Ἀνάλυσις οἰκονομικοῦ ἀξιωματούχου γιά τήν «Ἑστία»: Σέ ὕφεση ἡ Εὐρωζώνη τό τρίτο τρίμηνο τοῦ 2022! – Θά κατακρημνισθοῦν χρηματιστήρια καί ψηφιακά νομίσματα
Τά σύννεφα γιά τήν παγκόσμια οἰκονομία πυκνώνουν. Ἐφιαλτικά στοιχεῖα ὁδηγοῦν σέ προβλέψεις σόκ γιά τόν ἐπερχόμενο παγκόσμιο στασιμοπληθωρισμό καί μία νέα πιθανή κρίση χρέους στήν Εὐρωζώνη, μέ προφανεῖς ἐπιπτώσεις στήν ἑλληνική οἰκονομία. Στήν κορωνίδα τῶν στοιχείων εὑρίσκεται ἡ διαπίστωσις τοῦ πρακτορείου Ρώυτερς στίς 21/6/2022, ὅτι τό ρωσσικό ρούβλι ἔχει ἀναδειχθεῖ στό πλέον ἀποδοτικό νόμισμα τοῦ κόσμου καί ἔχει προσπεράσει ἀκόμη καί τό δολλάριο. Κόντρα στίς προφητεῖες, πού προανήγγειλαν τήν κατακρήμνισή του… Συμφώνως πρός τό Ρώυτερς, τίς τελευταῖες μόνο ἡμέρες ἔχει κερδίσει 2,1% ἀπέναντι στό δολλάριο καί 1,8% ἀπέναντι στό εὐρώ, σημειώνοντας τήν καλύτερη ἐπίδοση τῶν τελευταίων ἑπτά ἐτῶν.
Πρό αὐτῆς τῆς καταστάσεως, ἡ «Ἑστία» ἀπευθύνθηκε σέ κορυφαῖο οἰκονομικό παράγοντα, μέ ἀνάλογη πολυετῆ θεσμική ἰδιότητα, ὁ ὁποῖος μέ τρόπο ἁπλό καί κατανοητό βάζει τά πράγματα στήν θέση τους καί προδιαγράφει τίς ἐξελίξεις στήν παγκόσμια καί εὐρωπαϊκή οἰκονομία καί τίς διεθνεῖς ἀγορές.
Τό πρῶτο ἐρώτημα ἀφορᾶ στό ἐνδεχόμενο κλιμακώσεως παγκοσμίου στασιμοπληθωρισμοῦ, στό ὁποῖο «Ἡ ἀπάντηση, σύμφωνα μέ ὅλα τά διαθέσιμα μακροοικονομικά στοιχεῖα, εἶναι ἕνα ἐμφαντικό ναί». Ὅπως μᾶς ἐξήγησε, «Ὁ πληθωρισμός εἶναι ἤδη ἐδῶ, ἀπομένει ἡ ἀποτύπωση τῆς οἰκονομικῆς στασιμότητας στά στατιστικά στοιχεῖα, καί μάλιστα σέ κάποιες περιοχές τοῦ πλανήτη ἀκόμη καί ἡ ὕφεση». Καί ὁ οἰκονομικός παράγων, πού θέλησε νά διατηρήσει τήν ἀνωνυμία του, συνέχισε : «Πιό συγκεκριμένα, τρεῖς εἶναι οἱ παράγοντες πού θά συνεισφέρουν στήν ἐπιμονή τοῦ πληθωρισμοῦ κατά τό δεύτερο ἥμισυ τῆς παρούσας χρονιᾶς ἀλλά καί γιά τό μεγαλύτερο διάστημα τοῦ 2023. (α) Οἱ τιμές τοῦ πετρελαίου θά συνεχίσουν τήν αὐξητική τους πορεία, μιᾶς καί, ὅπως προβλέπει ὁ Διεθνής Ὀργανισμός Ἐνέργειας (ΙΕΑ), πέραν τῶν γνωστῶν προβλημάτων στήν πλευρά τῆς προσφορᾶς, ἡ παγκόσμια ζήτηση γιά πετρέλαιο τήν ἑπομένη χρονιά θά ξεπεράσει τά ἐπίπεδα πού ἦταν πρίν ἀπό τήν πανδημία τοῦ Covid-19 καί αὐτό θά ὀφείλεται σέ μία ἰσχυρή ἀνάκαμψη τῆς κινεζικῆς ζήτησης γιά πετρέλαιο. Ἔτσι, ἐκτιμᾶται ὅτι ἡ παγκόσμια κατανάλωσις τό 2023 θά εἶναι αὐξημένη κατά τοὐλάχιστον 2 ἑκατ. βαρέλια τήν ἡμέρα (ἀπό τά 99,4 ἑκατ. βαρέλια τήν ἡμέρα τό 2022), μέ τήν τιμή Brent τοῦ βαρελιοῦ νά ἀγγίζει καί τά $140. (β) Ὁ συνολικός δείκτης τροφίμων θά συνεχίσει τήν αὐξητική του τάση καί τό 2023 (60% πάνω στό πρῶτο ἑξάμηνο τοῦ 2022) , κάτι τό ὁποῖο, δυστυχῶς, μπορεῖ νά ὁδηγήσει σέ μεγάλης κλίμακας ἐπισιτιστική κρίση. (γ) Τέλος, ἴσως τό πιό σημαντικό στοιχεῖο γιά τήν ἐπιμονή τοῦ πληθωρισμοῦ, οἱ πληθωριστικές προσδοκίες, φαίνεται νά ἑδραιώνονται ὅπως αὐτό ἀποτυπώνεται στίς μισθολογικές αὐξήσεις, ἀπεργίες, κ.λπ.
Ἀναπόφευκτα, λοιπόν, θά συνεχιστοῦν οἱ αὐξήσεις τῶν ἐπιτοκίων τῶν Κεντρικῶν Τραπεζῶν, πού ξεκίνησαν ἐδῶ καί λίγες ἑβδομάδες, κάτι τό ὁποῖο, σέ συνδυασμό μέ τά προβλήματα τῆς παγκόσμιας ἐφοδιαστικῆς ἁλυσίδας καί τίς παρενέργειες ἀπό τίς κυρώσεις στήν ρωσσική οἰκονομία, εἰδικά γιά τίς εὐρωπαϊκές οἰκονομίες, θά ἐπηρεάσει ἀρνητικά τήν οἰκονομική δραστηριότητα στίς ἀνεπτυγμένες χῶρες, στήν δέ Εὐρωζώνη αὐτό πιθανόν νά σημαίνει καί ὕφεση στό τελευταῖο τρίμηνο τοῦ ἔτους (-1%). Κρίσιμο μέγεθος ἐδῶ εἶναι ἡ συνέχισις ἤ ὄχι τοῦ πολέμου στήν Οὐκρανία, τόσο γιά τό ὑψηλό ἐνεργειακό κόστος πού ἐπιφέρει ἀλλά καί γιά τήν ψυχολογία τῶν ἐπενδυτῶν».
Ἀναφερόμενος, ἐξ ἄλλου, στίς διεθνεῖς χρηματαγορές, τονίζει: «Θά συνεχιστεῖ γιά τό ὑπόλοιπο τοῦ ἔτους ἡ κατακρήμνισις τῶν χρηματιστηρίων καί ψηφιακῶν νομισμάτων, καθώς ἐπίσης καί ἡ ἀστάθεια στίς ἀγορές ὁμολόγων, μέ τήν πρόβλεψη γιά τό ἀμερικανικό 10ετές ὁμόλογο νά ξεπερνάει τό 3% καί τό ἀντίστοιχο γερμανικό τό 2% στό τέλος τοῦ ἔτους, μέ τό δολλάριο νά παραμένει ἰσχυρό στίς διεθνεῖς ἀγορές συναλλάγματος ὡς ἀντιστάθμισμα κινδύνου (hedging) στόν ἐπικείμενο στασιμοπληθωρισμό. Τέλος, ἴσως ἔχει ἐνδιαφέρον νά ἀναφερθεῖ ὅτι πρίν δύο ἡμέρες τό ρωσσικό ρούβλι ἀπέσπασε τόν τίτλο ὡς τοῦ νομίσματος μέ τήν καλύτερη ἀπόδοση ἐφέτος σέ σύγκριση μέ ὅλα τά ὑπόλοιπα τῶν ἀνεπτυγμένων καί ἀναδυομένων οἰκονομιῶν».
Ὅσο γιά τό ἐνδεχόμενο νέας κρίσεως χρέους στήν Εὐρωζώνη, ὁ οἰκονομικός ἀξιωματοῦχος ὑπογραμμίζει: «Τόν τελευταῖο καιρό πληθαίνουν οἱ φωνές πού ἀσκοῦν κριτική στήν πολιτική τῆς ΕΚΤ καί, πιό συγκεκριμένα, γιά τά ἀργά ἀντανακλαστικά πού δείχνει νά ἔχει σέ σχέση μέ τίς ὑπόλοιπες μεγάλες κεντρικές τράπεζες, τό δικό της “σπεῦδε βραδέως”. Δίνεται ἡ ἐντύπωσις ὅτι ἡ ΕΚΤ παρακολουθεῖ τίς ἐξελίξεις, εἶναι οὐραγός καί ὄχι ὁδηγός αὐτῶν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, λένε οἱ ἐπικριτές αὐτῆς, εἶναι ἡ πρόσφατη ἔκτακτη σύγκλισις τοῦ ΔΣ τῆς ΕΚΤ (μία μόλις ἑβδομάδα (!) μετά τήν τακτική προγραμματισμένη συνάντηση τοῦ Ἰουνίου), μέ ἀφορμή τήν ἄνοδο τοῦ spread τῶν ἰταλικῶν ὁμολόγων στίς 250 μβ. Τά ἀναπάντητα ἐρωτήματα πολλά: π.χ. γιατί αὐτά πού ἀποφασίσθηκαν στήν ἔκτακτη συνεδρίαση τοῦ ΔΣ (πρᾶγμα πολύ ἀσύνηθες γιά μία μεγάλη κεντρική τράπεζα), δέν κατέστη δυνατό νά δρομολογηθοῦν μία ἑβδομάδα πρίν; Γιατί στήν τακτική συνεδρίαση τοῦ Ἰουνίου δέν ἔγινε χρήση τοῦ πιό πανίσχυρου μέσου ἀπό τήν ἐργαλειοθήκη τῆς ΕΚΤ, δηλ. αὐτό τῆς μελλοντικῆς καθοδήγησης (forward guidance) ἔναντι τοῦ κατακερματισμοῦ τῶν ἀγορῶν ὁμολόγων στήν Εὐρωζώνη; Προφανῶς, τό διακύβευμα ἐδῶ εἶναι τό αὐξημένο κόστος δανεισμοῦ στίς χώρες-μέλη τοῦ Νότου, τό ὁποῖο μέ τή σειρά του μπορεῖ νά ὁδηγήσει στή μή βιωσιμότητα τῶν δημοσίων οἰκονομικῶν τους. Ὑποθέτουμε, εἶναι παγκοίνως γνωστό ὅτι ἄνοδος τοῦ πληθωρισμοῦ σημαίνει καί ἄνοδος στίς ὀνομαστικές ἀποδόσεις τῶν ὁμολόγων κι, ἐπίσης, ἕνα αὐξημένο ἀσφάλιστρο κινδύνου εἶναι μέρος κάθε συσταλτικῆς νομισματικῆς πολιτικῆς, πόσῳ δέ μᾶλλον ὅταν ἀφορᾶ μία χώρα μέ λόγο δημοσίου χρέους/ΑΕΠ πάνω ἀπό 150%, ὅπως ἡ Ἰταλία. Ὑποθέτουμε, ἐπίσης, ὅτι ὅλοι γνωρίζουν ὅτι οἱ ἀγορές δέν ἐπιθυμοῦν τή “δημιουργική ἀσάφεια” καί ἐπί τοῦ συγκεκριμένου θέλουν ἁπτές ἀποδείξεις γιά τή δέσμευση τῆς ΕΚΤ, ὅτι τό 2011 δέν πρόκειται νά ἐπαναληφθεῖ. Τελικά, μέ αὐτά καί μέ αὐτά, ἀποφασίστηκε στήν πιό πάνω ἔκτακτη συνεδρίαση ἡ δημιουργία ἑνός “νέου” ἐργαλείου ἔναντι τοῦ κατακερματισμοῦ τῶν ἀγορῶν ὁμολόγων στήν Εὐρωζώνη, μέ στόχο πάντα τήν ὁμαλή μετάδοση τῆς ἑνιαίας νομισματικῆς πολιτικῆς. Τό ἐργαλεῖο αὐτό θά στοχεύει ὄχι στό κλείσιμο τῶν spreads, ἀλλά μόνο στήν σταθεροποίηση αὐτῶν καί θά προβλέπει μία χαλαρή αἱρεσιμότητα (conditionality). Ἡ χώρα μας προφανῶς θά εὐεργετηθεῖ ἀπό αὐτό τό ἐργαλεῖο-ἀσπίδα γιά τά ἑλληνικά ὁμόλογα, καθώς ἐπίσης καί ἀπό τήν εὐέλικτη ἐπανεπένδυση τῶν ὁμολόγων πού ἔχει ἀγοράσει ἡ ΕΚΤ στό πλαίσιο τοῦ πανδημικοῦ προγράμματος ὁμολόγων (PEPP).
Ἀπό τήν ἄλλη μεριά, περιμένουμε ἡ ἐξέλιξις αὐτή νά “ἐνθαρρύνει” τό ΔΣ τῆς ΕΚΤ νά προβεῖ σέ αὐξήσεις τῶν βασικῶν της (ἀρνητικῶν) ἐπιτοκίων, ἄν καί μέ τρίμηνη καθυστέρηση ἦρθε ἡ ὥρα καί γιά αὐτό τό πολύ σημαντικό, ὑπηρετῶντας τήν καταστατική της δέσμευση, πού δέν εἶναι ἄλλη ἀπό τήν σταθερότητα τῶν τιμῶν».
Τέλος, τό ζήτημα εἶναι ποιές μπορεῖ νά εἶναι οἱ ἀντοχές τῆς ἑλληνικῆς οἰκονομίας στό περιβάλλον αὐτό. Ἐν προκειμένῳ, ὁ συνομιλητής μας τονίζει: «Ὁ συνδυασμός τῆς ὕφεσης καί στασιμότητας στήν Εὐρωζώνη μαζί μέ τίς ἀρνητικές ἐπιδράσεις τοῦ πληθωρισμοῦ στά εἰσοδήματα τῶν νοικοκυριῶν θά ἐπιφέρει συνθῆκες χαμηλῆς ἀνάπτυξης καί στήν πατρίδα μας (περί τοῦ 1,5% τό 2023). Ὡς ἀντίβαρο στίς συνθῆκες ἀβεβαιότητας καί αὐξανόμενου κόστους τοῦ χρήματος γιά τίς ἰδιωτικές ἐπενδύσεις, εἶναι τά χαμηλά ἐπιτόκια τοῦ Ταμείου Ἀνάκαμψης καί τό ΕΣΠΑ, ἐνῶ γιά τήν ἰδιωτική κατανάλωση ἀντίβαρο εἶναι οἱ ὑψηλές ἀποταμιεύσεις (ἀκόμη) τοῦ ἰδιωτικοῦ τομέα. Δημοσιονομικά, ἕνα spread τῆς τάξεως 300-350 μβ εἶναι διαχειρίσιμο γιά τούς ἑπόμενους 12-18 μῆνες, μέ δεδομένο τό “μαξιλάρι” τῶν 37 δισ. εὐρώ, τή μακρά ληκτότητα τοῦ δημοσίου χρέους, τίς χαμηλές ἀνάγκες γιά νέες ἐκδόσεις (μόνο 4 δισ. γιά τό ὑπόλοιπο τοῦ ἔτους) ἀλλά καί τά δύο ἐργαλεῖα τῆς ΕΚΤ πού προαναφέρθηκαν».
Μ.Η.Τ. 232122