Πρός νέου τύπου ἡγεσίες μέ σύγχρονο ἐθνικό λόγο

Οἱ ἀφυδατωμένες ἐλίτ, οἱ πολτοποιημένες συνειδήσεις καί ἡ Ἑλλάς μετά τό 2021

ΜΙΑ συγκλονιστική ὁμιλία μέ παραδείγματα ἀπό τό χθές καί μέ νοήματα γιά τό αὔριο ἐξεφώνησε ὁ πρώην Ὑπουργός Ἀλέκος Παπαδόπουλος στήν πρώτη δημοσία παρέμβασή του μετά ἀπό καιρό μιλώντας στήν Αἴγινα μέ τήν εὐκαιρία τῆς ἐπετείου ἀφίξεως καί ὁρκωμοσίας τοῦ Ἰωάννη Καποδίστρια στό νησί στίς 26 Ἰανουαρίου 1828. Δίδων ἔμφαση στήν μεταρρυθμιστική προσπάθεια τοῦ Κυβερνήτου στόν τομέα τῆς Παιδείας, ἡ ὁποία ἐχαρακτηρίζετο ἀπό τήν ἀγωνία τοῦ νά μάθουν τά Ἑλληνόπουλα τήν ἀρχαία ἑλληνική γραμματεία καί γλῶσσα, νά ἐξειδικευθοῦν καί νά διδαχθοῦν τίς ἀρχές τῆς θρησκείας μας, ὁ κ. Παπαδόπουλος παρουσίασε τό μοντέλο τῶν ἡγεσιῶν πού ἔχει ἀνάγκη ἡ πατρίδα μας σέ ὅλους τούς τομεῖς εἰς τό μέλλον. Ἡγεσίες πού νά συνδυάζουν τήν παράδοση μέ τόν ἐκσυγχρονισμό. Ὁ πρώην Ὑπουργός ἔκανε λόγο γιά ἡγεσίες μέ σύγχρονο ἐθνικό λόγο, ἐνῶ κατήγγειλε τίς ἀφυδατωμένες ἐλίτ πού δημιουργοῦν πολτοποιημένες συνειδήσεις. Ἡ «Ἑστία» ἀξιολογοῦσα τήν ὁμιλία τοῦ κυρίου Παπαδόπουλου ὡς λίαν ἐνδιαφέρουσα καί ἀφυπνιστική, παρουσιάζει σήμερα τά πιό σημαντικά ἀποσπάσματά της:

«Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὁ θάνατος τοῦ Κυβερνήτη ἔμεινε ἀδικαίωτος καί ἡ μοῖρα τοῦ “ἀχυρένιου” ἑλληνικοῦ κράτους ἦταν προδιαγεγραμμένη νά ἐξελιχθεῖ σέ ἕνα μετα-οθωμανικό κράτος πού ταλανίζεται ἐπί δύο αἰῶνες νά ἀνακαλύψει τόν ἐθνικό του χαρακτῆρα ἀνάμεσα στήν Ἀνατολή καί τή Δύση.

(…) Ἡ περίοδος μετά τή δολοφονία του καί ὅσα ἀμέσως ἀκολούθησαν ὁδήγησαν τό μεγάλο μας ἱστορικό Κωνσταντῖνο Παπαρρηγόπουλο πλήρως ἀπογοητευμένο νά διατυπώσει σπαρακτικά: “Δυστυχῶς τό νέον ἑλληνικόν κράτος σκότωσε τό Ἑλληνικό Ἔθνος”. Γιατί ἔβλεπε νά ἀφυδατώνονται οἱ πνευματικές του δυνάμεις, αὐτές πού κράτησαν ὄρθιο τό Γένος μας τά 400 χρόνια ὑποτέλειας. Ἦταν φανερή ἡ ἔλλειψη διάθεσης καί πίστης στή δημιουργία ἑνός νέου ἀξιόπιστου κράτους μέ ρίζες σέ θεσμούς καί κανόνες. Εἶδε τόν ἑλληνισμό νά πορεύεται μέ ὁδηγούς. “Τάς στρατιάς τῆς ἥττης”, ὅπως ἔγραψε ἀργότερα ὁ Κ. Καρυωτάκης. Νά καταρρέει σέ σημεῖο ἐξαφάνισης κάθε προσπάθεια πού ξεκίνησε ὁ Κυβερνήτης νά θεμελιώσει στέρεα παιδεία, δικαιοσύνη, κοινωνική μέριμνα, στρατό, δημοσιονομικό καί νομισματικό σύστημα καί πάνω ἀπ’ ὅλα, τό αἴσθημα ἐθνικῆς ἀξιοπρέπειας. (…)

Γι’ αὐτό τό συλλογικό ὅραμα ἔδωσε τόν ἀγῶνα τόν καλό ὁ Ἰωάννης Καποδίστριας. Τό ὅραμα τοῦ Καποδίστρια ἔγινε καί ὅραμα τοῦ λαοῦ του καί γιά αὐτό τό ὅραμα ἔχυσε ἱδρῶτα καί, δυστυχῶς, αἷμα. Τό ὅραμά του ἦταν ἡ ἀνασύσταση τῆς κρατικῆς ὑπόστασης τῆς ρωμιοσύνης μέσα ἀπό τίς πολιτικές στάχτες της καί ἡ θεμελίωσή της σέ γερές βάσεις ὥστε νά πορευθεῖ συντεταγμένα καί πατώντας γερά στά πόδια της νά φέρει τό βάρος τῆς ἀπαράμιλλης πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς της, μιᾶς κληρονομιᾶς πού καμμία ἄλλη χώρα δέν ἔχει στήν πεπολιτισμένη Δύση σήμερα.

Βάση τῆς ἱδρυτικῆς καί μεταρρυθμιστικῆς πολιτικῆς τοῦ Καποδίστρια γιά τήν ὑλοποίηση τοῦ ὁράματός του ἦταν ἡ Παιδεία. Ὁ Καποδίστριας βρῆκε τήν Παιδεία διαλυμένη καί στήν οὐσία μή λειτουργοῦσα λόγω τῶν χρόνων τοῦ πολέμου ἀπό τό 1821 καί μετά. “… Διά τά σχολεῖα χρειάζονται οἰκήματα, ἐγώ δέ φθάσας ἐνταῦθα εὕρηκα μόνον καλύβας ὅπου ἐσκεπάζοντο πλῆθος οἰκογενειῶν πειναλέων”.

Οἱ ἰδέες τοῦ Καποδίστρια γιά τήν παιδεία τῶν Ἑλλήνων πήγαζαν ἀπό τό Πιστεύω του. Συνοπτικά μποροῦμε νά ποῦμε αὐτό πού ὁ ἴδιος ἔγραφε: “… Ἀποτελεῖ Θεία τιμή τό νά ἀναθρέψει κάποιος Ἑλληνόπαιδες, μέ τίς γνώσεις τῆς Ἱερᾶς μας Θρησκείας, νά τούς ἐκπαιδεύσει στήν πάτριον γλῶσσα καί νά τούς προπαρασκευάσει γιά ἀνώτερες Πανεπιστημιακές σπουδές”. (…) Ὁ Καποδίστριας πίστευε ὅτι ὁ λαός ἔπρεπε νά μορφωθεῖ διότι ἀλλιῶς θά ὑπερίσχυε τό “δίκαιο τοῦ ἰσχυρότερου στηριζόμενο εἰς τήν ἀμαθίαν καί ἀποκτήνωσιν τοῦ πλήθους”. Αὐτό θά μποροῦσε νά ἐπιτευχθεῖ μέ τόν συνδυασμό τῆς πνευματικῆς καί χειρωνακτικῆς ἐργασίας καί τήν προώθηση τῆς ἐπαγγελματικῆς ἐκπαίδευσης. Ἔβαλε σκοπό καί στόχο τήν ἵδρυση ἑνός τοὐλάχιστον σχολείου σέ κάθε χωριό καί κωμόπολη. (…)

Ὁ Καποδίστριας ἐπιβράβευε τούς ἀρίστους μαθητές μέ ὑποτροφίες καί βοηθοῦσε τούς ἀπόρους μαθητές νά συνεχίσουν τίς σπουδές τους: “Νά μᾶς σημειώσῃς ἐκείνους τῶν μαθητῶν σου, ὅσοι ἔδωκαν ἀδιακόπως προφανῆ δείγματα τῆς ἐμφύτου κλίσεως καί ἱκανότητός των καθότι ἔχομεν σκοπόν νά τούς προσκαλέσωμεν διά νά τελειοποιηθῶσιν εἰς τό πρωτότυπον σχολεῖον…”. Ὁ Νικόλαος Δραγούμης ἀναφέρει: “Τῆς δ’ αὐτῆς ἀξιοθαυμάστου προνοίας ἔδιδε καθ’ ἑκάστην δείγματα τῆς ἐν Ἑλλάδι, ἀγωνιζόμενος διά παντός τρόπου νά προβιβάζῃ τά τῆς παιδείας καί διά τοῦτο ἐπισκεπτόμενος συνεχῶς τά σχολεῖα, ἐνθαρρύνων εὐμενῶς διδάσκοντας τε καί διδασκομένους διά λόγου, βραβείων, εὐσήμων καί αὐτογράφων εὐχαριστηρίων ἐπιστολῶν πρός νεανίσκους”.

Ἤθελε οἱ δάσκαλοι νά ἔχουν τίς ἀπαραίτητες γνώσεις γιά νά διδάξουν καί προέτρεπε: “Ἡ ἐπιτροπή δέν θέλει συστήσει οὐδένα εἰς τήν Κυβέρνηση ὡς ἱκανό ἵνα διευθύνῃ ἀλληλοδιδακτικόν σχολεῖον, ἐάν δέν εἶναι εἰδήμων τῆς Γραμματικῆς, καί ἱκανός νά ἐξηγήσῃ εἰς τήν καθομιλουμένην τόν Αἴσωπον, Ἰσοκράτην καί Ξενοφῶντα εὐχῆς ἔργον ἦτον νά εἶναι ἱκανός νά ἐξηγεῖ καί Ὅμηρον”.

Ἐπίσης ἐμψύχωνε τούς δασκάλους “Διδάσκαλε, εἶπον μία τῶν ἡμερῶν, ὁδηγεῖς τάς ἐλπίδας τῆς πατρίδος” καί τούς ἐνίσχυε μέ χρηματικά βοηθήματα, “διά ν’ ἀποζημιώσωμεν δέ κατά τό δίκαιον τούς διδασκάλους διά τά ἔξοδα, ὅσα μέχρι τοῦδε ἔκαμον, θέλοντες νά διεγείρουν τῶν μαθητῶν τήν φιλοτιμίαν, προσφέρομεν εἰς αὐτούς δωρεάν ἀνά 300 γρόσια δι’ ἕκαστον τῶν μαθητῶν ὅσοι μέλλουν νά γενοῦν παραδεκτοί εἰς τό πρωτότυπον σχολεῖον”. (…)

Καρπός ὅλων αὐτῶν τῶν προσπαθειῶν ἦταν ἡ ἵδρυση στήν Αἴγινα τοῦ Ὀρφανοτροφείου. Στό Ὀρφανοτροφεῖο λειτουργοῦσαν παράλληλα τρία ἀλληλοδιδακτικά σχολεῖα. Τό ἕνα ὀνομάστηκε Ἐϋνάρδειο: “Διότι δαπάναις τοῦ Ἐϋνάρδου ἐκτίσθη καί συνετηρήθη”. Στό Ὀρφανοτροφεῖο διδασκόταν καί τό μάθημα τῆς μουσικῆς μέ ἀποτέλεσμα νά συσταθεῖ καί χορωδία. Ὁ Καποδίστριας ὅταν ἐπισκέφθηκε τό Ὀρφανοτροφεῖο καί διαπίστωσε τήν πρόοδο τῶν μαθητῶν στήν μουσική ἐνέκρινε μέ Διάταγμά του τήν ἀγορά 12 βιολιῶν καί εἰδική στολή γιά τά μέλη τῆς χορωδίας “λευκόν ποδῆρες ἔνδυμα καί ζώνην κυανόχρουν”. Ἐπί πλέον λειτούργησε Πρότυπο Σχολεῖο τό ὁποῖο εἶχε σκοπό τή μόρφωση δασκάλων πού θά στελέχωναν τά ἀλληλοδιδακτικά σχολεῖα. (…)

Συμπέρασμα Κυρίες καί Κύριοι,

Σήμερα, στήν διακοσιοστή ἐπέτειο τοῦ 1821 μεγάλα καί ψηλά γύρω μας ἔχουν χτίσει τείχη. Ἐμεῖς μέ περίσκεψη, λύπη καί αἰδώ καλούμαστε νά σκεφθοῦμε καί νά βάλουμε στήν ἄκρη τήν ὅποια ἀπελπισία μας. Ζώντας μία ἰδιότυπη ἀξιακή καί θεσμική παρακμή, κλεισμένοι ἔξω ἀπό τόν κόσμο, τό ’21 μᾶς προκαλεῖ νά γκρεμίσουμε τά τείχη τῆς στασιμότητάς μας καί νά ἀναλογισθοῦμε τό τότε καί τό τώρα γιά νά ὁραματισθοῦμε τό μετά. Τό ’21 χωρίς τό μετά δέν ἔχει ἀξία. Τό ’21 δέν εἶναι ἀφορμή γιά φαμφάρες καί λαϊκισμούς. Εἶναι ὁ οἶστρος πού πρέπει νά μᾶς ξυπνήσει ἀπό τόν ὕπνο τῆς λήθης.

Συνδυάζοντας δημιουργικά τήν παράδοσή μας μέ ἕναν ἀναγκαῖο ἐκσυγχρονισμό, ἡ ἐποχή μας καλεῖται νά ἀναδείξει ἕναν νέο τύπο ἡγεσίας ἀπό καθολικούς καί ἀναγεννητικούς ἀνθρώπους, πού θά ἐμπνεύσει τό λαό μας καί θά συνεχίσει τό ἔργο καί τό ὅραμα τοῦ Καποδίστρια ἀπό ἐκεῖ πού ἐκεῖνος ἄξαφνα καί βίαια ἄφησε. Μόνο τότε θά εἴμαστε σέ θέση νά σηκώσουμε κεφάλι, νά σκεφθοῦμε, νά αἰσθανθοῦμε καί νά πιστέψουμε τό συλλογικό μας καημό γιά ἕνα ἀξιόπιστο μέσα καί ἔξω ἀπό τή χώρα κράτος, πού τόσο ἔχουμε ἀνάγκη.

Πρέπει νά ξεφύγουμε τό συντομότερο ἀπό τή μέγγενη, ὄχι μέ εὐχολόγια, μέ παρηγορίες καί ἀγοράζοντας συνεχῶς πολιτικό χρόνο. Πρέπει νά ἀρχίσει τώρα ἡ ἀπεμπλοκή τῆς χώρας ἀπό τήν κατάσταση τῆς πνευματικῆς στασιμότητας, τῆς θεσμικῆς ἀναιμίας, τῆς παραγωγικῆς ἀποξήρανσης στά ὁποῖα ἔχουμε περιέλθει. Ν’ ἀρχίσουμε νά διακρίνουμε τούς ἐπαπειλουμένους γεωπολιτικούς κινδύνους.

Νά κατανοήσουμε ὅτι σήμερα στή χώρα μας κυριαρχοῦν ἀφυδατωμένες σέ ἀξιοπιστία ἐλίτ καί ὅτι ἡ κοινωνία μας βρίσκεται σέ συνεχῆ ροπή ὑποδούλωσης στό διαλυτικό λαϊκισμό. Δηλητηριασμένες οἱ νεότερες γενιές πολιτικῶν ἀπό τήν ἀρρώστια τοῦ ἠλεκτρονικοῦ ἐπικοινωνισμοῦ καί τῆς εἰκόνας προσπαθώντας μέν νά κερδίσουν τίς ἐντυπώσεις, χάνουν ὅμως τίς ὑποθέσεις. Ἀντίθετα, ὁ Καποδίστριας τοῦ καθήκοντος, τῆς φιλεργατικότητας καί τῆς πίστης πού ὁρίζει ἕνας σκοπός κέρδισε τίς ὑποθέσεις στό μέτρο πού ἡ ἄτεγκτη πραγματικότητα τῆς ἐποχῆς τοῦ ἄφηνε περιθώρια. Γιατί ἦταν μαχητής γιά τή μεγάλη ὑπόθεση τοῦ Ἔθνους καί ὄχι γιά νά ἐπιβεβαιώσει τόν ἤδη ἐπιβεβαιωμένο ἑαυτό του. Σήμερα μᾶς ἀφήνει μιά βαριά παρακαταθήκη καί πρόσταγμα καί τήν ἐθνική εὐκαιρία νά ξαναγυρίσουμε στό πνεῦμα αὐτοῦ τοῦ μεγάλου ἐθνικοῦ πατριώτη.

Εἶμαι βέβαιος, ὅτι ἡ Ἐπιτροπή Ἑορτασμοῦ θά κάνει καλαίσθητες καί ἀξιοπρεπεῖς ἐκδηλώσεις. Δέν φτάνουν ὅμως γιά νά ἐπανακάμψει τό δημιουργικό πνεῦμα τοῦ Καποδίστρια γιά ἕνα σύγχρονο καί βιώσιμο κράτος καί γιά νά ἀποκτήσει ὁ λαός μας ὁδηγητές καί αὐτοπεποίθηση, ὥστε νά διεγερθεῖ μία νέα ἐθνική ἀποφασιστικότητα, μέσα στή διάρκεια αὐτοῦ τοῦ αἰῶνα. Ὁ ἑορτασμός τῆς Παλιγγενεσίας, ὡς ἀφετηριακό μέγα πνευματικό γεγονός ἀλλά καί ὡς ἕνα βαθιά πολιτικό γεγονός, εἶναι κρῖμα νά πάει χαμένος, καί φοβοῦμαι ὅτι αὐτό θά γίνει.

Δέν πρέπει νά χαθεῖ ἡ ἱστορική εὐκαιρία νά καλλιεργηθεῖ στό λαό μας ἕνα νέο πνεῦμα προσδοκιῶν ἀλλά καί εὐθυνῶν του, ὥστε νά κυριαρχήσει στό μέλλον του. Μέ κενολόγες μεγαλαυχίες, δέν νοηματοδοτεῖται τό μέλλον οὔτε χτίζεται ἐλπίδα. Ὀφείλουν οἱ πολιτικές, κοινωνικές ἀλλά καί οἱ σχολάζουσες δυνάμεις τῆς χώρας νά ἐπανιχνεύσουν νέες ἀφετηρίες πού θά ὁδηγήσουν πρός ἕνα νέο ἱστορικό κεφάλαιο. Ἀπαιτεῖται ρήξη πνευματική μέ ὅσα ἐξεμέτρησαν τό ζῆν καί ἐμποδίζουν τή χώρα νά θωρακιστεῖ μέ ἄλλη ποιότητα ἀξιῶν.

Οἱ γενιές μας συνέβαλαν πράγματι στήν ὑλική ἀνόρθωση τῆς χώρας, ἀλλά στέρεα πνευματικά ὑπόβαθρα γιά νά σταθοῦν οἱ ἐπερχόμενες γενιές ἄφησαν δυστυχῶς λίγα καί ἀσθενῆ. Τό ἀποτέλεσμα εἶναι νά φωλιάσει φόβος στούς νέους ἀνθρώπους. Νιώθουν ὅτι ζοῦν σέ μία ἐποχή πολτοποιημένων συνειδήσεων καί ἡ μηδενιστική αἴσθηση τοῦ ἀναπότρεπτου τούς ὁδηγεῖ σέ ἄλλες κοινωνίες.

Ἔχουμε ἀνάγκη σήμερα ἀπό ἕνα ἠχηρό κάλεσμα σέ ὅσους θέλουν νά συστοιχηθοῦν γύρω ἀπό ἕνα σύγχρονο Ἐθνικό Λόγο. Δέν χρειάζεται νά κοπιάσουν νά τόν ἐφεύρουν· ὑπάρχει καί μᾶς καρτερεῖ. Δέν εἶναι ἄλλος ἀπό αὐτό πού ἐκπέμφθηκε ἀπό τόν Κυβερνήτη ἐδῶ σέ αὐτό τό νησί καί μᾶς περιμένει νά ἁρπάξουμε τήν εὐκαιρία γιά μία νέα ἀναγεννητική πνοή πού θά ἐπικυρώνει τήν νέα ἑλληνική μέρα, στό φῶς ἑνός ἐμπνευσμένου ρεαλισμοῦ. Μέ τή δημιουργία ἐπί τέλους ἑνός σύγχρονου ἰσχυροῦ κράτους ὅπως τό ὁραματίστηκε ὁ ἀδικαίωτος κυβερνήτης Ἰωάννης Καποδίστριας».