Πανδημία κρατισμοῦ

Τό κράτος μέτοχος ἐπιλεκτικῶς σέ ἑταιρεῖες τοῦ ἰδιωτικοῦ τομέως – Σέ σημεῖο καμπῆς ἡ οἰκονομία

ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΚΑΜΠΗΣ πού ἀνέμεναν ὅλοι μετά τό ξέσπασμα τῆς πανδημίας φθάνει. Ἡ οἰκονομική κρίσις ἔχει γονατίσει χιλιάδες ἑταιρεῖες, μικρές καί μεγάλες, οἱ ὁποῖες λόγω τῶν ἀλλεπάλληλων lockdown ἀντιμετωπίζουν πλέον σοβαρότατα προβλήματα βιωσιμότητος. Ἡ κρίσις ἠνάγκασε ἀκόμη καί φιλελευθέρους πρωθυπουργούς καί ὑπουργούς Οἰκονομικῶν ὅπως οἱ Κυριάκος Μητσοτάκης, Χρῆστος Σταϊκούρας καί Θεόδωρος Σκυλακάκης νά ἀλλάξουν τήν προσωπική θεώρηση τῶν πραγμάτων καί ἀπό ὀπαδοί τῆς ἀγορᾶς πού ρυθμίζει μόνη τά πάντα νά γίνουν προσκαίρως κρατιστές. Ὁ κύριος Σκυλακάκης ἔχει νά τό λέει ἄλλως τε ὅτι εἶναι ὁ Ὑπουργός πού ἔχει ὑπογράψει τίς περισσότερες κρατικές πιστώσεις ἀπό τήν μεταπολίτευση ἕως σήμερα. Στήν πρώτη καί στήν δεύτερη φάση τῆς πανδημίας τό κράτος στήριξε κατά τρόπο σοσιαλιστικό ὅλες τίς ἐπιχειρήσεις, μικρές καί μεγάλες, καταβάλλον τούς μισθούς τῶν ἐργαζομένων τους. Εἴτε μέσω τῆς διαδικασίας τῶν ἀναστολῶν εἴτε μέσω τοῦ κοινοτικοῦ προγράμματος Sure.

Τήν λέξη «σοσιαλιστικό» τήν ἔχει χρησιμοποιήσει καί ὁ Κυριάκος Μητσοτάκης γιά νά περιγράψει τήν πολιτική του μέσα στήν κρίση. Τό σημεῖο καμπῆς ὅμως ἔχει ἤδη φθάσει. Τό κράτος ἐν ὄψει τοῦ τρίτου κύματος πρέπει νά ἀποφασίσει ποιούς θά ἀφήσει νά ζήσουν καί ποιούς θά ἀφήσει εἴτε νά ἐξαγορασθοῦν εἴτε καί νά κλείσουν. Ὁ φόβος γιά ἕνα τσουνάμι ἀπολύσεων τήν ἄνοιξη εἶναι ὑπαρκτός καί ἀποτελεῖ ἐφιάλτη γιά τό Μέγαρο Μαξίμου. Ὁμολογεῖται παρασκηνιακῶς καί διαμορφώνει τόν πολιτικό σχεδιασμό τῆς ΝΔ. Ἡ Κυβέρνησις τίς τελευταῖες μέρες δείχνει τίς διαθέσεις της. Ἐκτός ἀπό πανδημία κορωνοϊοῦ ἔχουμε πανδημία …κρατισμοῦ σέ ἀεροπορικές ἑταιρεῖες, τράπεζες καί προσεχῶς σέ ἐλλειμματικές ΔΕΚΟ. Ἡ ἀρχή ἔγινε μέ τήν διάσωση καί κρατικοποίηση τῆς Τραπέζης Πειραιῶς, τῆς ὁποίας τό ἑλληνικό Δημόσιο ἔγινε οἱονεί μέτοχος. Ἡ συνέχεια ἐδόθη χθές μέ τήν ἀνακοίνωση τῆς κρατικῆς ἐνισχύσεως πρός τήν ἀεροπορική ἑταιρεία Aegean, ἡ ὁποία πρό τῆς κρίσεως ἦταν ὑγιέστατη οἰκονομικά καί εἶχε προχωρήσει σέ γιγαντιαῖο ἐπενδυτικό πρόγραμμα ἀνανεώσεως τοῦ στόλου της μέ τήν παραγγελία 60 νέων Airbus. Χθές ἀνακοινώθηκε ὅτι τό Δημόσιο θά τῆς διαθέσει 120 ἑκατομμύρια εὐρώ, τά ὁποῖα μαζί μέ τά 60 ἑκατομμύρια εὐρώ πού θά βάλουν ἀπό τήν τσέπη τους οἱ μέτοχοι θά ἀποτελέσουν τό σχέδιο διασώσεώς της. Πρακτικά ὅμως τό Δημόσιο θά ἀποκτήσει δικαιώματα προαιρέσεως γιά τίς μετοχές τῆς ἑταιρείας ἐντός τῆς προσεχοῦς πενταετίας ἐπιστρέφοντας τρόπον τινά στήν ἐποχή τῆς Ὀλυμπιακῆς Ἀεροπορίας. Τῆς ὁποίας ἐπίσης τίς μετοχές –τό πλειοψηφικό πακέτο ὅμως– ἠγόρασε ἀπό ἰδιώτη. Τόν Ἀριστοτέλη Ὠνάση. Δέν εἶναι βέβαιον ὅτι τό κράτος θά διασώσει ὅλες τίς μεγάλες καί ἐμβληματικές ἑταιρεῖες πού δοκιμάζονται ἀπό τόν κορωνοϊό. Θά γίνει ἡ κατά Σουμπέτερ «δημιουργική καταστροφή» στήν ἀγορά, ὅρο πού χρησιμοποίησε κατά κόρον στήν κρίση τοῦ 2008 ὁ Ἄλαν Γκρίσμαν.

Εἶναι πάντως βέβαιον ὅτι τό κράτος θά ἦταν πιό πειστικό τήν στιγμή πού κάνει ἐπιλογές διασώσεως ἐάν φρόντιζε νά ἐπετύγχανε τό πρόγραμμα ἰδιωτικοποιήσεων. Γιατί σέ αὐτήν τήν περίπτωση τό κράτος θά ἐμειώνετο τήν ὥρα πού ηὐξάνετο. Ἀλλά ἡ ἀποτίμησις τοῦ 2020 εἶναι μᾶλλον ἀπογοητευτική. Μόλις 58,5 ἑκατομμύρια ἦταν τό κέρδος τοῦ δημοσίου ἀπό ἰδιωτικοποιήσεις τήν χρονιά πού ὁλοκληρώνεται, ἐνῶ ἡ πρόβλεψις γιά τό 2021 εἶναι συντηρητική –μόλις 1,8 δισ. εὐρώ. Ἀναλυτικῶς τό κυβερνητικό σχέδιο γιά τήν Aegean, ἡ διάσωσις τῆς ὁποίας γίνεται κατά τά πρότυπα τῆς Lufthansa, ἔχει ὡς ἑξῆς:

Ἡ ἑταιρεία θά δεχτεῖ «ἔνεση» κεφαλαίων 120 ἑκατ. εὐρώ ἀπό τό Δημόσιο. Ἀπαραίτητη προϋπόθεσις τῆς κρατικῆς στηρίξεως εἶναι ἡ συμμετοχή τῶν μετόχων οἱ ὁποῖοι θά συμμετάσχουν σέ αὔξηση κεφαλαίου 60 ἑκατ. εὐρώ. Ταυτοχρόνως, τό Δημόσιο λαμβάνει δικαιώματα προαιρέσεως γιά τήν ἀπόκτηση μετοχῶν τῆς Aegean ἐντός τῆς προσεχοῦς πενταετίας, σέ τιμή χαμηλότερη ἀπό αὐτήν στήν ὁποία διαπραγματεύεται στό Χρηματιστήριο τήν ἡμερομηνία μετατροπῆς τῶν warrant, μέ οἰκονομικά ὀφέλη, ὅπως λένε στήν Κυβέρνηση γιά τά δημόσια ἔσοδα. Ἐάν ἐξεδίδοντο μετοχές ὑπέρ τοῦ Δημοσίου γιά τό ποσόν τῶν 120 ἑκατ. εὐρώ θά μιλούσαμε γιά κρατικοποίηση τῆς ἑταιρείας, γεγονός πού ἀπεύχεται τόσο ἡ Κυβέρνησις ὅσο καί ἡ διοίκησις καί οἱ μέτοχοι τῆς Aegean. Τό σχέδιο ἔχει ἤδη ὑποβληθεῖ στήν Εὐρωπαϊκή Ἐπιτροπή Ἀνταγωνισμοῦ, ἡ ὁποία διαχειρίζεται τά θέματα κρατικῆς βοηθείας προκειμένου νά τό ἀξιολογήσει καί νά δώσει τήν ἔγκρισή της ἐφ’ ὅσον κριθεῖ ὅτι εἶναι συμβατό μέ τούς κανόνες ἀνταγωνισμοῦ. Ὅπως σημειώνουν κυβερνητικές πηγές, τό συνολικό τίμημα πού ἀναμένεται νά διαμορφωθεῖ στά 120 ἑκατ. εὐρώ εἶναι κατά πολύ χαμηλότερο, συγκριτικά μέ τήν στήριξη, ἀξίας ἄνω τῶν 32 δισ. εὐρώ, πού ἔχουν λάβει, ἕως σήμερα, ἀθροιστικά ἄλλες εὐρωπαϊκές ἑταιρεῖες τοῦ κλάδου τῶν ἀερομεταφορῶν.

Ὁ κυβερνητικός ἐκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας ἀνέφερε τό ἑξῆς: «Οἱ ἀερομεταφορές εἶναι ἕνας κλάδος κομβικός γιά τήν λειτουργία τῆς οἰκονομίας. Εἶναι τά φτερά πού φέρνουν στήν Ἑλλάδα τούς τουρίστες. Μιλᾶμε γιά μία ἀπαραίτητη στήριξη πού ἐπιβάλλει ὄχι μόνο τή συνεισφορά τοῦ Δημόσιου. Γιά κάθε ἕνα εὐρώ πού θά βάζει τό ἑλληνικό Δημόσιο, 50 λεπτά θά προσφέρουν οἱ ἰδιῶτες μέτοχοι. Ἄρα ἔχουμε μία σύμπραξη γιά τήν ἐνίσχυση τῆς κεφαλαιακῆς βάσης τῆς ἑταιρείας. Ἐπιπλέον, τό Δημόσιο μέ τά warrants πού παίρνει δέν βάζει χρήματα σέ ἕνα βαρέλι χωρίς πάτο. Ἀντίθετα, μέ τήν ἀνάκαμψη τῆς οἰκονομικῆς δραστηριότητος, θά ὑπάρξει αὔξηση στήν τιμή τῆς μετοχῆς τῆς ἑταιρείας μέ βάση τίς προοπτικές γιά τό ἑπόμενο χρονικό διάστημα κι ἑπομένως τό ἑλληνικό Δημόσιο δέν θά βάλει μόνο χρήματα, ἀλλά θά πάρει καί χρήματα, κι ἐνδεχομένως πολλαπλάσια ὅταν τελειώσει ἡ περιπέτεια τοῦ κορωνοϊοῦ».

Ἡ πανδημία ἐπέφερε σφοδρό πλῆγμα στήν Aegean καί εἶναι ἐνδεικτικό ὅτι κατά τούς πρώτους ἐννέα μῆνες τοῦ 2020 ἡ ἀπώλεια ρευστότητος τῆς ἑταιρείας διεμορφώθη σέ 160 ἑκατ. εὐρώ, ἀπό τά ὁποῖα τά 65 ἑκατ. εὐρώ ἀντιστοιχοῦν στό δεύτερο τρίμηνο τῆς φετινῆς χρονιᾶς. Κατά τό πρῶτο ἑξάμηνο, οἱ ἐπιβάτες πού διεκίνησε ἡ Aegean, στό ἐσωτερικό τῆς χώρας, δέν ξεπέρασαν τά 1,22 ἑκατ., ἀριθμός πού εἶναι χαμηλότερος σέ ποσοστό 55,7%, συγκριτικῶς πρός τό ἀντίστοιχο ἑξάμηνο τοῦ 2019. Σήμερα εἶναι προγραμματισμένη ἡ ἀνακοίνωσις ἀποτελεσμάτων γ΄ τριμήνου-9μήνου τῆς Aegean, ὅπως καί ἡ ἐνημέρωσις τῶν ἀναλυτῶν ἀπό τήν διοίκηση, ὅπου ἀναμένεται νά τεθοῦν ἐρωτήματα σχετικῶς μέ τήν κρατική διάσωση καί τήν ἐπικειμένη αὔξηση μετοχικοῦ κεφαλαίου. Χθές ἡ μετοχή της ἐδέχθη μεγάλη πίεση γιά νά «κλείσει» μέ πτώση 7%. Ἕνα ἐρώτημα πού ἀπασχολεῖ τήν ἀγορά εἶναι ἐάν ἡ στήριξις ἐπεκταθεῖ καί σέ μικρότερες ἑλληνικές ἀεροπορικές ἑταιρεῖες, ἀλλά καί ἐπιχειρήσεις πού παρέχουν ὑπηρεσίες σέ ἀεροδρόμια πού ἔχουν πληγεῖ ἀπό τήν πανδημία. Βεβαία πρέπει νά θεωρεῖται ἡ στήριξις τῆς Fraport Greece, θυγατρικῆς τῆς γερμανικῆς Fraport στήν ὁποία συμμετέχει καί ὁ ὅμιλος Κοπελούζου, μέσω νέας συμβάσεως παραχωρήσεως, πού θά κατατεθεῖ στήν Βουλή καί ὅπου θά προβλέπεται ἡ μείωσις τοῦ ἐτησίου ἀνταλλάγματος πού καταβάλλει γιά τήν διαχείριση τῶν 14 περιφερειακῶν ἀεροδρομίων. Στήριξη ἀναμένεται νά λάβει καί ἡ ἑταιρεία πού διαχειρίζεται τό ἀεροδρόμιο «Ἐλευθέριος Βενιζέλος» στά Σπάτα, πού καταγράφει πτώση στήν κίνηση κατά τό πρῶτο δεκάμηνο, περίπου 66%.