώληση ἑλικοπτέρων μάχης στό Πακιστάν. Αὐτό πιθανότατα θά ὁδηγήσει στήν κατακύρωση τοῦ διαγωνισμοῦ στήν Κίνα, ὅπου οἱ ΗΠΑ θά εἶναι ὁ χαμένος. Ἡ σχέσις μας μέ τίς ΗΠΑ μπορεῖ νά λειτουργήσει πολύ ἐποικοδομητικά, ὅπου μποροῦμε νά ἐνισχύσουμε ἀμοιβαῖα ἀλλήλους καί νά ἀντιμετωπίσουμε μαζί κοινά ζητήματα ἤ ἀνησυχίες.
«Ἕνα νέο κεφάλαιο μπορεῖ νά ἀνοίξει μέ τήν Αἴγυπτο»
Θέλουμε νά συνεργασθοῦμε μέ τήν Αἴγυπτο γιά τήν Ἀνατολική Μεσόγειο, τήν Λιβύη καί τό Παλαιστινιακό ζήτημα, τό ὁποῖο ὁ κόσμος φαίνεται νά ἔχει ξεχάσει καί θέλουμε νά συζητήσουμε τίς διμερεῖς μας σχέσεις. Ἐάν μποροῦμε νά κάνουμε ἀμοιβαῖα ἐποικοδομητικά βήματα, μία τέτοια ἑταιρική σχέσις δύναται νά συμβάλλει στήν μείωση τῶν ἐντάσεων στήν περιοχή καί στήν σταθεροποίηση τῆς περιοχῆς ἀπό τή Βόρεια Ἀφρική ἕως τήν Ἀνατολική Μεσόγειο. Ἡ Αἴγυπτος ἐξακολουθεῖ νά εἶναι ὁ ἐγκέφαλος καί ἡ καρδιά τοῦ ἀραβικοῦ κόσμου. Ὑπάρχουν ὁρισμένα οἰκονομικά ζητήματα καί θέματα ἀσφαλείας, τό καταλαβαίνουμε πολύ καλά. Οἱ δύο χῶρες πού ὁμιλοῦν μεταξύ τους μποροῦν νά βελτιώσουν τίς διμερεῖς καί περιφερειακές σχέσεις μας. Αὐτό ἰσχύει καί γιά τά ἄλλα τέσσερα κράτη τοῦ Κόλπου. Δέν ἔχουμε ἄλυτο πρόβλημα μέ καμμία ἀραβική χώρα. Ἕνα νέο κεφάλαιο γιά τήν περιφερειακή εἰρήνη καί σταθερότητα μπορεῖ νά ἀνοίξει μέ τήν Αἴγυπτο καί ἄλλα κράτη τοῦ Κόλπου.
«Οἱ σώφρονες χῶρες τῆς ΕΕ δέν θά τό ἐπιτρέψουν»
Ἔχουμε μία πολύ ἐποικοδομητική δυναμική μέ τήν ΕΕ καί θέλουμε οἱ σχέσεις μας νά βελτιωθοῦν περαιτέρω. Ὑπάρχουν μεγαλύτερα ζητήματα στήν ἀτζέντα μας ἀπό τίς διερευνητικές συνομιλίες πού εἴχαμε μέ τούς Ἕλληνες, ὅπως ἡ επικαιροποίησις τῆς συμφωνίας γιά τό μεταναστευτικό, ἡ ὁποία θά εἰσέλθει στό 5ο ἔτος της στίς 18 Μαρτίου, ἡ διασφάλισις τῆς ἀπελευθερώσεως τῶν θεωρήσεων καί ἡ ἐπικαιροποίησις τῆς συμφωνίας Τελωνειακῆς Ἑνώσεως. Ὅλα αὐτά μᾶς δίδουν ἕναν νέο Ὁδικό Χάρτη γιά τήν ἀναβίωση τῶν σχέσεών μας. Πιστεύουμε ὅτι μποροῦμε νά σημειώσουμε πρόοδο σέ ὅλους αὐτούς τούς τομεῖς. Ὁρισμένα κράτη μέλη θέλουν μία αὐστηρότερη στάση ἐναντίον τῆς Τουρκίας, ἀλλά δέν εἶναι σωστό νά χρησιμοποιεῖται ἡ ἔνταξις στήν ΕΕ ἐναντίον τῆς Τουρκίας γιά ἕναν τέτοιο σκοπό. Οἱ σώφρονες χῶρες τῆς ΕΕ δέν θά ἐπιτρέψουν νά συμβεῖ αὐτό.
Μ.Η.Τ. 232122