1 Ἔμφασις στήν ὁριοθέτηση ΑΟΖ μέ Λιβύη, Αἴγυπτο καί Κύπρο ἀντί τῶν 12 μιλίων – Οἱονεί ΑΟΖ ἁλιείας στά Δωδεκάνησα – 2 «Ὄχι» στήν Χάγη – Διεθνής μεσολάβησις μέ τήν συμμετοχή Προέδρου Διεθνοῦς Δικαστηρίου, βάσει τοῦ Πρωτοκόλλου Διαιτησίας τοῦ Ἑλληνο-τουρκικοῦ Συμφώνου τοῦ 1930 – 3 Ἀγορά βαλλιστικῶν πυραύλων καί ὄχι μαχητικῶν ἀεροσκαφῶν – 4 Ἐπανεγκατάστασις πληθυσμοῦ σέ κρίσιμες βραχονησῖδες γιά τήν ΑΟΖ καί στήν Θράκη – 5 Ἡ Κύπρος στό ΝΑΤΟ – Ἀξιοποίησις τοῦ νέου κεκτημένου τῶν ἀμυντικῶν σχέσεων ΗΠΑ – Λευκωσίας
O κ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΑΛΗΝΑΚΗΣ ὑπῆρξε στενός συνεργάτης τοῦ πρώην Πρωθυπουργοῦ Κώστα Καραμανλῆ. Ἔχει διατελέσει ὑφυπουργός Ἐξωτερικῶν, καί καθώς κατάγεται ἀπό τά Δωδεκάνησα, ἔχει καί καλή γνώση γιά τά ζητήματα τοῦ ἑλληνικοῦ Ἀρχιπελάγους, ἀλλά καί ἰδιαίτερες εὐαισθησίες γιά τά τεκταινόμενα.
Τήν συμπυκνωμένη πεῖρά του, μαζί μέ σειρά ἀπό προτάσεις γιά ἀλλαγή στρατηγικῆς στίς σχέσεις μας μέ τήν Τουρκία, παρουσίασε χθές στήν Ἀθηναϊκή Λέσχη, πρό ἐκλεκτοῦ ἀκροατηρίου στό ὁποῖο περιελαμβάνετο καί ὁ Κώστας Καραμανλῆς. Ἀφοῦ τόν προσεφώνησε ὁ πρόεδρος τῆς Λέσχης, ἀπόστρατος ἀξιωματικός τῆς Ἀεροπορίας Κυριάκος Κουκουλομμάτης, ὁ κ. Βαληνάκης προέβη σέ ἐμπεριστατωμένη παρουσίαση τῆς καταστάσεως.
Τό πρῶτο συμπέρασμά του ἦταν ὅτι βαδίζουμε πρός ἕναν κόσμο βίαιου ἀναθεωρητισμοῦ συνόρων μέ ἐπικίνδυνες συνέπειες γιά τόν Ἑλληνισμό, τό ὁποῖο ἐξειδίκευσε: «Ποτέ στή μεταπολεμική περίοδο ἡ ἀμφισβήτηση τοῦ δυτικοῦ κόσμου καί τῶν ἀξιῶν του δέν ἦταν μεγαλύτερη. Κατά ὀξύμωρο τρόπο ἡ Ἑλλάδα ἀποφάσισε νά συνδεθεῖ στενότερα μέ τίς ΗΠΑ ὅταν σύμφωνα μέ ὅλες τίς ἐνδείξεις ἡ διεθνής ἐπιρροή τους βρίσκεται σέ πτωτική τροχιά. Ἡ χώρα μας θά ἔπρεπε ἤδη νά ἑτοιμάζεται γιά ἕναν πολυπολικό, καί γι’ αὐτό πιό ἄναρχο καί τελικά πολύ πιό ἐπικίνδυνο κόσμο, μέ ἀνησυχητικότερο χαρακτηριστικό του τήν βίαιη ἀμφισβήτηση συνόρων».
Γιά δέ τόν Ταγίπ Ἐρντογάν ἐπεσήμανε ὅτι «μέσα ἀπό τίς πυκνές του ἐπαφές μέ τόν Πρόεδρο Πούτιν σταδιακά ἀντιγράφει τήν ἀτιμωρητί ἀμφισβήτηση διεθνῶν συνόρων, κανόνων καί Συνθηκῶν. Ἐδιδάχθη στό πλαίσιο αὐτό τήν ἀπειλή χρήσεως βίας ἀλλά καί τό νά ἀψηφᾶ πιέσεις καί κυρώσεις ἰσχυρότερων παραγόντων –ὅπως ἡ Δύσις. Γιατί;
Γιατί οἱ Τοῦρκοι εἶναι βέβαιοι ὅτι οἱ δυτικές δημοκρατίες προσπαθοῦν μέν νά ἀποτρέψουν, ἀλλά τελικά δέν ἀποφασίζουν τήν πολεμική ἀναμέτρηση μέ ἰσχυρούς καί ἀποφασισμένους βιαστές τῆς διεθνοῦς νομιμότητος. Προεξοφλοῦν συνεπῶς καί οἱ δύο ὡς ἀντιμετωπίσιμα τά ἀντίμετρα τῆς Δύσης καί ἀποτολμοῦν παραβιάσεις συνόρων.»
Ἐτόνισε δέ ἰδιαίτερα ὅτι ἡ Τουρκία ἔχει πλέον στρατιωτικοποιήσει πλήρως τήν ἐξωτερική πολιτική της καί δέν προτίθεται νά ἐγκαταλείψει τό καθαρά ἐπεκτατικό δόγμα τῆς «Γαλάζιας Πατρίδος», τό ὁποῖο θέλει νά ἐπιβάλλει ἀπειλῶντας «θἄρθω μιά νύχτα ξαφνικά νά τίς ἐπιβάλω στό πεδίο.» Σημείωσε δέ μέ ἔμφαση ὅτι «θά ἦταν ἰδιαίτερα ἀνησυχητικό ἄν ἡ Τουρκία ἔχει προεξοφλήσει ὅτι οὐσιαστικά ὅποια πρόκληση κι ἄν ἐπιχειρήσει, ἡ ἀπάντηση τοῦ Ἑλληνισμοῦ θά στερεῖται δυναμισμοῦ καί θά εἶναι ἀμελητέου κόστους γιά τήν ἴδια.»
Δεδομένου ὅτι τό ἀμυντικό δόγμα τῆς Ἑλλάδος βασίζεται στήν ἀποτροπή, προέβη σέ μιά σύντομη τοποθέτηση ὑπογραμμίζοντας ὅτι ἡ ἀποτελεσματικότης τῆς ἀποτροπῆς δέν κρίνεται ἀπό ἐμᾶς ἀλλά ἀπό τόν ἀντίπαλο. Καί δέν εἶναι ἡ ἀποτρεπτική μας στρατηγική ἰσχυρή ὅταν ἡ Τουρκία κλιμακώνει τίς ἀπειλές καί τίς ἀπαιτήσεις της ἐναντίον τῆς Ἑλλάδος καί κανένα σχέδιό της εἰς βάρος μας δέν ἐμποδίσθηκε, ἐνῷ «σχεδόν κάθε κρίση μᾶς ὁδηγεῖ σέ ἀποδυνάμωση τῶν θέσεών μας.» «Τά δεδομένα ἤ διεκδικήσιμα δικαιώματά μας ὄχι μόνο δέν ἀσκήθηκαν, ἀλλά καί δέν ἐξασφαλίστηκαν μέ ἀνταλλάγματα!» ἐτόνισε.
Ἐσημείωσε ἐξ ἄλλου ὅτι ἤδη ἡ Τουρκία ἔχει προχωρήσει σέ περιφερειακή περικύκλωση τοῦ Ἑλληνισμοῦ μέ βάσεις καί στρατιωτική παρουσία στήν Λιβύη, στά Κατεχόμενα καί προοπτικά στήν Ἀλβανία.
Ὁ κ. Βαληνάκης ἀνεφέρθη καί στόν θρυλούμενο διάλογο μέ τήν Τουρκία γιά νά τονίσει: «Ἡ προσέλευση μιᾶς χώρας σέ διάλογο ὁριοθέτησης χωρίς νά γνωστοποιεῖ δημόσια ἐπί χάρτου πῶς ὁρίζει τά γεωγραφικά ὅρια τῶν θαλασσίων ζωνῶν πού διεκδικεῖ, ἀποτελεῖ σπάνια ἄν ὄχι μοναδική περίπτωση.
»Οὔτε εἶναι εὔκολα κατανοητή ἡ ἐπικέντρωσή μας ἐπί δεκαετίες ἀποκλειστικά στό θέμα τῶν 12 ν.μ. Τά χωρικά ὕδατα γεννοῦν περιορισμένα ὀφέλη σέ σχέση μέ αὐτά μιᾶς ΑΟΖ πού ἀναπτυσσόμενη στίς 4 θάλασσές μας μπορεῖ νά καταλάβει μιά ἔκταση μέχρι 500.000 τ.χ. (τέσσερεις φορές μεγαλύτερη ἀπό τήν κατά ξηρά ἐπικράτειά μας.) Μετά τίς πρωτοβουλίες πρός αὐτήν τήν κατεύθυνση τῆς περιόδου 2004-2009, κρυφτήκαμε ὡς κράτος πίσω ἀπό τόν σχετικό Χάρτη τῆς Σεβίλλης πού ἐκπονήθηκε γιά λογαριασμό τῆς ΕΕ καί ἀναγνωρίζει ἀπόλυτα ὅλες σχεδόν τίς ἐθνικές μας θέσεις.
Ὅμως μετά τήν κρίση τοῦ 2020 τόν ἀποκηρύξαμε ἐπισήμως μέ ἐπιστολή στόν ΟΗΕ ὡς “ἁπλά ἕνα ἰδιωτικό πόνημα”. Ἐγείρεται ἔτσι ἕνας ἀνησυχητικός προβληματισμός –παράλληλα μέ ἄλλες ἐξελίξεις– γιά πιθανή ἐγκατάλειψη ὁποιασδήποτε διεκδίκησης θαλάσσιων δικαιωμάτων ἀνατολικά τῆς Ρόδου».
Ὑπεγράμμισε ἐπίσης ὅτι ἡ χώρα μας δέν ἔχει ἀξιοποιήσει ἀποτελεσματικά τήν συμμετοχή στήν ΕΕ, ἐνῷ ἀπορία προκαλεῖ καί ἡ διαφαινόμενη προτίμησίς μας γιά τόν ἀπ’ εὐθείας διάλογο, «χωρίς τρίτους μεσολαβητές», «σάν δύο καλοί γείτονες» –ὅπως δηλ. τόν ἀπαιτεῖ ὁ Ἐρντογάν.
Καταλήγοντας μέ τήν ἐπισήμανση, ὅτι «ἡ ἀναβολή στή λήψη κρίσιμων ἀποφάσεων εἶναι μέν βολική γιά τούς ἑκάστοτε πολιτικούς χειριστές, ἀλλά ὅταν τό ἰσοζύγιο ἰσχύος χειροτερεύει σέ βάρος μας, κληροδοτεῖται στούς διαδόχους τους μιά διαπραγματευτικά μειονεκτικότερη θέση», διετύπωσε συγκεκριμένες προτάσεις γιά ἐνίσχυση τῆς ἐθνικῆς ἀποτροπῆς. Ἔτσι προτείνει ὁριοθέτηση ΑΟΖ μέ τούς γείτονες πρός ἀξιοποίηση τοῦ δυτικοῦ ἐνδιαφέροντος γιά τήν ἐνέργεια τῆς Ἀν. Μεσογείου πρός ἀπαγκίστρωση ἀπό τήν ρωσσική ἐξάρτηση. Πρός τοῦτο, μέ ἀξιοποίηση τῆς ἀμερικανικῆς καί ἄλλων φιλικῶν ἐπιρροῶν σέ Τρίπολη καί Βεγγάζη, θά μποροῦσαν νά ἀποδεχθοῦν (ἔστω σιωπηρά) τήν μονομερῆ ὁριοθέτησή μας νότια τῆς Κρήτης (χάρτης Μανιάτη) καί στά νοτιανατολικά τήν συμφωνία Δένδια-Σούκρι.
Ἡ Ἑλλάς θά πρέπει ἐπίσης νά ἐξηγήσει μέ σαφήνεια στούς ἑταίρους μας, γιά ποιούς λόγους δέν μποροῦν νά ἔχουν θέση στήν ΕΕ χῶρες-ἀναθεωρητές συνόρων ἀξιοποιῶντας τίς ὁμοιότητες Πούτιν-Ἐρντογάν μετά τήν ρωσσική εἰσβολή. Ἐπίσης θά ἔπρεπε νά προωθηθεῖ ἡ οἱονεί Ἀποκλειστική Ζώνη Ἁλιείας τῆς Δωδεκανήσου πού κληρονομήσαμε ἀπό τήν ἰταλοκρατία καθώς καί οἱ μηχανισμοί προστασίας τῆς ἁλιείας τῆς ΕΕ καί ἡ ἔνταξις σέ ἤδη ὑπάρχοντα εὐρωπαϊκά προγράμματα γιά ἀπομακρυσμένα νησιά, μιά ἀνάλογη στήριξις τοῦ Καστελλορίζου καί ἄλλων νησιῶν.
Ὅσο γιά τόν διάλογο μέ τήν Τουρκία, ὁ κ. Βαληνάκης ἐπισημαίνει ὅτι πρέπει νά τεθεῖ σέ διαφορετική βάση καθώς «ὑπάρχουν πιό συμφέρουσες διαδικασίες διαλόγου ἀπό τίς διερευνητικές.»
Ἐναλλακτικές προσεγγίσεις μπορεῖ νά εἶναι ἡ ἐπαναφορά τῆς ἐνταξιακῆς διαδικασίας ἄν ὁ Ἐρντογάν κινηθεῖ πρός τά ἐκεῖ, ἤ ἡ ἐνδεχόμενη ἀξιοποίησις τοῦ ἑλληνο-τουρκικοῦ Συμφώνου Φιλίας Οὐδετερότητος καί Διαιτησίας τοῦ 1930. Προτιμητέος θά ἦταν ὁ συνδυασμός ἑνός νέου διαλόγου μέ μιά ἰσχυρή καί δίκαιη διεθνῆ μεσολάβηση, ἐφ’ ὅσον θέσουμε ἐμεῖς πλαίσιο διαδικασίας καί βασικῶν ἀρχῶν καί μέ τούς μεσολαβητές νά πλαισιώνονται εἰ δυνατόν ἀπό τόν Πρόεδρο ἤ Ἀντιπρόεδρο τοῦ Διεθνοῦς Δικαστηρίου τῆς Χάγης.
Γιά τούς, οὕτως ἤ ἄλλως δαπανηρούς ἐξοπλισμούς τῆς χώρας μας, ἐπισημαίνει ὅτι ἡ ἀποτρεπτική ἰσχύς μας θά ἐνισχύετο μέ τήν ἀπόκτηση βαλλιστικῶν πυραύλων γιά τούς ὁποίους ἀναφέρει: «Οἱ βαλλιστικοί πύραυλοι προσφέρουν φθηνότερη (cost-effective) ἐναλλακτική λύση σέ σύγκριση μέ τά ἀεροσκάφη. Μέ τό κόστος ἑνός ἤ δύο σύγχρονων ἀεροσκαφῶν, μπορεῖ νά ἀγοραστεῖ σημαντικός ἀριθμός βαλλιστικῶν πυραύλων, χωρίς κἄν συγκρίσιμες δαπάνες γιά ἐκπαίδευση, ἐγκατάσταση καί συντήρηση. Ἀποκαλούμενο καί “πυρηνικό ὅπλο τῶν φτωχῶν”, ἕνα ἀξιόλογο ὁπλοστάσιο βαλλιστικῶν πυραύλων ἐνισχύει τά μέγιστα τήν ἐθνική ἀποτροπή λόγῳ τῆς ἱκανότητάς του νά καταστρέψει στρατηγικούς στόχους ἀπό μακρινές ἤ πολύ μακρινές ἀποστάσεις».
Γιά τήν Κύπρο τονίζει ὅτι πρέπει νά ἀποσκοποῦμε στήν ὑποχρεωτική ἀναγνώριση τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας ἀπό τήν Τουρκία, στήν ἐπανάληψη τῆς ἀποφάσεως τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Συμβουλίου τοῦ Ὀκτωβρίου 2020 γιά διαπραγματεύσεις ὁριοθετήσεως ΑΟΖ μεταξύ Λευκωσίας καί Ἀγκύρας. Ταυτοχρόνως ἡ Λευκωσία «ἀξιοποιῶντας τό νέο κεκτημένο τῆς ἀμυντικῆς σχέσης ΗΠΑ-ΚΔ» θά ἔπρεπε μέ τήν σύμπραξη τῆς Ἀθήνας, νά εἶχε ὑποβάλει αἴτηση ἐντάξεως στό ΝΑΤΟ μέ τήν θέση «ἤ ἐντάσσονται ὅλοι οἱ ὑποψήφιοι, ἤ κανένας.» Τό τουρκικό βέτο πού ἀναμφίβολα θά προεβάλλετο, οὐδόλως σημαίνει ὅτι δέν θά ἐξησφαλίζοντο ἄλλα σημαντικά κέρδη γιά τόν Ἑλληνισμό.
Τέλος, ἀνεφέρθη στό Αἰγαῖο γιά νά ἀναδείξει τό μεῖζον ζήτημα τῆς, ὅπως τήν χαρακτήρισε, «εἰρηνικῆς μάχης», στήν ὁποία πρέπει νά ἐπικρατήσουμε. Πρός τοῦτο εἶναι σημαντικό νά υἱοθετηθοῦν πολιτικές γιά ἐπανεγκατάσταση πληθυσμῶν στά νησιά καί τήν Θράκη. Γιά τά νησιά ἰδιαίτερα ἐπεσήμανε: «Ἡ ἐπιστροφή τῶν ἀπογόνων τῶν παλαιότερων κατοίκων στίς πατρογονικές μικρο-νησιωτικές ἑστίες πού ἐγκατέλειψαν τά μεταπολεμικά χρόνια.
Πρόκειται γιά μικρά νησιά πού γιά νά δικαιοῦνται ΑΟΖ τριγύρω τους, πρέπει νά εἶναι ἱκανά γιά αὐτόνομη οἰκονομική ζωή. Συνεπῶς, ἡ ἐπιστροφή τῶν παλαιῶν κατοίκων σέ κάθε μικρό νησί ἤ καί βραχονησῖδα τοῦ Αἰγαίου, πρέπει νά ὑποστηριχθεῖ ἀντί νά ἀπαγορεύεται ἡ δόμηση, ἐπειδή, ἐθνικά ἐσφαλμένα, ἀνακηρύχθηκαν τό 1996 προστατευόμενες περιοχές Natura».
Μ.Η.Τ. 232122