Πρός νέα ἐκτίναξη τῶν τιμῶν τῆς ἐνέργειας καί τῶν τροφίμων – Οἱ προβλέψεις στίς τιμές ἄνω τῶν 100 δολλαρίων τό βαρέλι ἀνατρέπουν τίς ἐκτιμήσεις τοῦ ὑπό σύνταξη προϋπολογισμοῦ – Ἐφιάλτης τό σενάριο νά κλείσουν τά Στενά τοῦ Ὀρμούζ – Ἀγωνία γιά ἐπιστροφή τοῦ φυσικοῦ ἀερίου σέ τιμές 2022 – ΚΕΠΕ: Ὁ πληθωρισμός «κτυπᾶ» περισσότερο τούς ἀδύναμους
ΜΕ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ στραμμένο στήν Μέση Ἀνατολή εὑρίσκεται τό οἰκονομικό ἐπιτελεῖο τῆς Κυβερνήσεως, τό ὁποῖο παρακολουθεῖ τίς ἐξελίξεις, καθώς κλιμάκωσις τῆς κρίσεως στήν περιοχή θά προκαλέσει ντόμινο παρενεργειῶν στήν ἑλληνική οἰκονομία μέ βασικές ἑστίες τόν πληθωρισμό, τήν ἐνέργεια ἀλλά καί τήν ἀνάπτυξη. Ἡ πιθανή ὄξυνσις ἐνισχύει τόν κίνδυνο νέων διαταραχῶν στίς παγκόσμιες ἁλυσίδες ἀξίας, ἀλλά καί αὐξήσεως τῶν τιμῶν τῶν τροφίμων καί τῆς ἐνέργειας ὅπως καί τοῦ κόστους τῶν μεταφορῶν, ὁδηγῶντας σέ ὑψηλότερο πληθωρισμό καί χαμηλότερη ἀνάπτυξη.
Μεγαλύτερη ἀνησυχία προκαλεῖ τό ἐνδεχόμενο μιᾶς εὐρύτερης ἐνεργειακῆς κρίσεως, ἡ ὁποία θά ἐπαναφέρει τόν πληθωρισμό στά ἐπίπεδα τοῦ 2022 καί τίς κεντρικές τράπεζες νά ἀναβάλλουν νέες μειώσεις ἐπιτοκίων, τίς ὁποῖες σχεδιάζουν. Διεθνεῖς ἀναλυτές «βλέπουν» μιά πραγματική ἀπειλή γιά τήν ἀγορά τοῦ πετρελαίου ἔπειτα ἀπό τήν ραγδαία κλιμάκωση τῶν συγκρούσεων στήν Μέση Ἀνατολή, μεταξύ Ἰσραήλ καί Ἰράν. Τό ἐνδεχόμενο γιά μία οὐσιαστική διαταραχή στόν ἐφοδιασμό πετρελαίου εἶναι πλέον ἄμεσο, μέ τίς προβλέψεις νά ἐκτιμοῦν ὅτι οἱ τιμές μπορεῖ νά φτάσουν πάνω ἀπό τά 100 δολλάρια ἀνά βαρέλι. Κατακόρυφη ἄνοδος τῶν διεθνῶν τιμῶν τοῦ πετρελαίου μπορεῖ νά διαταράξει τήν προμήθεια πετρελαίου ἀπό τήν βασική περιοχή παραγωγῆς καί νά ὁδηγήσει σέ νέο ράλλυ τίς τιμές τῶν καυσίμων.
Τό πετρέλαιο Brent χθές κατέγραψε ἄνοδο 2,06 δολλ. τό βαρέλι (+2,76%) στά 75,58 δολλ. τό βαρέλι. Τό ἀμερικανικό ἀργό (WTI) σημείωσε ἄνοδο 2,18 δολλ. (+3,09%) μέ τήν τιμή του νά διαμορφώνεται στά 72 δολλ. τό βαρέλι.
Ἡ ἄνοδος αὐτή ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς ἀνόδου στίς συναλλαγές τῆς περασμένης Τρίτης, ὅπου καί οἱ δύο τιμές σημείωσαν ἅλμα πάνω ἀπό 5%. Ἄν καί ἡ Ἑλλάς δέν ἔχει ἀναφορά σέ παραδόσεις ἀπό τό Ἰράν, λόγῳ τοῦ ἐμπάργκο, μιά κλιμάκωσις θά ἐπηρεάσει καταλυτικῶς τά κόστη παραγωγῆς ἀλλά καί τῆς μεταφορᾶς. Ἐπί πλέον, νέα εὐρείας κλίμακος σύρραξις θά μποροῦσε νά ὁδηγήσει τό Ἰράν νά κλείσει τά Στενά τοῦ Ὀρμούζ. Πού ἀποτελεῖ βασική ἀρτηρία τοῦ παγκόσμιου ἐμπορίου, μέ καθοριστικό ρόλο εἰδικά στήν μεταφορά πετρελαίου.
Τό φυσικό ἀέριο πού κινεῖται κοντά στά 40 εὐρώ ἡ μεγαβατώρα εὑρίσκεται ξανά στό μικροσκόπιο, καθώς ἐγκυμονεῖ ὁ κίνδυνος νά σημειώσει νέο ἅλμα σέ περίπτωση ἀπαντήσεως τοῦ Ἰσραήλ στήν ἐπίθεση ἀπό τό Ἰράν. Σέ μία τέτοια περίπτωση, ὁ ἐνεργειακός ἐφιάλτης θά ἐπιστρέψει μέ τίς τιμές τῆς ἠλεκτρικῆς ἐνέργειας νά σκαρφαλώνουν καί πάλι ἐπιβαρύνοντας περαιτέρω τούς Ἕλληνες καταναλωτές. Στά συρτάρια τοῦ Ὑπουργείου Ἐθνικῆς Οἰκονομίας καί Οἰκονομικῶν εὑρίσκονται, οὕτως ἤ ἄλλως, τά σενάρια τῶν δυσμενῶν γεωπολιτικῶν ἐξελίξεων πού ἔχουν καταρτιστεῖ ἐν ὄψει καταθέσεως τοῦ προσχεδίου τοῦ προϋπολογισμοῦ τήν προσεχῆ Δευτέρα, προκειμένου νά προβλέψουν πιθανές ἐπιπτώσεις σέ βασικά οἰκονομικά μεγέθη. Ἡ προσοχή τοῦ οἰκονομικοῦ ἐπιτελείου ἑστιάζεται στίς διεθνεῖς τιμές τοῦ πετρελαίου καί φυσικοῦ ἀερίου. Ἐάν ὑπάρξει σοβαρή κλιμάκωσις στήν περιοχή καί οἱ τιμές τοῦ «μαύρου χρυσοῦ» συνεχίζουν νά κινοῦνται σέ πιό ὑψηλά ἐπίπεδα, θά κτυπήσει «κόκκινο» στόν πληθωρισμό πυροδοτῶντας ἕνα νέο κῦμα ἀκρίβειας στήν ἀγορά.
Ἡ μεγαλύτερη ἀνησυχία πηγάζει ἀπό τό ἐνδεχόμενο κλιμακώσεως καί παρατάσεως τῶν πολεμικῶν συγκρούσεων μέ μιά εὐρύτερη ἐμπλοκή χωρῶν. Αὐτό ἐκτιμᾶται ὅτι μπορεῖ νά ἀσκήσει ἐμμέσως ἀρνητική ἐπίδραση στό ἰσοζύγιο τρεχουσῶν συναλλαγῶν, μέσῳ τῶν διαύλων πού συνδέονται κυρίως μέ τίς τιμές τῶν καυσίμων καί μέ τήν αὔξηση τῆς ἀβεβαιότητος. Πρόκειται γιά παράγοντες πού θά ἐπηρεάσουν τίς ἐπιλογές ὅλων τῶν ταξιδιωτῶν, τίς μεταφορές, καθώς καί τίς ἐφοδιαστικές ἁλυσίδες. Πάντως τό ὅλο κλῖμα ἀβεβαιότητος μπορεῖ νά θέσει σέ ἔντονη δοκιμασία τήν προσπάθεια γιά ἀνάπτυξη ἀλλά καί τήρηση τῶν δημοσιονομικῶν στόχων.
Αὐτοί πού θά ὑποστοῦν πάλι τίς μεγαλύτερες ἐπιβαρύνσεις θά εἶναι τά φτωχά νοικοκυριά, καθώς ὅπως ἀπέδειξε ἔρευνα τοῦ ΚΕΠΕ τό πληθωριστικό σόκ τῆς περιόδου 2021-2022 ἔπληξε δυσανάλογα τά φτωχά νοικοκυριά, ἐνῷ διεύρυνε τήν ἀπόσταση τῶν πλουσίων ἀπό ὅλες τίς ἄλλες εἰσοδηματικές ὁμάδες.
Ὅπως ἐπισημαίνεται στήν ἔρευνα, τό εἶδος καί ἡ ποσότης τῶν ἀγαθῶν πού καταναλώνουν τά νοικοκυριά διαφοροποιεῖται βάσει τοῦ εἰσοδήματος, τῶν χαρακτηριστικῶν ἀλλά καί τοῦ κοινωνικοῦ στάτους. Ἀκριβῶς λόγῳ αὐτῶν τῶν διαφορῶν οἱ ἐπιπτώσεις τοῦ πληθωρισμοῦ δέν εἶναι οἱ ἴδιες σέ ὅλα τά νοικοκυριά.
Ἡ σωρευτική αὔξησις τιμῶν πού ἀντιμετώπισε τό φτωχότερο 20% τῶν νοικοκυριῶν ἦταν ὑψηλότερη ἀπό τόν μέσον ὅρον. Εἰδικώτερα, τήν περίοδο 2020-2022, τό μέσο ἐπίπεδο τῶν τιμῶν γιά τό φτωχότερο 20% τῶν νοικοκυριῶν εἶχε αὐξηθεῖ κατά 15,6% ἔναντι 14,7% τοῦ μέσου ὅρου, ἐνῷ κατά τό 2022 ὁ πληθωρισμός τῶν φτωχότερων νοικοκυριῶν ἦταν ὑψηλότερος τοῦ μέσου ὅρου κατά 0,8 ποσοστιαῖες μονάδες.
Τό ἀντίθετο ἰσχύει γιά τό πλουσιώτερο 20% καί 10% τῶν νοικοκυριῶν. Ἡ σωρευτική αὔξησις τῶν τιμῶν τήν περίοδο 2020-2022 διεμορφώθη σέ 13,7% καί 13,1% ἀντίστοιχα, ἐνῷ ἀπό τό 2020 ἕως καί τό 2023 ὁ ΔΤΚ τῶν πλουσιώτερων νοικοκυριῶν ὑπολείπεται τοῦ μέσου ὅρου. Τό 2022 τό πλουσιώτερο 10% τῶν νοικοκυριῶν ἀντιμετώπισε πληθωρισμό κατά 1,1 ποσοστιαία μονάδα χαμηλότερο τοῦ μέσου ὅρου καί κατά 1,9 ποσοστιαῖες μονάδες χαμηλότερα τοῦ πληθωρισμοῦ τῶν φτωχῶν.
Ἐπίσης, τό 2022 τό 40,9% τῶν νοικοκυριῶν εἶχε δαπάνες πού ὑπερβαίνουν τό εἰσόδημά του. Τό ἀντίστοιχο ποσοστό τό 2020 ἦταν 35,9%. Ὅπως προκύπτει, ὑπάρχουν ἰσχυρές ἐνδείξεις πώς τμῆμα τοῦ φαινομένου ὀφείλεται στήν ἀπόκρυψη εἰσοδημάτων γιά λόγους φοροδιαφυγῆς. Συγκεκριμένα, περίπου 1 στά 4 νοικοκυριά πού ἀνήκουν στό πλουσιώτερο 10% δηλώνει ὑπερβάλλουσες δαπάνες, ἐνῷ τό 53% τῶν νοικοκυριῶν μέ κύρια πηγή εἰσοδήματος τό εἰσόδημα ἀπό περιουσία (κυρίως ἐνοίκια) καί πού ἀνήκει ταυτόχρονα στό πλουσιώτερο 10% τῶν νοικοκυριῶν, δηλώνει ὑπερβάλλουσες δαπάνες.
Μ.Η.Τ. 232122