Ὑπαρκτός νεοτσαρισμός τουρκικός καιροσκοπισμός

Εἰσβολή στήν Οὐκρανία – Ἔξω ἀπό τό Κίεβο ὁ ρωσσικός στρατός – Σέ 12 ὧρες κατέλαβαν τό Τσέρνομπυλ

ΕΙΝΑΙ ἡ μοῖρα τῶν κρατῶν, τά ὁποῖα οἱ ἠπειρωτικές δυνάμεις θέλουν νά ἔχουν ὡς προτεκτορᾶτα. Κρατῶν πού εἶναι καταδικασμένα ἀπό τήν γεωγραφία. Ἄν ποτέ θελήσουν νά ἀμφισβητήσουν αὐτό πού ἄλλοι ἔχουν προδιαγράψει, εὑρίσκονται εἰς τό στόχαστρον καί βλέπουν τίς φάλαγγες τῶν ἁρμάτων νά καταπατοῦν τά ἐδάφη, τά δικαιώματα καί τήν κυριαρχία τους. Μιά τέτοια κατάσταση βλέπουμε νά ἐκτυλίσσεται σήμερα στήν Οὐκρανία, τήν τελευταία ζώνη ἀσφαλείας (buffer zone) πού ἤθελε νά διατηρήσει ἡ Ρωσσία, γιά νά καθησυχάζονται οἱ φοβίες της. Περί αὐτοῦ πρόκειται. Ἡ Ρωσσία δέν ἀπειλεῖται. Ὅπως οὔτε ἡ Σοβιετική Ἕνωσις ἀπειλεῖτο. Θέλει ὅμως νά καλλιεργεῖ αὐτήν τήν ἐντύπωση, κυρίως στούς ὑπηκόους της. Ὅπως συμβαίνει σέ ὅλα τά αὐταρχικά καθεστῶτα, ἡ αἴσθησις τῆς ἀπειλῆς δημιουργεῖ συσπείρωση γύρω ἀπό τόν ἑκάστοτε ἡγέτη καί ἐλαχιστοποιεῖ τίς πιθανότητες ἐκ τῶν ἔσω ἀντιδράσεων. Δέν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι τό ρωσσικό καθεστώς εἶναι αὐταρχικό. Καί οἱ φοβίες, τίς ὁποῖες τό ἴδιο καλλιεργεῖ, φθάνουν ἐν τέλει νά ἐπηρεάζουν καί τίς ἀποφάσεις τῶν ἡγετῶν τους. Αὐτῶν πού ὑποτίθεται ὅτι γνωρίζουν τήν πραγματικότητα. Μέ τέτοιο τρόπο κινεῖται ὁ Βλαντιμήρ Πούτιν, ὁ ὁποῖος ἔδειξε μέ τά διαγγέλματά του ὅτι θεωρεῖ τόν ἑαυτό του συνεχιστή τῶν τσάρων τῆς Ρωσσικῆς Αὐτοκρατορίας.

Καί ἡ περίοδος ὅμως τῆς «κομμουνιστικῆς παρενθέσεως» ἦταν καί αὐτή ἕνα κορυφαῖο παράδειγμα αὐταρχισμοῦ, πού δέν ἀνεχόταν τήν παραμικρή ἀμφισβήτηση. Νά θυμίσουμε τί ἔγινε στήν Οὑγγαρία τό 1956. Τά σοβιετικά ἅρματα ἐσάρωσαν τίς ἐλπίδες φιλελευθεροποιήσεως. Στήν Τσεχοσλοβακία τό 1968. Τά σοβιετικά ἅρματα κατέπνιξαν τήν κίνηση γιά ἕνα «σοσιαλισμό μέ ἀνθρώπινο πρόσωπο». Καί τώρα, στήν Οὐκρανία, τό 2022. Τά ρωσσικά ἅρματα συνθλίβουν ἀπό τρεῖς ἄξονες μιά χώρα πού πίστεψε ὅτι θά μποροῦσε νά ζήσει σέ καθεστώς ἐλευθερίας καί μέ ὅρους ἀμοιβαίου σεβασμοῦ, δίπλα σέ ἕναν γείτονα πού θεωρεῖ πώς ἔχει τό προνόμιο νά δημιουργεῖ τίς γεωπολιτικές συνθῆκες πού «καθησυχάζουν» τά φοβικά του σύνδρομα. Εἰς βάρος ὅμως ἄλλων λαῶν. Καί πού, ἀκόμη περισσότερο, ἐκμεταλλεύεται τίς ἀντιδράσεις τους, γιά νά δημιουργεῖ ἀνασφάλειες καί νά κρατᾶ ὑποτεταγμένο τόν δικό του λαό.

Αὐτήν τήν κατάσταση ζοῦμε σήμερα. Μέ τήν Εὐρώπη νά διολισθαίνει σέ περιόδους ἀντιπαραθέσεων πού πιστεύαμε πώς εἶχαν παρέλθει ἀνεπιστρεπτί. Καί μπορεῖ οἱ λεγόμενοι ὀργανισμοί συλλογικῆς ἀσφαλείας νά παρουσιάζονται ἀνέτοιμοι, ἄτολμοι, ἀπρόθυμοι νά κινηθοῦν δυναμικά, οἱ χῶρες τῆς Εὐρώπης ἐμφανίζουν μιάν ἑνιαία ἀντίληψη σεβασμοῦ τῶν διεθνῶς κρατούντων. Μέ ἐξαίρεση τήν Τουρκία. Μιά χώρα πού οὔτε εὐρωπαϊκή οὔτε δημοκρατική εἶναι. Μιά χώρα ἠπειρωτική καί ἐξ ἴσου αὐταρχική μέ τήν Ρωσσία. Κάπως ἔτσι εὑρίσκουν κοινό ἔδαφος καί συνομιλοῦν ὁ νεοτσάρος Πούτιν καί ὁ νεοσουλτάνος Ἐρντογάν. Ὁ ὁποῖος ἔχει ἀναγάγει σέ νέο ἐπίπεδο τόν καιροσκοπισμό πού κάποτε ἐχάρισε στήν χώρα του τό προσωνύμιο τοῦ «ἐπιτήδειου οὐδέτερου». Παραμένει «ἐπιτήδειος» ἀλλά ἔχει παύσει νά εἶναι «οὐδέτερος». Ὁ συνομιλητής τοῦ Πούτιν Ἐρντογάν θεωρεῖ τίς ἐξελίξεις «δικαίωση» τῆς ἐμμονῆς του στούς πυραύλους S-400. Ὁ συνομιλητής τοῦ Πούτιν Ἐρντογάν ἐφοδιάζει τήν Οὐκρανία μέ τά σύγχρονα μή ἐπανδρωμένα ἐναέρια ὀχήματα Bayraktar. Καί τώρα ἔρχεται νά συνταχθεῖ μέ τό ΝΑΤΟ κάνοντας ὅμως προσεκτική ἐπιλογή τῶν λέξεων πού χρησιμοποιεῖ. Καταδικάζει μέν, ὁμιλεῖ ὅμως γιά «ἐπιχείρηση». Ὄχι γιά «εἰσβολή». Ἀκροβατεῖ ἀνάμεσα στίς δύο συγκρουόμενες χῶρες ἐπιμένοντας νά προβάλλεται σάν δυνητικός μεσολαβητής, ἀφοῦ εἶναι «μιά χώρα τοῦ ΝΑΤΟ πού διατηρεῖ καλές σχέσεις μέ τήν Ρωσσία.»

Ἀπό τήν μία βεβαίως, ἡ Οὐκρανία, πέρα ἀπό ἀγοραστής πολεμικοῦ ὑλικοῦ, εἶναι γιά τήν Τουρκία σημαντικός προμηθευτής ἀγροτικῶν καί ἄλλων προϊόντων, κάτι πού ἐπιτρέπει στόν Ἐρντογάν νά ἐλέγχει τίς τιμές τῶν τροφίμων, κάτι πού ἐπηρεάζει τούς χαμηλοῦ εἰσοδηματικοῦ ἐπιπέδου ψηφοφόρους του. Ἀπό τήν ἄλλη, ἡ Ρωσσία πέρα ἀπό προμηθευτής πολεμικοῦ ὑλικοῦ, εἶναι γιά τήν Τουρκία συνεργάτης σέ μέτωπα ὅπως αὐτό τῆς Συρίας, ἀλλά καί σημαντικός οἰκονομικός ἑταῖρος. Τέτοιου εἴδους καιροσκοπισμοί βεβαίως γίνονται ἀνεκτοί σέ περιόδους ἠρεμίας καί ὁμαλῆς ἐξελίξεως τῶν διακρατικῶν σχέσεων. Ὅταν ὅμως τό θερμόμετρο ἀνεβαίνει, ὅλοι ὀφείλουν νά τοποθετηθοῦν ξεκάθαρα. Καί τοῦτο θά ἀποδειχθεῖ πολύ δύσκολο γιά τόν νεοσουλτάνο, πού κατά βάθος θαυμάζει τόν αὐταρχισμό τοῦ νεοτσάρου.