Συμφωνία γιά τό Αἰγαῖο μέ βάση τό κείμενο τῆς Μαδρίτης

Στούς ὅρους της παρέπεμψαν οἱ δύο ὑπουργοί Ἐξωτερικῶν – Γιά λύσεις σύμφωνα μέ τά «ἐθνικά συμφέροντα» καί τά «ἀμοιβαῖα δικαιώματα» ἔκανε λόγο ὁ κ. Φιντάν, γιά «ἀποφυγή μονομερῶν ἐνεργειῶν» ἔκανε λόγο ὁ κ. Γεραπετρίτης – Συνεκμετάλλευση, ζητήματα προστασίας «πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς», τζαμιά σέ Βόρειο Ἑλλάδα-Δωδεκάνησα ἔθεσε ἡ τουρκική πλευρά – Ἐντατικός διάλογος στίς 18/9, 16/10, καί ἀρχές Δεκεμβρίου

ΓΙΑ ΔΙΑΛΟΓΟ καί ἔναρξη μίας «νέας ἀλλά καί θετικῆς ἐποχῆς στίς διμερεῖς ἑλληνο-τουρκικές σχέσεις» ὁμίλησαν οἱ ὑπουργοί Ἐξωτερικῶν τῶν δύο χωρῶν, Γιῶργος Γεραπετρίτης καί Χακάν Φιντάν, οἱ ὁποῖοι συνηντήθησαν χθές, ἐπισήμως, στήν Ἄγκυρα. Μόνον πού αὐτή ἡ «θετική» προοπτική στηρίζεται ἀποκλειστικῶς σέ ὑποχωρήσεις τῆς Ἑλλάδος, χωρίς οἱ Τοῦρκοι νά ἔχουν ἀλλάξει τήν διεκδικητική ἀτζέντα τους οὔτε κατά κεραίαν.

Οἱ δηλώσεις τῶν δύο ὑπουργῶν παραπέμπουν στήν Συμφωνία τῆς Μαδρίτης τοῦ 1997, ἡ ὁποία προέβλεπε ἀμοιβαία δέσμευση γιά τήν εἰρήνη, τήν ἀσφάλεια καί τήν συνεχῆ ἀνάπτυξη σχέσεων καλῆς γειτονίας.

Στό πλαίσιο αὐτό προεβλέπετο «δέσμευσις ἀποφυγῆς μονομερῶν ἐνεργειῶν», κάτι πού ἐπανελήφθη καί χθές, μάλιστα, ἀπό τόν κ. Γεραπετρίτη. Ὁ κ. Φιντάν ταυτοχρόνως ὁμίλησε γιά «σεβασμό στά ἀμοιβαῖα δικαιώματα καί συμφέροντα.» Στήν Μαδρίτη εἶχε συμφωνηθεῖ «σεβασμός στά θεμιτά, ζωτικά συμφέροντα καί ἐνδιαφέροντα τῆς κάθε χώρας στό Αἰγαῖο, τά ὁποῖα ἔχουν μεγάλη σημασία γιά τήν ἀσφάλεια καί τήν ἐθνική κυριαρχία τους.»

Ἀπό τήν ἀποκωδικοποίηση πάντως τῶν δηλώσεων τῶν δύο ὑπουργῶν δημιουργοῦνται ἐρωτήματα. Ἐπί παραδείγματι, ἡ ἀναφορά στήν ἀποφυγή «μονομερῶν ἐνεργειῶν» περιλαμβάνει ἄραγε τήν προοπτική ἐπεκτάσεως τῶν χωρικῶν ὑδάτων τῆς Ἑλλάδος (πού σέ ἀντίθεση μέ τήν ὁριοθέτηση θαλασσίων ζωνῶν μπορεῖ νά γίνει μονομερῶς) ἀκόμη καί σέ περιοχές τῆς ἀνατολικῆς Μεσογείου νοτίως τῆς Κρήτης γιά τίς ὁποῖες κανονικά δέν τίθεται ζήτημα συμφωνίας μέ τήν Τουρκία. Πρέπει νά ἐπισημανθεῖ ὅμως ὅτι ἀπό τήν ἐποχή τῆς Μαδρίτης μέχρι σήμερα πολλά ἔχουν ἀλλάξει.

Ἡ Ἄγκυρα ἔχει ἤδη δημιουργήσει στήν περιοχή τετελεσμένο, διά τοῦ Τουρκο-Λιβυκοῦ Μνημονίου. Τό Μνημόνιο αὐτό χαρακτηρίζεται μέν παράνομο ἀπό τήν Ἑλλάδα, δέν προκύπτει ὅμως ἀπό τίς δηλώσεις πού ἔγιναν, ὅτι ὁ κ. Γεραπετρίτης τό ἔθεσε στόν ὁμόλογό του. Ἀπ’ ἐναντίας ἀπό τόν Ἕλληνα ὑπουργό Ἐξωτερικῶν ἐτέθη τό ζήτημα τῆς μή ἀναμείξεως τῆς μίας χώρας στά ἐσωτερικά ζητήματα τῆς ἄλλης, κάτι πού εἶναι σημαντικό ἐφ’ ὅσον ἡ Τουρκία κατανοήσει ὅτι σέ αὐτά περιλαμβάνονται καί τά ζητήματα τῆς μουσουλμανικῆς μειονότητος.

Ἐν τῷ μεταξύ, ἀποκαλύπτεται ὅτι ἔχει συμφωνηθεῖ ἕνα ἐντατικό πρόγραμμα ἐπαφῶν, χωρίς νά ἔχουν δοθεῖ ἀπαντήσεις σέ μία πλειάδα ζητημάτων πού ἐτέθησαν ἀπό τόν Τοῦρκο ὑπουργό. Ἔτσι στίς 18 Σεπτεμβρίου ὁ Κυριάκος Μητσοτάκης θά συναντηθεῖ μέ τόν Ταγίπ Ἐρντογάν στήν Νέα Ὑόρκη, στό περιθώριο τῆς Γενικῆς Συνελεύσεως τοῦ ΟΗΕ. Ἀκολούθως προγραμματίζεται ὁ πολιτικός διάλογος, ὁ ὁποῖος θά ἐκκινήσει μέ εὐθύνη τῆς ὑφυπουργοῦ Ἐξωτερικῶν κ. Ἀλεξάνδρας Παπαδοπούλου, στίς 16 Ὀκτωβρίου. Θά ἀκολουθήσει, τόν Δεκέμβριο, ἡ διοργάνωσις μετά ἑπτά χρόνια, τοῦ Ἀνωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ἑλλάδος – Τουρκίας, μέ τήν συμμετοχή τῶν ἑκατέρωθεν ἁρμόδιων σέ τομεῖς διμεροῦς συνεργασίας ὑπουργῶν.

Περαιτέρω, ὁ Χακάν Φιντάν ἐδήλωσε ὅτι ἡ Τουρκία «περιμένει ἀποτελεσματική συνεργασία ἀπό τήν γείτονά της στόν ἀγῶνα της κατά τρομοκρατικῶν ὀργανώσεων.» Καί γνωρίζουμε πολύ καλά πώς ὅταν ἡ Τουρκία ὁμιλεῖ γιά «τρομοκράτες» ἐννοεῖ τούς Κούρδους. Ἐμεῖς τί θά κάνουμε; Θά ἀρχίσουμε νά τούς διώκουμε κατά τίς ἐπιθυμίες τῆς Ἀγκύρας; Δέν σταμάτησε ὅμως ἐκεῖ ὁ Τοῦρκος ὑπουργός. Ἀνεφέρθη στό μεταναστευτικό ὑποστηρίζοντας ὅτι δέν πρέπει νά ἀποτελέσει πεδίο ἀνταγωνισμοῦ, ἀλλά συνεργασίας. Καί τοῦτο, τήν στιγμή κατά τήν ὁποία ἡ Τουρκία δημιουργεῖ τό πρόβλημα ἐξωθῶντας ἑκατοντάδες μεταναστῶν κάθε ἡμέρα νά ἔρχονται στήν Ἑλλάδα.

Ἀκόμη ὁ Χακάν Φιντάν ἀνεφέρθη στήν μουσουλμανική μειονότητα τῆς Θράκης χαρακτηρίζοντας τά μέλη της «ὁμογενεῖς». Καί ναί μέν ὁ κ. Γεραπετρίτης ἐχαρακτήρισε τά μέλη της «Ἕλληνες πολῖτες», ἀλλά ἡ θέσις τῆς Τουρκίας προεβλήθη χωρίς νά δοθεῖ εὐθέως ἀπάντησις.

Καί μπορεῖ νά εἶναι ὀξύμωρο νά ὁμιλεῖ ἡ Τουρκία γιά πολιτισμό, ἀλλά ὁ Χακάν Φιντάν ἐτόνισε ὅτι ἡ χώρα του ἀποδίδει μεγάλη σημασία στήν προστασία τῆς πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς. Ἐννοεῖ βεβαίως τά τζαμιά καί κάποια ὀθωμανικά μνημεῖα τά ὁποῖα ὑπάρχουν στήν Βόρειο Ἑλλάδα, τά Δωδεκάνησα, ἀκόμη καί τήν Ἀττική. Ὅλα αὐτά προστετεύονται ἤδη ἐπαρκῶς ἀπό τό ἑλληνικό Κράτος. Ἀπ’ ἐναντίας, ἡ Τουρκία βεβηλώνει συστηματικῶς τά χριστιανικά μνημεῖα στήν Κωνσταντινούπολη καί τήν Μικρά Ἀσία, ἐνῷ ἀποκρύπτει τήν προέλευση τῶν ἀρχαιοελληνικῶν μνημείων πού ὑπάρχουν στήν ἐπικράτειά της, ὑποστηρίζοντας ὅτι εἶναι «ρωμαϊκά».

Ὅλο αὐτό τό πλέγμα ζητημάτων καί προβλημάτων δέν προδιαθέτει γιά θετικά βήματα προσεγγίσεως, ἐκτός ἐάν ἡ Ἑλλάς ὑποχωρήσει σέ βασικά ζητήματα πολιτικῆς. Προτίθεται πράγματι ἡ Κυβέρνησις νά προβεῖ σέ ὑποχωρήσεις;

Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά πάντως διάθεσις προσεγγίσεως δέν ὑπάρχει. Χαρακτηριστικό εἶναι τό σχόλιο τοῦ ἐπισήμου τουρκικοῦ πρακτορείου Anadolu, τό ὁποῖο μάλιστα ἀνηρτήθη στήν ἀγγλική: «Ἡ Τουρκία, ἕνα μέλος τοῦ ΝΑΤΟ γιά περισσότερα ἀπό 70 χρόνια, ἔχει ἐπανειλημμένως διαμαρτυρηθεῖ γιά τήν προκλητική στάση καί τήν ρητορική τῆς Ἑλλάδος στήν περιοχή, κατά τά τελευταῖα χρόνια. Στήν ὁποία περιλαμβάνεται ὁ ἐξοπλισμός νησιῶν πού εἶναι ἀποστρατιωτικοποιημένα ἐπί τῇ βάσει παλαιῶν συνθηκῶν, κοντά στίς τουρκικές ἀκτές. Ἡ Τουρκία τονίζει ὅτι αὐτές οἱ κινήσεις ὑπονομεύουν τίς προσπάθειες τίς ὁποῖες κάνει μέ πνεῦμα καλῆς θελήσεως πρός τήν κατεύθυνση τῆς εἰρήνης».